กตฺวา ติํส สหสฺสสฺส, สงฺฆสฺส’ทา ฉจีวรํ;
อาฬมฺพคามวาปิํโส, เชฏฺฐติสฺโส อการยิฯ
[132]
เอวํ โส วิวิธํ ปุญฺญํ, ปาสาทกรณาทิกํ;
กาเรนฺโต ทสวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิฯ
[133]
อิติ พหุวิธ ปุญฺญ เหตุ ภูตา,
นรปติตา พหุปาปเหตุ จาติ;
มธุรมิว วิเสนมิสฺสมนฺนํ,
สุชนมโน ภชเต น ตํ กทาปิฯ
สุชนปฺปสาท สํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ตโยทสราชโกนาม
ฉตฺติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ
สตฺตติํสติม ปริจฺเฉท
ปญฺจราชโก
[1]
เชฏฺฐติสฺสจฺจเย ตสฺส, มหาเสโน กนิฏฺฐโก;
สตฺตวีสติวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิฯ
[2]
ตสฺส รชฺชาภิเสกํ ตํ,
กาเรตุํ ปรตีรโต;
โส สงฺฆมิตฺตตฺเถโร ตุ,
กาลํ ญตฺวา อิธาคโตฯ
[3]
ตสฺสาภิเสกํ กาเรตฺวา, อญฺญํ กิจฺจญฺจเนกธา;
มหาวิหาร วิทฺธํสํ, กาตุกาโม อสญฺญโตฯ
[4]
อวินยวาทิโน เอเต, มหาวิหารวาสิโน;
วินยวาที มยํ ราช, อิติ คาหิย ภูปภิํฯ
[5]
มหาวิหารวาสิสฺส , อาหารํ เทติ ภิกฺขุโน;
โย โส สตํ ทณฺฑิโย’ติ, รญฺญา ทณฺฑํ ฐปาปยิฯ
[6]
อุปทฺทุตา เตหิ ภิกฺขู, มหาวิหารวาสิโน;
มหาวิหารํ ฉฑฺเฑตฺวา, มลยํ โรหณํ อคุํฯ
[7]
เตน มหาวิหาโร’ยํ, นววสฺสานิ ฉฑฺฑิโต;
มหาวิหารวาสีหิ, ภิกฺขูหิ อาสิ สุญฺญโกฯ
[8]
‘‘โหติ อสฺสามิกํ วตฺถุ, ปุตุวิสามิโน’’อิติ;
ราชานํ สญฺญาเปตฺวา โส, เถโร ทุมฺมติ ทุมฺมติํฯ
[9]
มหาวิหารํ นาเสตุํ, ลทฺธานุมติ ราชโต;
ตถา กาตุํ มนุสฺเส โส, โยเชสิ ทุฏฺฐมานโสฯ
[10]
สงฺฆมิตฺตสฺส เถรสฺส, เสวโก ราชวลฺลโภ;
โสณามจฺโจ ทารโณ จ, ภิกฺขโว จ อลชฺชิโนฯ
[11]
ภินฺทิตฺวา โลหปาสาทํ, สตฺตภูมก มุตฺตมํ;
ฆเร นานปฺปกาเร จ, อิโต’ภยคิริํ นยุํฯ
[12]
มหาวิหารา นีเตหิ, ปาสาเทหิ พหูหิ จ;
อภยคิริวิหาโรยํ, พหุปาสาทโก อหุฯ
[13]
สงฺฆมิตฺตํ ปาปมิตฺตํ, เถรํ โสณญฺจ เสวกํ;
อาคมฺม สุพหุํ ปาปํ, อกาสิ โส มหีปติฯ
[14]
มหาสิลาปฏิมํ โส, ปาจินติสฺสปพฺพตา;
อาเนตฺวา’ภยคิริมฺหิ, ปติฏฺฐาเปสิ ภูปติฯ
[15]
ปฏิมาฆรํ โพธิฆรํ, ธาตุสาลํ มโนรมํ;
จตุสาลญฺจ กาเรสี, สงฺขรี กุกฺกุฏวฺหยํฯ
[16]
สงฺฆมิตฺเตน เถเรน, เตน ทารุณกมฺมุนา;
วิหาโร โส’ภยคิริ, ทสฺสเนยฺโย อหุ ตทาฯ
[17]
เมฆวณฺณาภโย นาม, รญฺโญ สพฺพตฺถ สาขโก;
สขา อมจฺโจ กุชฺฌิตฺวา, มหาวิหารนาสเนฯ
[18]
โจโร หุตฺวาน มลยํ, คนฺตฺวา ลทฺธมหพฺพโล;
ขนฺธาวารํ นิเวเสสิ, ทุรติสฺสกวาปิยํฯ
[19]
ตตฺรา’คตํ ตํ สุตฺวา, สหายํ โส มหีปติ;
ยุทฺธาห ปจฺจุคฺคนฺตฺวาน, ขนฺธาวารํ นิเวสยิฯ
[20]
สาธุํ ปานญฺจ มํสญฺจ, ลภิตฺวา มลยาคตํ;
‘‘น เสวิสฺสํ สหาเยน, วินา รญฺญา’’ติ จินฺติยฯ
[21]
อาทาย ตํ สยํเยว, รตฺติํ นิกฺขมฺม เอกโก;
รญฺโญ สนฺติกมาคมฺม, ตมตฺถํ ปฏิเวทยิฯ
[22]
เตนา’ภตํ เตน สห, วิสฺสตฺโถ ปริภุญฺชิย;
‘‘กสฺมา โจโร อหุ เม ตฺวํ, ‘‘อิติ ราชา อปุจฺฉิตํฯ
[23]
‘‘ตยา มหาวิหารสฺส, นาสิตตฺตา’’ติ อพฺรุวิ;
‘‘วิหารํ วาสยิสฺสามิ, เขมเมตํ มมจฺจยํฯ
[24]
อิจฺเฉว มพฺรวี ราชา, ราชานํ โส ขมาปยิ;
เตน สญฺญาปิโต ราชา, นครํเยว อาคมิฯ
[25]
ราชานํ สญฺญเปตฺวา โส, เมฆวณฺณาภโย ปน;
รญฺญา สห น อาคญฺฉิ, ทพฺพสมฺภารการณาฯ
[26]
วลภา ภริยา รญฺโญ, เอกํ เลขกธีติกา;
มหาวิหารนาสมฺหิ, ทุกฺขิตํ ตํ วินาสกํฯ
[27]
เถรํ มาราปยิ กุทฺธา, สํคเหตฺวาน วฑฺฒกิํ;
ถูปารามํ วินาเสตุํ, อาคตํ ทุฏฺฐมานสํฯ
[28]
มาราเปตฺวา สงฺฆมิตฺต-ตฺเถรํ ทารุณการกํ;
โสณามจฺจทารณญฺจ, ฆาตยิํสุ อสญฺญกาฯ
[29]
อาเนตฺวา ทพฺพสมฺภารํ, เมฆวณฺณาภโย ตุ โส;
มหาวิหาเรเนกานิ, ปริเวณานิ การยิฯ
[30]
อภเยนภโย ตสฺมิํ, วูปสนฺเต ตุ ภิกฺขโว;
มหาวิหารํ วาเสสุํ, อาคนฺตฺวาน ตโต ตโตฯ
[31]
ราชา มหาโพธิฆเร, ปจฺฉิมาย ทิสาย ตุ;
กาเรตฺวา โลหรูปานิ, ฐปาเปสิ ทุเว ตุ โสฯ
[32]
ทกฺขิณารามวาสิมฺหิ, กุหเก ชิมฺหมานเส;
ปสีทิตฺวา ปาปมิตฺเต, ติสฺสตฺเถเร อสญฺญเตฯ
[33]
มหาวิหารสีมนฺเต , อุยฺยาเน โชตินามเก;
เชตวนวิหารํ โส, วารยนฺโตปิ การยิฯ
[34]
ตโต สีมํ สมุคฺฆาตุํ, ภิกฺขุสงฺฆมยาจิโส;
อทาตุกามา ตํ ภิกฺขู, วิหารมฺหา อปกฺกมุํฯ
[35]
อิธ สีมาสมุคฺฆาตํ, ปเรหิ กริยมานกํ;
โกเปตุํ ภิกฺขโว เกจิ, นิลียิํสุ ตหิํ ตหิํฯ
[36]
มหาวิหาโร นวมาเส, เอวํ ภิกฺขูหิ วชฺชิโต;
‘‘สมุคฺฆาตํ กริมฺหา’’ติ-ปเร ภิกฺขู อมญฺญิสุํฯ
[37]
ตโต สีมาสมุคฺฆาเต, พฺยาปาเร ปรินิฏฺฐิเต;
มหาวิหารํ วาเสสุํ, อิธาคนฺตฺวาน ภิกฺขโวฯ
[38]
ตสฺส วิหารคาหิสฺส, ติสฺสตฺเถรสฺส โจทนา;
อนฺติมวตฺถุนา อาสิ, ภูตตฺถํ สงฺฆมชฺฌคาฯ
[39]
วินิจฺฉิย มหามจฺโจ, ตถา ธมฺมิกสมฺมโต;
อุปฺปพฺพาเชสิ ธมฺเมน, ตํ อนิจฺฉาย ราชิโนฯ
[40]
โสเยว ราชา กาเรสิ, วิหารํ มณิหีรกํ;
ตโย วิหาเร กาเรสิ, เทวาลยํ วินาสิยฯ
[41]
โคกณฺณํ เอรกาปิลฺลํ, กลนฺทพฺราหฺมณคามเก;
มิคคามวิหารญฺจ, คงฺคเสนกปพฺพตํฯ
[42]
ปจฺฉิมาย ทิสายาถ, ธาตุเสนญฺจ ปพฺพตํ;
ราชา มหาวิหารญฺจ, โกกวาตมฺหิ การยิฯ
[43]
รูปารมฺมวิหารญฺจ, จูฬวิฏฺฏญฺจ การยิ;
อุตฺตราภยสวฺเห จ, ทุเว ภิกฺขูนุปสฺสเยฯ
[44]
กาลเวฬกยกฺขสฺส, ฐาเน ถูปญฺจ การยิ;
ทีปมฺหิ ชิณฺณกาวาเส, พหู จ ปฏิสงฺขริฯ
[45]
สงฺฆตฺเถรสหสฺสสฺส, สหสฺสคฺฆมทาสิ โส;
เถรทานญฺจ สพฺเพสํ, อนุวสฺสญฺจ จีวรํฯ
[46]
อนฺนปานาทิทานสฺส, ปริจฺเฉโท น วิชฺชติ;
สุภิกฺขตฺถาย กาเรสิ, โส’ว โสฬส วาปิโยฯ
[47]
มณิหีรมหาวาปิํ , ชลฺลุรํ ขาณุนามกํ;
มหามณิํ โกกวาตํ, โมรกปรกวาปิกํฯ
[48]
กุพฺพาหกํ วาหกญฺจ, รตฺตมาลกณฺฑกมฺปิ จ;
ติสฺสวฑฺฒมานกญฺจ, เวฬงฺควิฏฺฐิกมฺปิ จฯ
[49]
มหาคลฺลจีรวาปิํ, มหาทารคลฺลกมฺปิ จ;
กาฬปาสาณวาปิญฺจ, อิมา โสฬส วาปิโยฯ
[50]
คงฺคาย ปพฺพววฺหํโส, มหามาติญฺจ การยิ;
เอวํ ปุญฺญมปุญฺญญฺจ, สุพหุํ โส อุปาจินีติฯ
[51]
อสาธุสงฺคเมเนวํ, ยาวชีวํ สุภาสุภํ;
กตฺวา คโต ยถากมฺมํ, โส มหาเสนภูปติฯ
[52]
ตสฺมา อสาธุสํสคฺคํ, อารกา ปริวชฺชิย;
อหิํ วา’สิ วิสํ ขิปฺปํ, กเรยฺย’ตฺถหิตํ พุโธฯ
[53]
อหุ ราชา สิริเมฆ-วณฺโณ ตสฺส สุโต ตโต;
วนฺธาตา วิย โลกสฺส, สพฺพสมฺปตฺติทายโกฯ
[54]
มหาเสเนน ปาปานํ, วสเคน วินาสิเต;
มหาวิหาเร สพฺเพปิ, สนฺนิปาติย ภิกฺขโวฯ
[55]
อุปสงฺกมฺม วนฺทิตฺวา, นิสินฺโน ปุจฺฉิ สาทโร;
‘‘ปิตรา สงฺฆมิตฺตสฺส, สหาเยน วินาสิตํฯ
[56]
กิํ กิเมวา’’ติ อาหํสุ, ภิกฺขโว ตํ นริสฺสรํ;
‘‘สีมายุคฺฆาฏนํ กาตุํ, วายมิตฺวาปิ เต ปิตาฯ
[57]
นาสกฺขิ อนฺโตสีมายํ, ภิกฺขูนํ วิชฺชมานโต;
ภูมิคพฺภนิลีนาหิ, สตฺตาสุํ เอตฺถ ภิกฺขโวฯ
[58]
อมจฺโจ โสณามจฺโจ จ, สงฺฆมิตฺโต จ ปาปิโย;
ราชานํ สญฺญาเปตฺวาน, อปุญฺญํ เตน การยุํฯ
[59]
ภินฺทิตฺวา โลหปาสาทํ, สตฺตภูมกมุตฺตมํ;
ฆเร นานปฺปกาเร จ, อิโต’ภยคิริํ นยุํฯ
[60]
มาสเก จตุพุทฺเธหิ, นิวุตฺเถ เจติยงฺคเณ;
วปาเปสุญฺจ ทุปฺปญฺญา, ปสฺส พาลสมาคมํ’’ฯ
[61]
ตํ สุตฺวา ปิตุกมฺมํ โส, นิพฺพินฺโน พาลสงฺคเม;
ปิตรา นาสิตํ ตตฺถ, สพฺพํ ปากติกํ อกาฯ
[62]
โลหปาสาทมคโท’ว, กาสิ ปาสาทมุตฺตมํ;
รญฺโญ มหาปนาทสฺส, ทสฺเสนฺโต วิย ภูตเลฯ
[63]
ปริเวณานิ สพฺพานิ, นาสิตานิ นิเวสยิ;
โภเค อารามิกานญฺจ, ยถาฐาเน ฐเปสิ โสฯ
[64]
ปิตรา ปจฺจยานญฺจ, ปจฺฉินฺนตฺตา วิพุทฺธินา;
ฉิทฺทาวาสํ ฆนาวาสํ, วิหารํ’กาสิ พุทฺธิมาฯ
[65]
การิเต ปิตรา โชติ วเนเจ’โส วิหารเก;
กมฺมํ วิปฺปกตํ สพฺพํ, นิฏฺฐาเปสิ นริสฺสโรฯ
[66]
เถรสฺสา’ถ มหินฺทสฺส, สมณินฺทสฺส สุนุโน;
สุตฺวาน มนุชินฺโท โส, ปวตฺติํ สพฺพมาทิโตฯ
[67]
ปสีทิตฺวา คุเณ ตสฺส, ราชา ทิปฺปปสาทเก;
‘‘อิสฺสโร วต ทีปสฺส, เถโร’’ อิติ วิจินฺติยฯ
[68]
ปฏิพิมฺพํ สุวณฺณสฺส, กตฺวา ตมฺมาณ นิสฺสิตํ;
ปุพฺพกตฺติกมาสสฺส, ปพฺพปกฺเข ตุ สตฺตเมฯ
[69]
ทิเน เนตฺวา เจติยมฺพ-ถเล เถรมฺพสญฺญิเต;
ตตฺรฏฺฐเม นิวาเสตฺวา, ตโต ตุ นวเม ปนฯ
[70]
มหาเสนํ คเหตฺวา โส, เทวเสนา สมูปมํ;
โอโรเธ นคเร เจว, เคหรกฺขณเก วินาฯ
[71]
ลํกาทีเป จ สกเล, สพฺเพ อาทาย ภิกฺขโว;
วิสฺสชฺเชตฺวา มนุสฺเส จ, นคเร จารกฏฺฐิเตฯ
[72]
ปฏฺฐเปตฺวา มหาทานํ, อยญฺจาขิลปาณินํ;
ปูชํ สพฺโพปหาเรหิ, กโรนฺโต จ อนูปมํฯ
[73]
ปจฺจุคฺคมนเมตสฺส, ทีปสตฺถุสฺส สตฺถุโน;
วรปุตฺตสฺส โส กตฺวา, เทวราชา’ว สตฺถุโนฯ
[74]
เจติยมฺพถลา ยาว, นครํ สาธุสชฺชยิ;
มคฺคํ เวสาลิโต ยาว, สาวตฺถินครํ ยถาฯ
[75]
วิสฺสชฺเชตฺวา ตหิํ โภคํ, สพฺพํ เถรสฺส โส ปิตา;
ราชา โมคฺคลิปุตฺตสฺส, เถรสฺสา’คมเน วิยฯ
[76]
ทตฺวา ตตฺถ มหาทานํ, กปณทฺธิวนิพฺพเก;
ภิกฺขโวปิ จ โตเสตฺวา, ปจฺจเยหิ จตูหิ’ปิฯ
[77]
เถรสฺสา’คมเน เอวํ, ปสฺสตูติ มหาชเน;
คเหตฺวา ตํมหนฺเตน, สกฺกาเรน มหายโสฯ
[78]
ตมฺหา โอรุยฺห โส มหา, สยํ หุตฺวา ปุเรจโร;
ภิกฺขโว จาปิ กตฺวาน, ปริวาเร สมนฺตโตฯ
[79]
เถรสฺส พิมฺพํ โสวณฺณํ, ขิรสาครมชฺฌโค;
สญฺฌา ฆนปริกฺขิตฺโต, เหมเมรุ’ว โสภถฯ
[80]
เวสาลินครํ สุตฺตํ, เทเสตุํ โลกนายโก;
อคมา เอวเมวาติ, ทสฺเสสิ จ มหาชนํฯ
[81]
เอวํ กโรนฺโต สกฺการ-สมฺมานํ โส นราสโภ;
นครสฺส’สฺส ปาจิน-ทฺวารปสฺเส สยํกตํฯ
[82]
อุปสงฺกมฺม สายณฺเห, วิหารํ โสตฺถิยา กรํ;
ตีหํ ตตฺถาปิ วาเสสิ, พิมฺพํ ตํ ชินสุนุโนฯ
[83]
นครํ สาธุสชฺเชตฺวา, ตโต ทฺวาทสเม ทิเน;
สตฺถุสฺสา’ทิปฺปเวสมฺหิ, ปุรํ ราชคหํ ยถาฯ
[84]
ปฏิมํ นีหริตฺวา ตํ, วิหารํ โสตฺถิยา กรํ;
นคเร สาครากาเร, วตฺตมาเน มหามเหฯ
[85]
มหาวิหารํ เนตฺวาน, เตมาสํ โพธิยงฺคเณ;
นิวาเสตฺวา ปเวเสตฺวา, เตเนว วิธินา ปุรํฯ
[86]
ราชเคหสมีปมฺหิ, ปุพฺพทกฺขิณโกณเก;
ปฏิพิมฺพสฺส กาเรสิ, ตสฺส สาธุนิเวสนํฯ
[87]
กาเรตฺวา อิทฺธิยาทีนํ, ปฏิมาโย วิสารโท;
เถเรน สห ตตฺเถ’ว, นิเวเสสิ มหาปติฯ
[88]
อารกฺขํ ปฏฺฐเปตฺวา, ปูชาย จ ปริพฺพยํ;
อนุสํวจฺฉรํ กาตุํ, เอวเมว นิโยชยิฯ
[89]
ตสฺสาณมนุรกฺขนฺตา , ราชา ตพฺพํสิกา อิธ;
ยาว’ชฺชปริรกฺขนฺติ, ตํ วิธิํ น วินาสิยฯ
[90]
ปวารณาทิเน เนตฺวา, วิหารํ นครา ตโต;
กาตุํ เตรสิยํ ปูชํ, อนุวสฺสํ นิโยชยิฯ
[91]
วิหาเร อภเย ติสฺส-วสเภ โพธิปาทเป;
สิลาเวทิญฺจ กาเรสิ, ปาการญฺจ มโนหรํฯ
[92]
นวเม ตสฺส วสฺสมฺหิ, ทาฐาธาตุํ มเหสิโน;
พฺราหฺมณีกาจิ อาทิย, กาลิงฺคมฺหา อิธานยิฯ
[93]
ทาฐาธาตุสฺส วํสมฺหิ, วุตฺเตน วิธสนํ;
คเหตฺวา พหุมาเนน, กตฺวา สมฺมา น มุตฺตมํฯ
[94]
ปกฺขิปฺตฺวา กรณฺฑมฺหิ, วิสุทฺธผลิกุมฺภวฺเห;
เทวานํปิยติสฺเสน, ราชวตฺถุมฺหิ การิเตฯ
[95]
ธมฺมจกฺกวฺหเย เคเห, วฑฺฒยิตฺถ มหีปติ;
ตโต ปฏฺฐาย ตํ เคหํ, ทาฐาธาตุฆรํ อหุฯ
[96]
ราชา สตสหสฺสานํ, นวกํ ปุณฺนมานโส;
วิสฺสชฺเชตฺวา ตโต’กาสิ, ทาฐาธาตุ มหามหํฯ
[97]
อนุสํวจฺฉรํ เนตฺวา, วิหารมภยุตฺตรํ;
ตสฺส ปูชาวิธิํ กาตุ, เมว รูปํ นิโยชยิฯ
[98]
อฏฺฐารส วิหาเร จ, การาเปสิ มหีปติ;
อนุกมฺปาย ปาณีนํ, วาปิโย จ ถิโรทิกาฯ
[99]
โพธิ ปูชาทิ ปุญฺญานิ, อปฺปเมยฺยานิ การิย;
อฏฺฐวีสติเม วสฺเส, คโภ โส ตสฺส ยา คติฯ
[100]
กุมาโร เชฏฺฐติโส’ถ, ภาตา ตสฺส กนิฏฺฐโก;
ฉตฺตํ ลงฺเฆสิ สํกายํ, ทนฺตสิปฺปมฺหิ โกวิโทฯ
[101]
กตฺวา กมฺมานิ จตฺรานิ, ทุกฺกรานิ มหีปติ;
สิปฺปายตน เมตํ โส, ติกฺขาเปสิ พหูชเนฯ
[102]
อณตฺโต ปิตุนา’กาสิ, อิทฺธิหิ วิย นิมฺมิตํ;
โพธิสตฺต สรูปญฺจ, รูปํ สาธุ มโนหรํฯ
[103]
อปสยญฺจ ปลฺลงฺกํ, ฉตฺตํ รตนมณฺฑปํ;
จิตฺรทนฺตมยํ กิญฺจิ, ตสฺส กมฺมํ ตหิํ ตหิํฯ
[104]
กตฺวา โส นววสฺสานิ, ลํกาทีปานุสาสนํ;
อเนกานิ จ ปุญฺญานิ, ยถากมฺมมุปาคมิฯ
[105]
พุทฺธทาโส ตโต ตสฺส, ปุตฺโต อาสิ มหีปติ;
คุณานํ อากโร สพฺพ-รตนานํ’ว สาคโรฯ
[106]
สุขํ สพฺพปโยเคหิ, กโรนฺโต ทีปวาสินํ;
รกฺขมาลกมนฺทํ’ว, ปุรํ วสฺสวโณ ธนีฯ
[107]
ปญฺญา ปุญฺญคุณูเปโต, วิสุทฺธฺกรุณาลโย;
ตถา ทสหิ ราชูนํ, ธมฺเมหิ สมุคาคโตฯ
[108]
จตสฺโส อคติ หิตฺวา, การยนฺโต วินิจฺฉยํ;
ชนํ สงฺคหวตฺถูหิ, สงฺคเหสิ จตูหิปิฯ
[109]
จริยํ โพธิสตฺตานํ, ทสฺเสนฺโต สกฺขิปาณินํ;
ปิตา’ว ปุตฺเต โส สตฺเต, อนุกมฺปิตฺถ ภูปติฯ
[110]
ทฬิทฺเท ธนทาเนนา-กาสิ ปุณฺณมโนรเถ;
สุขิเต สพฺพโภคานํ, ชีวิตสฺส จ คุตฺติยาฯ
[111]
สาธโว สงฺคเหนา’ถ, นิคฺคเหน อสาธโว;
คิลาเน เวชฺชกมฺเมน, สงฺคเหสิ มหาปติฯ
[112]
อเถก ทิวสํ ราชา, หตฺถิกฺขนฺธวรํ คโต;
ติสฺสวาปิํ นหานตฺตํ, คจฺฉมาโน มหาปเถฯ
[113]
อทฺทเส’กํ มหานาคํ, กุจฺฉิโรค สมปฺปิตํ;
ปุตฺตภาค วิหารสฺส, ปสฺเส วมฺมิกมตฺถเกฯ
[114]
อุตฺตาน มุทเร โรคํ, ทสฺเสตุํ คณฺฑสญฺญิตํ;
นิปนฺนํโส’ถ จินฺเตสิ, ตโต โรคีติ นิจฺฉยํฯ
[115]
อโถ’รุยฺห มหานาคํ, มหานาค สมีปโค;
เอวมาห มหานาโค, มหานาคมนาควาฯ
[116]
‘‘การณํ เต มหานาค, ญาตมาคมเน มยา;
กุมฺเห ขลุ มหาเตชา, ขิปฺปํ กุปฺปิตสีลิโนฯ
[117]
ตสฺมา ผุสิตฺวา ตํ กมฺมํ, กาตุํ สกฺกา น เต มยา;
อผุสิตฺวาปิ โน สกฺกา, กินฺนุกาตพฺพเมตฺถี’ติฯ
[118]
เอวํ ปุตฺเต ผณินฺโท โส, เกวลํ ผณมตฺตโน;
พิลสฺส’นฺโต ปเวเสตฺวา, นิปฺปชฺชิตฺถ สมาหิโตฯ
[119]
อเถ’น มุปสงฺกมฺม, อุจฺฉงฺคคตมตฺตโน
สตฺถํ คเหตฺวา ผาเลตฺวา, อุทรํ ตสฺส โภคิโนฯ
[120]
นีหริตฺวา ตโต โทสํ, กตฺวา เภสชฺช มุตฺตมํ;
สปฺปํ ตํ ตงฺขเณเนว, อกาสิ สุขิตํ ตทาฯ
[121]
อตฺตาน เมวํ โถเมสิ, ‘‘มหาการุญฺญตํ มม;
ติรจฺฉานาปิ ชานิํสุ, สาธุ รชฺชนฺติ เม กตํฯ
[122]
ทิสฺวา สุขิตมตฺตานํ, ปนฺนโคโส มหีปติํ;
ปูเชตุํ ตสฺส ปาทาสิ, มหคฺฆํ มณิมตฺตโนฯ
[123]
สิลามยาย สมฺพุทฺธ-ปฏิมาย อการยิ;
มิณิํ ตํ นยนํ ราชา, วิหาเร อภยุตฺตเรฯ
[124]
เอโกปิ ภิกฺขุ ภิกฺขนฺโต, คามมฺหิ ถุสวิตฺถิเก;
สุกฺขํ ภิกฺขํ ลภิตฺวาน, ขีรภิกฺขาย สญฺจรํฯ
[125]
ขีรํ สปฺปาณกํ ลทฺธา, ปริภุญฺชิตฺถ กุจฺฉิยํ;
ปาณกา พลโว หุตฺวา, อุทรํ ตสฺส ขาทิสุํฯ
[126]
ตโต โส อุปสงฺกมฺม, ตํ นิเวเทสิ ราชิโน;
ราห ‘‘ชาโต สุโล’ยํ, กทา หาเรสิ กีทิสํฯ
[127]
โส อาห’’ ถุสวิตฺถิมฺหิ, คาเม ขีเรน โภชเน;
ภุตฺเต’ติ ราชา อญฺญาสิ, ขีรํ สปฺปาณกํ’’อิติฯ
[128]
ตเทว อสฺโส เอโกปิ, สิราเวธ ติกิจฺฉิโย;
ราชา ตสฺส สิราเวธํ, กตฺวา อาทาย โลหิตํฯ
[129]
ปาเยตฺวา สมณํ อาห, มุหุตฺตํ วีตินามย;
‘‘อสฺสโลหิตมณ’’นฺติ, ตํ สุตฺวา สมโณวมิฯ
[130]
ปาณกา โลหิเตเนว, นิกฺขมิํภุ สุขี อหุ;
ภิกฺขุํ ราชา นิเวเทสิ, กุจฺฉิเมวํ ปนตฺตโนฯ
[131]
‘‘เอกสตฺถปหาเรน , ปาณกา สมโณ หโย;
กตา อโรคา สมฺมเม, เวชฺชกมฺม มโห’’อิติฯ
[132]
ปิวนฺโต โตยเมโก หิ,
เทฑฺฑุภณฺฑํ มชานิย;
อชฺโฌหริตทา อาสิ,
ตโต ชาโต’ติ เทฑฺฑุโภฯ
[133]
อนฺโต ตุ ทิตฺถตุณฺเฑน, เตน ทุกฺเขน ปีฬิโต;
ราชานํ มคมา ราชา, นิทานํ ตสฺส ปุจฺฉิยฯ
[133]
อนฺโต ตุ ทิตฺถตุณฺเฑน, เตน ทุกฺเขน ปีฬิโต;
ราชานํ มคมา ราชา, นิทานํ ตสฺส ปุจฺฉิยฯ
[134]
อเอนฺตา สปฺโป’ติ วิญฺญาย, สตฺตาหมุปวาสิย;
สุนฺหาตสุ วิลิตฺตญฺจ, สยเน สาธุ สนฺถเตฯ
[135]
สยาเปสิ ตโต โส’ติ, นิทฺทาย มุขมตฺตโน;
วิวริตฺวา ตทา สุตฺโต, ตโต ตสฺส มุขนฺติเกฯ
[136]
มํสเปสิํ ฐปาเปสิ, สรชฺชุํ ตสฺส นิคฺคโต;
คนฺเธน ตํ ฑํสิตฺวาน, อนฺโต วิสิตุมารภิฯ
[137]
รชฺชุยา’ถ คเหตฺวาน, สมากฑฺฒิก ปาณิยํ;
อุทเก ปาตยิตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
[138]
‘‘เวชฺโช อโหสิ สมฺมาส-มฺพุทฺธสฺส กิร ชีวโก;
กมฺมํ วิชฺชติ โลกสฺส, กตํ กิํเตน ทุกฺกรํฯ
[139]
อีทิสํ กสิราโส’ปิ, กมฺมํ นตฺเถ’ตฺถ สํสโย;
สพฺพาทเรน กุพฺพนฺโต, อโห ปุญฺโญ ทโย มมฯ
[140]
ตถา เหลฺโลลิคามมฺหิ, จณฺฑาลิ มุฬฺหคพฺภินิํ;
ชาตํ สตฺตสุ วาเรสุ, สคพฺภํ สุขิตํ อกาฯ
[141]
วาตโพเธน เอโก’ปิ, ภิกฺขุ อุฏฺฐาปิโต อหุ;
โคปานสี คเตตมฺหิ, ทุกฺขาโมเจสิ พุทฺธิมาฯ
[142]
ปิวนฺตสฺสาปิ มณฺฑูก, ชีพยุตฺตํ ชลํ ลหุํ;
นาสิกา พิลโต คนฺตฺวา, พีชมารุยฺห มตฺถกํฯ
[143]
ภิชฺชิตฺวา อาสิ มณฺฑูโก, โส วุทฺโธ ตตฺถ คจฺฉติ;
เมฆสฺสา’คมเน เตน, โส’นิพฺพชฺชติ มาณโวฯ
[144]
ผาเลตฺวา มตฺถกํ ราชา, มณฺฑูกมปนีย โส;
กปาลานิ ฆเฏตฺวาน-กาสิ ปากติกํ ขเณฯ
[145]
หิตตฺถํ ทีปาวาสินํ, คาเม คาเม มหีปติ;
กาเรตฺวา เวชฺชสาลาโย, วชฺเช ตตฺถ นิโยชยิฯ
[146]
สพฺเพสํ วชฺชสตฺถานํ, กตฺวา สารตฺถสงฺคหํ;
ฐเปสิ เวชฺเช ทีปสฺส, ติกิจฺฉตฺถมนาคเต;
โยเชสิ เวชฺช เมเกกํ, ราชา คาม ทฺวิปญฺจเกฯ
[147]
อทา วิสทฺธ เขตฺตานํ, เวชฺชานมุปชีวนํ;
เวชฺเชหตฺถีนมสฺสานํ, พลสฺส จ นิโยชยิฯ
[148]
ปิฏฺฐสปฺปินมนฺวานํ, สาลาโย จ ตหิํ ตหิํ;
กาเรสิ สห โภเคน, สาลาโย จ มหาปเถฯ
[149]
นิจฺจมสฺโสสิ สทฺธมฺมํ, สกฺกตฺวา ธมฺมภาณเก;
ธมฺมภาณกวฏฺฏญฺจ, ปฏฺฐเปสิ ตหิํ ตหิํฯ
[150]
สาฏกนฺตรโต กตฺวา, สตฺถ วฏฺฏิํ มหาทโย;
ทิฏฺเฐ ทิฏฺเฐ ปโมเจสิ, ทุกฺขมฺหา ทุกฺขิเต ชเนฯ
[151]
อเถก ทิวสํ ราชา, ราชาภรณ มณฺฑิโต;
สทฺธิํ คจฺฉติ เสนาย, เทเวหิ วิย วาสโวฯ
[152]
ตํ ทิสฺวา สิริโสภคฺค-มคฺคํ ปตฺตํ มหี ปติํ;
ราชิทฺธิหิ วิราชนฺตํ, พทฺธเวโร ภวนฺตเรฯ
[153]
กุฏฺฐิ เอโก ปกุปฺปิตฺวา, หฏฺเฐนาหนิยา’วติํ;
โปเถนฺโต ตญฺจ โปเถนฺโต, ภูมิํ กตฺตรยฏฺฐิยาฯ
[154]
อกฺโกเสสิ อเนเกหิ, อกฺโกสวจเนหิ จ;
วิปฺปการํมิมํ ทิสฺวา, ทูรโต’ว มหีปติฯ
[155]
‘‘นาหํ สรามิ สตฺตสฺส, กสฺสา’ปิ กตมปฺปิยํ;
ปุพฺพเวรี อยํ ชาตุ, นิพฺพาเปสฺสามิตํ’’ อิติฯ
[156]
อณาเปสิ สมีปฏฺฐํ, ปุริสํ ‘‘คจฺฉ กุฏฺฐิโน;
อมุกสฺสา’ภิชานาหิ, จิตฺตาจาร’’นฺติ โส ตโตฯ
[157]
สหาโย วิย กุฏฺฐิสฺส, สมีปมฺหิ นิสีทิย;
‘‘รุฏฺโฐ กิมตฺถํ โภ ตฺว’’นฺติ, ปุจฺฉิ สพฺพมโวจ โสฯ
[158]
‘‘ทาโส เม พุทฺธทาโส’ยํ, ราชาหุ ปุญฺญกมฺมุนา;
อวมญฺญาย มํ มยฺหํ, ปรโต โต ยาติ หตฺถินาฯ
[159]
ชานาเปสฺสามิ อตฺตานํ, กติปาเหน โสยทิ;
หตฺถํ เม เอติ กาเรตฺวา, สพฺพํ ทาสาน นิคฺคหํฯ
[160]
โน เจ หตฺถํ มมา’ยาติ, มาเรตฺวา คลโลหิตํ;
ปิวิสฺสามิ น สนฺเทโห, น จิเรเนว ปสฺสสิ’’ฯ
[161]
โส คนฺตฺวา นรปาลสฺส, ปวตฺติํ ตํ นิเวทยิ;
‘‘ปุพฺพเวริ มมายนฺติ, นิจฺฉินิตฺวา มหามติฯ
[162]
วิโน เทตุมุปาเยน, ปุตฺตํเวรนฺติ เวริโน;
‘‘สาธุ สงฺคณุตํ ตฺว’’นฺติ, ปุริสํ ตํ นิเยชยิฯ
[163]
โส กุฏฺฐิมุปสงฺกมฺม, สหาโย ปิย อาหตํ;
‘‘ราชานํ ตํ วินาเสตุํ, เจเตตฺวา กาลเมตฺตกํฯ
[164]
อลภนฺโต สหายํ เม, นาสกฺขิ ตสฺส ฆาตเน;
ลทฺธาตุมฺเห นยิสฺสามิ, มตฺถกํ เม มโนรถํฯ
[165]
เอถ เคเห วสิตฺวา เม, โหถ เม อนุวตฺตกา;
อหเมว’สฺส นาเสมิ, กติปาเหน ชีวิตํฯ
[166]
อิติ วตฺวาน ตํ กุฏฺฐํ, เนตฺวา โส ฆรมตฺตโน;
สุนฺหาต สุวิลิตฺตญฺจ, นิวตฺถสุขุมมฺพรํฯ
[167]
สุภุตฺตมธุราหารํ, โยพฺพนิตฺถิกถาทรํ;
สยาเปสิ มนุญฺญมฺหิ, สยเน สาธุ สนฺถเตฯ
[168]
เอเต เนว นิยาเมน, กติปาหํ นีวาสิย;
ญตฺวา ตํ ชาตวิสฺสาสํ, สุขิตํ ปิณิตินฺทฺริยํฯ
[169]
‘‘รญฺโญ ทินฺน’’นฺติ วตฺวาน, ขชฺชโภชฺชาทิกํ อทา;
ทฺวตฺติกฺขตฺตุํ นิเสเธตฺวา, เตน’ชฺฌิฏฺโฐ นมคฺคหิฯ
[170]
ภูปาเลน กเมนา’สิ, วิสฺสตฺโถ’ติว ภูมิโป;
มโตติ สุตฺวา ตสฺสา-สิ หทยํ ผลิตํ ทฺวิธาฯ
[171]
เอวํ โรเค ติกิจฺเฉสิ, ราชา สารีรมานเส;
ฐเปสิ เวชฺเช ทีปสฺส, ติกจฺฉตฺถ มนาคเตฯ
[172]
ปญฺจวีสติหตฺเถน, ปาสาเท โนปโสภิตํ;
มหาวิหาเรโมรวฺห-ปริเวณมการยิฯ
[173]
สมณํ โคฬปานุญฺจ, อทา คามทฺวยํ ตหิํ;
ธมฺมฆาสก ภิกฺขูนํ, โภเค กปฺปิยการเกฯ
[174]
วิหาเร ปริเวเณ จ, สมฺปนฺน จตุปจฺจเย;
วาปิโย ทานสาลาโย, ปฏิมาโยจ การยิฯ
[175]
ตสฺเสว รญฺโญ รชฺชมฺหิ, มหาธมฺมกถียติ;
สุตฺตานิ ปริวตฺเตสิ, สีหฬายนิรุตฺติยาฯ
[176]
อภีติ ปุตฺตา ตสฺสา’สุํ, สูราวิรงฺครูปิโน;
อสีติยา สาวกานํ, นามกายิปทสฺสนาฯ
[177]
สาริปุตฺตาทินาเมหิ, ปุตฺเตหิ ปริวาริโต;
พุทฺธทาโส สสมฺพุทฺธ-ราชาวิย วิโรจถฯ
[178]
เอวํ กตฺวา หิตํทีป-วีสีนํ ติทิวํ คโต;
วสฺเส เอกูนติํสมฺหิ, พุทฺธทาโส นราธิโปฯ
[179]
ตโต เชฏฺฐสุโต ตสฺส, อุปติสฺโส’สิ ภูปติ;
สพฺพราชคุโณเปโส, นิจฺจสีโล มหาทโยฯ
[180]
ทสาปุญฺญกฺริยาหิตฺวา, ทสปุญฺญกฺริยา’ทียิ;
ราชธมฺเมจ ปูเรสิ, ราชปารมิตา ทสฯ
[181]
คณฺหิ สงฺคหวตฺถูหิ, จถูหิ จ จตุทฺทิสํ;
มหาปาฬิมฺหิ ทาเปสิ, ราชาราชานุโภชนํฯ
[182]
อุตฺตรมฺหิ ทิสาภาเค, เจติยมฺหา ตุ มงฺคลา;
ถูปญฺจ ปฏิมาเคหํ, ปฏิมญฺจา’ปิ การยิฯ
[184]
กโรนฺโต ตญฺจ โส ราชา, มาขิชฺชนฺตุ ชนา อิติ;
การาเปสิ กุมาเรหิ, ทาเปตฺวา คุฬกณฺฑุลํฯ
[185]
ราชุปฺปลวฺหยํ คิชฺฌ-กูฏํ โปกฺขรปาสยํ;
วาลาหสฺสญฺจ อมฺพุฏฺฐิํ, โคณฺฑิโคมมฺหิ วาปิกํฯ
[186]
วิหารํ ขณฺฑราชิญฺจ, วาปิโย จ ถิโรทิกา;
อปฺปมาณานิ ปุญฺญานิ, การาเปสิ ตหิํ ตหิํฯ
[187]
วสฺสามาเนปิ โส วสฺเส, สยเน สนฺนิสินฺนโก;
เกวลํ ปริณาเมสิ, รตฺติํ ‘‘เขโท ชนสฺสี’’ติฯ
[188]
ญตฺวา อมจฺโจ ตํ เนตฺวา, อุยฺยานํ ชาทยีฆรํ;
เอวํ ปฏิจฺจ อตฺตานํ, ทุกฺขํ นากาสิ ปาณินํฯ
[189]
กาเล ตสฺสา’สี ทุกฺขิตฺต-โรคทุกฺเขหิ ปีฬิโต;
ทีโป ทีโป ปโมปาป-ตมโส โส สุมานโสฯ
[190]
ภิกฺขู ปุจฺฉิตฺถ’’กิํภนฺเต, ทุพฺภิกฺขาทิภยทฺทิเต;
โลเก โลกหิตํ นตฺถิ, กตํ กิญฺจิ มเหสีนาฯ
[191]
คหฺฆาโรหณสุตฺตสฺส, อุปฺปตฺติํตสฺส นิทฺทิสุํ;
สุตฺวา ตํ สพฺพโสวณฺณํ, พิมฺพํ สมฺพุทฺธธาตุโนฯ
[192]
กตฺวา สตฺถุสิลาปตฺตํ, โสทกํ ปาณิสมฺปุเฏ;
ฐเปตฺวา ตสฺส เต รูป-มาโรเปตฺวา มหารถํฯ
[193]
สยํ สีลํ สมาทาย, สมาเทตฺวา มหาชนํ;
มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา, อภยํ ตมฺพปาณินํฯ
[194]
อลงฺกตฺวา จ นครํ, เทวโลกมโนหรํ;
ทีปวาสีหิ สพฺเพหิ, ภิกฺขูหิ ปริวาริโตฯ
[195]
โอตริตฺถ มหาวีถิํ, ภิกฺขู ตตฺถ สมาคตา;
ภณนฺตา รตนํ สุตฺตํ, สิญฺจมานา ชลํ ตถาฯ
[196]
ราชเคหนฺติเก วีติ-มคฺเค ปาการสนฺติเก;
วิจริํสุ ติยามนฺเต, กุรุมานา ปทกฺขิณํฯ
[197]
ภิชฺชมาเน’รุเณ วสฺสิ, มหาเมโฆ มหีตเล;
โรคาตุราจ สพฺเพปิ, สุขิตากํสุ อุสฺสวํฯ
[198]
‘‘ยทา ทุพฺภิกฺขโรคาทิ-ภยํ ทีปมฺหิ เหสฺสติ;
เอวเมว กโรนฺตู’’ติ, นิโยเชสิ นราธิโปฯ
[199]
อารุฬฺโห เจติยํ กุนฺต-กิปิลฺลาทิมเวกฺขิย;
ปุจฺฉิตฺวา โมรปิญฺเจน, ‘‘สณิกํ ยนฺตุวนํติ จฯ
[200]
สงฺขํ โสทกมาทาย, จรตา’สนโธวเน;
ทกฺขิณปริโตณมฺหิ, กาเรตฺวา ราชเคหโตฯ
[201]
อุโปสถฆรํ พุทฺธ-ปฏิมาเคห เมว จ;
ปากาเรน ปริกฺขิตฺตํ, อุยฺยานญฺจ มโนรมํฯ
[202]
จาตุทฺทสิํปญฺจทสิํ, ยา จ ปกฺขสฺส อฏฺฐมี;
ปาฏิหาริยปกฺขญฺจ, อฏฺฐงฺคสมุปาคตํฯ
[203]
อุโปสถํสมาทาย, สาปทานํ ตหํ วสี;
ยาวชีวญฺจ โส ภุญฺชิ, มหาปาฬิมฺหิ โภชนํฯ
[204]
จรนฺโตจกลนฺทาน มุยฺยาเน ภตฺตมตฺตโน;
กตฺวา นิวาปํ ทาเปสิ, ตทชฺชาปิ จ วตฺตติฯ
[205]
โจรํ วชฺชมุปนีตํ, ทิสฺวา สํวิคฺคมานโส;
ฉวํ สุสานํ อาเนตฺวา, ขิปิตฺวา โลหกุมฺภิยํฯ
[206]
ทตฺวา ธมํ ปลาเปตฺวา, โจรํ รตฺติยมุคฺคเต;
สูริเย กุชฺฌิโต โจรํ-วิยฌาปยิ ตํ ฉวํฯ
[207]
อกา ทีปมฺหิ สพฺเพสํ, เจติยานํ มหามหํ;
ถูปาราเม จ ถูปสฺส, เหมจุมฺพฏกญฺจุกํฯ
[208]
ทฺวาจตฺตาลีสวสฺสานิ, กตฺวา วญฺจุํขณมฺปิโส;
กตฺวา ปุญฺญมุปาคญฺฉิ, เทวราชสหพฺยตํฯ
[209]
รญฺโญ ตสฺส กนิฏฺเฐน, มหานาเมน วลฺลภา;
เทวี สตฺถํ นิปาเตตฺวา, ตมฐานมฺหิ มารยิฯ
[210]
ปพฺพชิตฺกา กนิฏฺโฐ โส, ชีวมานมฺหิ ภาตริ;
หเต ราชินิ ภีตาย, อาวตฺติตฺวา’สิ ภูปติฯ
[211]
มเหสิํอตฺตโน’กาสิ, มเหสิํ ภาตุฆาตินิํ;
คิลานสาลา กาเรสิ, มหาปาฬิญฺจ วฑฺฒยิฯ
[212]
โลหทฺวาร รลคฺคาม-โกฏิปสฺสวนวฺหเย;
ตโย วิหาเร กตฺวา’ทา, ภิกฺขูนมภยุตฺตเรฯ
[213]
วิหารํ การยิตฺวาน, ธุมรกฺขมฺหิ ปพฺพเต;
มเหสิยา นเยนา’ทา, ภิกฺขูนํ เถรวาทีนํฯ
[214]
นวกมฺมญฺจ ชิณฺเณสุ, วิหาเรสุ สการยิ;
ทานสีลรโต วตฺถุ-ปูชโก จ อหุ สทาฯ
[215]
โพธิมณฺฑสมีปมฺหิ, ชาโต พฺโรหฺมณมาณโว;
วิชฺชาสิปฺปกลาเวที, ตีสุ เวเทสุ ปารโคฯ
[216]
สมฺมาวิญฺญาตสมโย, สพฺพวาทวิสารโท;
วาทตฺถิ ชมฺพุทีปมฺหิ, อาหิณฺฑนฺโต ปวาทิโกฯ
[217]
วิหารเมกํ อาคมฺม, รตฺติํ ปาตญฺชลํ มตํ;
ปริวตฺเตสิ สมฺปุณฺณ-ปทํ สุปริมณฺฑลํฯ
[218]
ตตฺเถโก เรวโตนาม, มหาเถโร วิชานิย;
‘‘มหาปญฺโญ อยํ สตฺโถ, ทเมตุํ วฏฺฏตี’’ติ โสฯ
[219]
‘‘โก นุ คทฺรภราเวน, วิรวนฺโต’’ติ อพฺรวิ;
‘‘คทฺรภานํ รเว อตฺถํ, กิํ ชานาสี’’ติ อาหตํฯ
[220]
‘‘อหํ ชาเน’’ติ วุตฺโตโส, โอตาเรสิ สกํ มตํ;
วุตฺตํ วุตฺตํ วิยากาสิ, วิโรธมฺปิ จ ทสฺสยิฯ
[221]
‘‘เตนหิ ตฺวํ สกวาท-โมตาเรหี’’ติ โจทิโต;
ปาฬิมาหา’ภิธมฺมสฺส, อตฺถมสฺส น โส’มิคาฯ
[222]
อาห กสฺเส’สมนฺโต’ติ, พุทฺธมนฺโต’ติ โสพฺรวิ;
‘‘เทหิ เม ต’’นฺติ วุตฺเตหิ, ‘‘คณฺหุ ปพฺพชฺชตํ’’อิติฯ
[223]
มนฺตตฺถี ปพฺพชิตฺวาโส, อุคฺคณฺหิ ปิฏกตฺตยํ;
‘‘เอกายโน อยํ มคฺโค’’, อิติ ปจฺฉา ตมคฺคหิฯ
[224]
พุทฺธสฺส วิย คมฺภีร-โฆสตฺตาตํ วิยากรุํ;
‘‘พุทฺธโฆโส’’ติ โฆโสหิ, พุทฺโธ วิย มหีตเลฯ
[225]
ตตฺถ ญาโณทยํ นาม, กตฺวา มกรณํ ตทา;
ธมฺมสงฺคณียา’กาสิ, กจฺฉํ โส อฏฺฐสาลินิํฯ
[226]
ปติตฺตฏฺฐกถญฺเจว , การามารภิพุทฺธิมา;
ตํ ทิสฺวา เรวโต เถโร, อิทํ วจนมพฺรุวิฯ
[227]
ปาฬิมตฺตอิธานิตํ, นตฺถิ อฏฺฐกถา อิธ;
ตถาจริยวาทา จ, ภินฺนรูปา น วิชฺชเรฯ
[228]
สีหฬาฏฺฐกถา สุทฺธา, มหินฺเทน มตีมตา;
สํคีติตฺตยมารุฬํ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิตํฯ
[229]
สาริปุตฺตาทิคีตญฺจ, กถามคฺคํ สเมกฺขิย;
เอกา สีหฬภาสาย, สีหเฬสุ ปวตฺตติฯ
[230]
ตํ ตตฺถ คนฺตฺวา สุตฺวา ตํ, มาคธานํ นิรุตฺติยา;
ปริวตฺเตสิ สา โหติ, สพฺพโลกหิตา วหาฯ
[231]
เอวํ วุตฺโต ปสนฺโน โส, นิกฺขมิตฺวา ตโตอิมํ;
ทีปมาคา อิมสฺเสว, รญฺโญกาเล มหามติฯ
[232]
มหาวิหารํ สมฺปตฺโต, วิหารํ สพฺพสาธูนํ;
มหาปธานฆรํ คนฺตฺวา, สงฺฆปาลสฺส สนฺติกาฯ
[233]
สีหฬฏฺฐกถา สุทฺธา, เถรวาทญฺจ สพฺพโส;
‘‘ธมฺมสามิสฺส เอโสว, อธิปฺปาโย’’ติ นิจฺฉิยฯ
[234]
ตตฺถ สงฺฆํ สมาเนตฺวา, ‘‘กาตุมฏฺฐกถามม;
โปตฺถเก เทถ สพฺเพ’’ติ, อาห วีมํสิตุํ สตํฯ
[235]
สงฺโฆ คาถาทฺวยํ ตสฺสา-ทาสิ ‘‘สามตฺติยํ ตว;
เอตฺถ ทสฺเสหิ ตํ ทิสฺวา, สพฺเพ เทมา’’ติ โปตฺถเกฯ
[236]
ปิฏกตฺตยเมตฺเถว, สทฺธิมฏฺฐกถาย โส;
วิสุทฺธิมคฺค นามากา, สงฺคเหตฺวา สมาสโตฯ
[237]
ตโต สงฺฆํ สมุเหตฺวา, สมฺพุทฺธมตโกวิทํ;
มหาโพธิสมีปมฺหิ, โส ตํ วาเจตุมารภิฯ
[238]
เทวตา ตสฺส เนปุญฺญํ, ปกาเสตุํ มหาชเน;
ฉาเทสุํ โปตฺถกํโส’ยิ, ทฺวตฺติกฺขตฺตุมฺปิ ตํ อกาฯ
[239]
วาเจตุํ ตติเย วาเร, โปตฺถเก สมุทาหเฏ;
โปตฺถกทฺวยมญฺญมฺปิ, สณฺฐาเปสุํ ตหิํ มรูฯ
[240]
วาจยิํสุ ตทาภิกฺขู, โปตฺถกตฺตย เมกโต;
คนฺถโต อตฺถโต จาปิ, ปุพฺพาปรวเสน วาฯ
[241]
เถรวาเทหิ ปาฬิหิ, ปเทหิ พฺยญฺชเนหิ จ;
อญฺญตฺถตฺตมหูเนว, โปตฺถตฺถเกสุปิ ตีสุปิฯ
[242]
อถ อุคฺโฆสยิ สงฺโฆ, ตุฏฺฐหฏฺโฐ ติเสสโต;
‘‘นิสฺสํสยา’ยํ เมตฺเตยฺโย’’, อิติ วตฺวา ปุนปฺปุนํฯ
[243]
สทฺธิมฏฺฐกถายา’ทา, โปตฺถเก ปิฏกตฺตเย;
คนฺถกาเร วสนฺโต โส, วิหาเร ทุรสงฺกเรฯ
[244]
ปริวตฺเตสิ สพฺพาปิ, สีหฬฏฺฐกถา ตทา;
สพฺเพสํ มูลภาสาย, มาคธาย นิรุตฺติยาฯ
[245]
‘‘สตฺตานํ สพฺพภาสานํ, สา อโหสิ หิตาวหา;
เถริยา จริยาสพฺเพ, ปาฬิํวิย ตมคฺคยฺหํฯ
[246]
อถ กตฺตพฺพกิจฺเจสุ, คเหตุ ปรินิฏฺฐิติํ;
วนฺทิตุํ โส มหาโพธิํ, ชมฺพุทีปมุปาคมิฯ
[247]
สุตฺวา ทฺวาวีสวสฺสานิ, มหานาโม มหามหิํ;
กตฺวา ปุญฺญานิ จิตฺรานิ, ยถา กมฺมมุคาคมิฯ
[248]
สพฺเพ’เป เต ธรณีปตโย มจฺจุมจฺเจตุมนฺเต,
โน สกฺขิํ สูปจิตสุขพลาสาธุ สมฺปนฺนโภโค;
เอวํ สพฺเพ นิธนวสคา โหนฺติ สตฺตา’ติ นิจฺจํ,
ราคํ สมฺมา วินยตุธเน ชีวิเต จาปิ ธีมาฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ปญฺจราชโก นาม
สตฺตติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ
อฏฺฐติํสติม ปริจฺเฉท