ธาตุคพฺภรจโน
[1]
วนฺทิตฺวาน มหาราชา, สพฺพํ สงฺฆํ นิมนฺตยิ;
‘‘ยาวเจติยนิฏฺฐานา, ภิกฺขํ คณฺหถ เม’’อิติฯ
[2]
สงฺโฆ ตํ นาธิวาเสสิ, อนุปุพฺเพน โส ปน;
ยาวนฺโต ยาว สตฺตาหํ, สตฺตาหมธิวาสนํฯ
[3]
อลตฺโถ’ปฑฺฒภิกฺขูหิ, เต ลทฺธา สุมโน’ว โส;
อฏฺฐารสสุ ฐาเนสุ, ถูปฐานสมนฺตโตฯ
[4]
มณฺฑเป การยิตฺวาน, มหาทานํ ปวตฺตยิ;
สตฺถาหํ ตตฺถ สงฺฆสฺส, ตโต สงฺฆํ วิสฺสชฺชยิฯ
[5]
ตโต เภริํ จราเปตฺวา, อิฏฺฐกา วฑฺฒกี ลหุํ;
สนฺนิปาเตสิ เต อาสุํ, ปญฺจมตฺตสตานิ หิฯ
[6]
กถํ กริสฺสสิ เน’โก, ปุจฺฉิโต อาห ภูปติ;
‘‘เปสฺสิยานํ สตํ ลทฺธา, ปํสูนํ สกฏํ อหํฯ
[7]
เขปยิสฺสามิ เอกฺกา’หํ, ตํ ราชา ปฏิพาหยิ;
ตโต อุปฑฺฒุปฑฺฒญฺจ, ปํสู ทฺเว อมฺมณานิ จฯ
[8]
อาหํสุ ราชา ปฏิพาหิ, จตุโร เตปิ วฑฺฒกี;
อเถโก ปณฺฑิโต พฺยตฺโต, วฑฺฒกี อาห ภูปติํฯ
[9]
‘‘อุทุกฺขเล โกฏฺฏยิตฺวา, อหํ สุปฺเปหิ วฏฺฏิตํ;
ปิํสาปยิตฺวา นิสเท, เอตํ ปํสูนมมฺมณํฯ
[10]
อิติ วุตฺโต อนุญฺญาสิ, ติณาทิเนตฺถโน สิยุํ;
เจติยมฺหีติ ภูมินฺโท, อินฺทตุลฺยปรกฺกโมฯ
[11]
‘‘กํ สณฺฐานํ เจติยํ ตํ, กริสฺสสิ ตุวํ อิติ;
ปุจฺฉิตํ ตํขณํเยว, วิสฺสกมฺโม ตมาวิสิฯ
[12]
โสวณฺณปาติํ โต ยสฺส, ปุราเปตฺวาว วฑฺฒกี;
ปาณินา วาริมาทาย, วาริปิฏฺฐิยมาหนีฯ
[13]
ผลิก โลลสทิสํ, มหาผุพฺพุฬมุฏฺฐหิ;
อาหี’ทิสํ กริสฺสติ, ตุสฺสิตฺวาน’สฺส ภูปติฯ
[14]
สหสฺสคฺฆํ วตฺถยุคํ, ตถา’ลงฺการ ปาทุกา;
กหาปนานิ ทฺวาทส-สหสฺสานิ จ ทาปปิฯ
[15]
‘‘อิฏฺฐกา อาหาราเปสฺสํ, อปีเฬนฺโต กถํ นเร’’;
อิติ ราชา วิจินฺเตสิ, รตฺติํญตฺวาน ตํ มรูฯ
[16]
เจติยสฺส จตุทฺธาเร, อาหริตฺวาน อิฏฺฐกา;
รตฺติํ รตฺติํ ฐปยิํสุ, เอเกกาหปโหนกาฯ
[17]
ตํ สุตฺวา สุมโนราชา, เจติเย กมฺมมารภิ;
อมูลเมตฺถ กมฺมญฺจ, น กาตพฺพนฺติ ญาปยิฯ
[18]
เอเกกสฺมิํ ทุวารสฺมิํ, ฐปาเปสิ กหาปเณ;
โสฬสสตสหสฺสานิ, วตฺถานิสุ พหูนิ จฯ
[19]
วิวิธญฺจ อลงฺการํ, ขชฺชํโภชฺชํ สปานกํ;
คนฺธมาลาคุฬาทิจ, มุขวาสกปญฺจกํฯ
[20]
‘‘ยถารุจิตํ คณฺหนฺตุ, กมฺมํ กตฺวา ยถารุจิํ;
เต ตเถว อเปกฺขิตฺวา, อทํสุ ราชกมฺมิกาฯ
[21]
ถูปกมฺมสหายตฺตํ, เอโก ภิกฺขุนิกามยํ;
มตฺติกาปิณฺฑมาทาย, อตฺตนา อภิสงฺขตํฯ
[22]
คนฺตฺวาน เจติยฏฺฐานํ, วฑฺเฒตฺวา ราชกมฺมิเก;
อทาสิ ตํ วฑฺฒกิสฺส, คณฺหนฺโตเยว ชานิโสฯ
[23]
ตสฺสา การํ วิทิตฺวาน, ตตฺถาโหสิ กุตูหลํ;
กเมน ราชา สุตฺวาน, อาคโต ปุจฺฉิ วฑฺฒกีฯ
[24]
เทว เอเกน หตฺเถน, ปุปฺผานา’ทาย ภิกฺขโว;
เอเกน มตฺติกาปิณฺฑํ, เทนฺติ มยฺหํ อหํ ปนฯ
[25]
อยํ อาคนฺตุโก ภิกฺขุ, อยํ เนวาสิโก อิติ;
ชานามิเนวา’ติ วโจ, สุตฺวา ราชาสมปฺปยิฯ
[26]
เอโกพลตฺถํ ทสฺเสตุํ, มตฺติกา ทายกํ ยติํ;
โส พลตสฺส ทสฺเสสิ, โส ตํ รญฺโญ นิเวทยิฯ
[27]
ชาติมกุลกุมฺเภโส , มหาโพธงฺคเณ ตโย;
ฐปาเปตฺวา พลตฺเถน, ราชา ทาเปสิ ภิกฺขุโนฯ
[28]
อชานิตฺวา ปูชยิตฺวา, ฐิตสฺเส’ตสฺส ภิกฺขุโน;
พลตฺโถ ตํ นิเวเทสิ, ตทา ตํ ชานิ โส ยติฯ
[29]
เกลิวาเต ชนปเท, ปิยงฺคลฺลนิวาสิโก;
เถโร เจติยกมฺมสฺมิํ, สหายตฺตํ นิกามยํฯ
[30]
ตสฺสิตฺถิกาวฑฺฒกิสฺส, ญาตโก อิธ อาคโต;
ตสฺสิฏฺฐิกา สมตฺเตน, ญาโต กตฺวาน อิฏฺฐกํฯ
[31]
กมฺมิเยวฑฺฒยิตฺวาน, วฑฺฒกิสฺส อทาสิตํ;
โส ตํ ตตฺถ นิโยเชสิ, โกลาหลมโหสิ จฯ
[32]
ราชา สุตฺวาว’ ตํ อาห, ‘‘ญาตุํ สกฺกา ตมิฏฺฐิกํ’’;
ชานนฺโตปิ น สกฺกาติ, ราชานํ อาห วฑฺฒกีฯ
[33]
‘‘ชานาสิ ตํ ตฺวํ เถรํติ’’,
วุตฺโต อามา’’ติ ภาสิโต;
ตํ ญาปนตฺถํ อปฺเปสิ,
พลตฺถํ ตสฺส ตูปติฯ
[34]
พลตฺโถ เตน ตํ ญตฺวา, ราชานุญฺญายุปาคโต;
กฏฺฐหาลปริเวเณ, เถรํ ปสฺสิย มนฺติยฯ
[35]
เถรสฺส มคมนาหญฺจ, คติฐานญฺจ ชานิย;
‘‘ตุมฺเหหิ สห คจฺฉามิ, สกํ คามํ’’นฺติ ภาสิยฯ
[36]
รญฺโญ สพฺพํ นิเวเทสิ, ราชา ตสฺส อทาปยิ;
วตฺถยุคํ สหสฺสคฺฆํ, มหคฺฆํ รตฺตกมฺพลํฯ
[37]
สามณเก ปริกฺขาเร, พหุเก สกฺขรมฺปิ จ;
สุคนฺธ เตลนาฬิญฺจ, ทาเปตฺวา อนุสาสิตํฯ
[38]
เถเรน สห คนฺตฺวา โส, ทิสฺสนฺเต ปิยคลฺลเก;
เถรํ สีตาย ฉายาย, โสทกาย นิสีทิยฯ
[39]
สกฺขรปาณกํ ทตฺวา, ปาเท เตเลน มกฺขิย;
อุปาหนานิ โยเชตฺวา, ปริกฺขาเร อุปานยิฯ
[40]
กุลูปคสฺส เถรสฺส, คหิตา เม อิเม มยา;
วตฺถยุคํตุ ปุตฺตสฺส, สพฺเพ ตานิ ททามิ โวฯ
[41]
อิติ วตฺวาน ทตฺวา เต, คเหตฺวา คจฺฉโต ปน;
วนฺทิตฺวา ราชวจสา, รญฺโญ สนฺเทสมาห โสฯ
[42]
มหาถูเป กยิรมาเน, สติยากมฺมการกา;
อเนกสงฺขาหิ ชนา, ปสนฺนา สุคติํ คตาฯ
[43]
จิตฺตปฺปสาทมตฺเตน, สุคเต คติอุตฺตมา;
ลพฺภตีติ วิทิตฺวาน, ถูปปูชํ กเร พุโธฯ
[44]
เอตฺเถว ภติยา กมฺมํ, กริตฺวา อิตฺถิโย ทุเว;
ตาวติํสมฺหิ นิพฺพตฺตา, มหาถูปมฺหิ นิฏฺฐิเตฯ
[45]
อาวชฺชิตฺวา ปุพฺพกมฺมํ, ทิฏฺฐกมฺมผลา อุโภ;
คนฺธมาลา’ทิยิตฺวาน, ถูปํ ปูเชตุมาคตาฯ
[46]
คนฺธมาลาหิ ปูเชตฺวา, เจติยํ อภิวนฺทิสุํ;
ตสฺมิํ ขเณ ภาติวงฺก-วาสี เถโร มหาสิโวฯ
[47]
รตฺติภาเค มหาถูปํ, วนฺทิสฺสามีติ อาคโต;
ตาทิสฺวาน มหาสตฺต-ปณฺณิรุกฺขม ปสฺสิโตฯ
[48]
อทสฺสยิตฺวา อตฺตานํ, ปสฺสํ สมฺปตฺติมพฺภุตํ;
ฐตฺวา ตาสํ วนฺทนาย, ปริโยสาเน อปุจฺฉิตํฯ
[49]
‘‘ภาสเต สกโล ทีโป,
เทโหภาเสน โว อิธ;
กินฺนุกมฺมํ กริตฺวาน,
เทวโลกํ อิโต คตาฯ
[50]
มหาถูเป กตํ กมฺมํ, ตสฺส อาหํสุ เทวตา;
เอวํ ตถาคเต เหว, ปสาโท หิ มหปฺผโลฯ
[51]
ปุปฺผธานตฺตยํ ถูเป, อิฏฺฐิกาหิ จิตํ จิตํ;
สมํ ปถวิยา กตฺวา, อิทฺธิมนฺโต’ว สีทยุํฯ
[52]
นว วาเร จิตํ สพฺพํ, เอวํ โอสีทยิํสุ เต;
อถ ราชา ภิกฺขุสงฺฆ-สนฺนิปาต มการยิฯ
[53]
ตตฺถาสีติสหสฺสานิ , สนฺนิปาตมฺหิ ภิกฺขโว;
ราชา สงฺฆมุปาคมฺม, ปูเชตฺวา อภิวนฺทิยฯ
[54]
อิฏฺฐโกสิทเนเหตุํ, ปุจฺฉิ สงฺโฆ วิยากริ;
‘‘โน สีทนตฺถํ ถูปสฺส, อิทฺธิมนฺเตหิ ภิกฺขูหิฯ
[55]
กตํ เอตํ มหาราช, น อิทานิ กริสฺสเต;
อญฺญถตฺตมกตฺวา ตํ, มหาถูปํ สมาปยฯ
[56]
ตํ สุตฺวา สุมโน ราชา, ถูปกมฺมมการยิ;
ปุปฺผาธาเนสุ ทสสุ, อิฏฺฐิกา ทสโกฏิโยฯ
[57]
ภิกฺขุสงฺโฆ สามเณเร, อุตฺตรํ สุมนมฺปิ จ;
‘‘เจภิย ธาตุคพฺภตฺถํ, ปาสาเณ เมฆวณฺณเกฯ
[58]
อาหรถา’’ติ โยเชสิ, เต คนฺตฺวา อุตฺตรํ กุรุํ;
อสีติ รตนายาม, วิตฺถาเร รวิภาสุเรฯ
[59]
อฏฺฐงฺคุลานิ พหเล, คณฺฐิปุปฺผนิเภ สุเภ;
ฉเมฆวณฺณปาสาเณ, อาหริํสุ ขเณตโตฯ
[60]
ปุปฺผธานสฺส อุปริ, มชฺเฌ เอกํ นิปาติย;
จตุปสฺสมฺหิ จตุโร, มญฺชูสํ วิย โยชิยฯ
[61]
เอกํ ปิธานกตฺถาย, ทิสาภาเค ปุรตฺถิเม;
อทสฺสนํ กริตฺวา เต, ฐปยิํสุ มหิทฺธิกาฯ
[62]
มชฺฌมฺหิ ธาตุคพฺภสฺส, ตสฺส ราชา อการยิ;
รตนมยํ โพธิรุกฺขํ, สพฺพาการมโนรมํฯ
[63]
อฏฺฐารส รตนิโก, ขนฺโธ สาขาสฺส ปญฺจ จ;
ปวาลมยมูโล โส, อินฺทนีเล ปติฏฺฐิโตฯ
[64]
สุสุทฺธรชตกฺขนฺโธ, มณิปตฺเตหิ โสภิโต;
เหมมยปณฺฑุปตฺต, ผโล ปวาฬองฺกุโรฯ
[65]
อถ มงฺคลิกา ตสฺส, ขนฺเธ ปุปฺผลตาปิ จ;
จตุปฺปทานํ ปนฺตีธ, หํสปนฺติ จ โสภนาฯ
[66]
อุทฺธํ จารุวิตานนฺเต, มุตฺตา กิํ กิณิชาลกา;
สุวณฺณ ฆณฺฏาปนฺตีธ, ทามานิ จ ตหิํ ตหิํฯ
[67]
วิตาน จตุโกณมฺหิ, มุตฺตาทามกลาปโก;
นวสต สหสฺสคฺโฆ, เอเก โก อสิลมฺพิโตฯ
[68]
รวิจนฺทตาร รูปานิ, นานาปทุมกานิ จ;
รตเนหิ กตาเนว, ธิตาเน อปฺปิตาน’ยุํฯ
[69]
อฏฺฐุตฺตรสหสฺสานิ, วตฺตานิ วิวิธานิ จ;
มหคฺฆนานารงฺคานิ, วิตาเน ลมฺพิตาน’ยุํฯ
[70]
โพธิํ ปริกฺขิปิตฺวาน, นานารตนเวทิกา;
มหามลก มุตฺตาหิ, สนฺถาเรตุ ตทนฺตเรฯ
[71]
นานารตน ปุปฺผานํ, จตุคนฺธูทกสฺส จ;
ปุณฺณา ปุณฺณฆฏปนฺติ, โพธิมูเล กตาน’ยุํฯ
[72]
โพธิ ปาจิน ปญฺญตฺเต, ปลฺลงฺเกโกฏิอคฺฆเก;
โสวณฺณ พุทฺธปฏิมํ, นิสีทาเปสิ ภาสุรํฯ
[73]
สรีราวยวาตสฺสา, ปฏิมาย ยถารหํ;
นานาวณฺเณหิ รตเนหิ, กตา สุรุจิรา อหุํฯ
[74]
มหาพฺรหฺมา ฐิโต ตตฺถ, ราชตจฺฉตฺต ธารโก;
วิชยุตฺตรสงฺเขน, สกฺโก จ อภิเสกโทฯ
[75]
วิณาหตฺโถ ปญฺจสิโข, กาฬนาโค สนาฏิโก;
สหสฺสหตฺโถ มาโร จ, สหตฺตีสห กิํกโรฯ
[76]
ปาจินปลฺลงฺกนิภา, ตีสุ เสสทิสาสุ จ;
โกฏิโกฏิธนคฺฆา จ, ปลฺลงฺกา อตฺถตา อหุํฯ
[77]
โพธิํ อุสฺสิสเก กตฺวา, นานารตนมณฺฑิตํ;
โกฏิ ธนคฺฆกํเยว, ปญฺญตฺตํ สยนํ อหุฯ
[78]
สตฺตสตฺตาห ฐาเนสุ, ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ;
อธิกาเร อกาเรสิ, พฺรหฺมยาจนเมว จฯ
[79]
ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตญฺจ, ยสปพฺพชนมฺปิ จ;
ภทฺทวคฺคิย ปพฺพชฺชํ, ชฏิลานํ ทมนมฺปิ จฯ
[80]
พิมฺพิสาราคมญฺจาปิ , ราชเคหปฺปเวสนํ;
เวฬุวนสฺสคหนํ, อสีติสาวเก ตถาฯ
[81]
กปิล วตฺถุคมนํ, ตถา รตน จงฺกมํ;
ราหุลานนฺทปพฺพชฺชํ, คหณํ เชตวนสฺส จฯ
[82]
อมฺพมูเล ปาฏิหีรํ, ตาวติํสมฺหิ เทสนํ;
เทโวโรหณปาฏิหีรํ, เถรปญฺหสมาคมํฯ
[83]
มหาสมย สุตฺตนฺตํ, ราหุโลวาทเมวจ;
มหามงฺคลสุตฺตญฺจ, ธนปาลสมาคมํฯ
[84]
อาฬวกงฺคุลิมาล, อปลาลทมนมฺปิ จ;
ปารายนกสมิติํ, อายุโวสฺสชฺชนํ ตถาฯ
[85]
สูกรมทฺทวคฺคาหํ, สิงฺคีวณฺณยุคสฺส จ;
ปสนฺโนทกปานญฺจ, ปรินิพฺพาน เมว จฯ
[86]
เทวมนุสฺส ปริเทวํ, เถเรน ปาทวนฺทนํ;
ทหนํ อคฺคินิพฺพานํ, ตตฺถ สกฺการ เมว จฯ
[87]
ธาตุวิตงฺค โทเณน, ปสาทชนกานิ จ;
เยภุยฺเยน อกาเรสิ, ชาตกานิ สุชาติมาฯ
[88]
เวสฺสนฺตร ชาตกนฺตุ, วิตฺถาเรน อการยิ;
กุสินาปุรโต ยาว, โพธิมนฺติ ตเถว จฯ
[89]
จตุทฺทิสํ เต จตฺตาโร, มหาราชา ฐิตา อหุํ;
เตตฺติํสเทว ปุตฺตา จ, พาตฺติํส จ กุมาริโยฯ
[90]
ยกฺขเสนาปติอฏฺฐ, วีสติ จ ตโต ปริ;
อญฺชลีปคฺคหาเทวา, ปุปฺผปุณฺณฆฏา ตโตฯ
[91]
นจฺจกา เทวตาเจว, ตูริยวาทก เทวตา;
อาทาสคาหกา เทวา, ปุปฺผสาขา ธรา ตถาฯ
[92]
ปทุมาทิคาหกา เทวา, อญฺเญ เทวา จ เนกธา;
รตนคฺฆิย ปนฺติ จ, ธมฺมจกฺกาน เมว จฯ
[93]
ขคฺคธราเทวปนฺติ, เทวาปาติธรา ตถา;
เตสํ สีเส ปญฺจหตฺถา, คนฺธเตลสฺส ปูริตาฯ
[94]
ทุกูลวฏฺฏิกา ปนฺติ, สทาปญฺชลิตา อหุ;
ผลิกคฺฆิเย จตุกฺกณฺเณ, เอเกโก จ มหามณิฯ
[95]
สุวณฺณมณิ มุตฺตานํ, ราสิโย วชิรสฺส จ;
จตุกฺกณฺเณสุ จตฺตาโร, กถา’เหสุํ ปภสฺสราฯ
[96]
เมทวณฺณกปาสาณ, ภิตฺติยํเยว อุชฺชลา;
วิชฺชาตา อปฺปิตา อาสุํ, ธาตุคพฺเภวิภูสิตาฯ
[97]
รูปกาเนตฺตสพฺพานิ, ธาตุคพฺเภ มโนรเม;
ฆนโกฏฺฏิ มเหมสฺส, การาเปสิ มหีปติฯ
[98]
กมฺมาธิฏฺฐายโก เอตฺถ, สพฺพํ สํวิทหิ อิมํ;
อินฺทคุตฺโต มหาเถโร, ฉฬภิญฺโญ มหามตีฯ
[99]
สพฺพํ ราชิทฺธิยา เอตํ, เทวตานญฺจ อิทฺธิยา;
อิทฺธิยา อริยานญฺจ, อสมฺพาธํ ปติฏฺฐิตํฯ
[100]
นิฏฺฐนฺตํ สุคตญฺจ ปูชิยตมํ โลกุตฺตมํ นิตฺตมํ;
ธาตุ ตสฺส วิจุณฺณิตํ ชนหิตํ อาสิํสตา ปูชิย;
ปุญฺญํ ตํ สมมิจฺจ’เจจฺจ มติมา สทฺธาคุณลงฺกโต;
ติฏฺฐนฺตํ สุคตํ วิย’สฺส มุนิโน ธาตุ จ สมฺพูชเยฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ธาตุคพฺภรจโน นาม
ติํสติโม ปริจฺเฉโทฯ
เอกติํสติม ปริจฺเฉท