เจตาริคามโต จาปิ, ทฺวารมณฺฑลโตปิ จ;
วิหีรพีชโต จาปิ, ตถา คลฺลกปิฏฺฐิโตฯ
[60]
ตโถ’ปติสฺสคามา จ, ปญฺจ ปญฺจ สตานิ จ;
ปพฺพชุํ ทารกา หฏฺฐา, ชาตสทฺธา ตถาคเตฯ
[61]
เอวํ ปุรา พาหิรา จ, สพฺเพ ปพฺพชิตา ตทา;
ติํส ภิกฺขุสหสฺสานิ, อเหสุํ ชินสาสเนฯ
[62]
ถูปาราเม ถูปวรํ, นิฏฺฐาเปตฺวา มหีปติ;
รตนาทีหิ’เนเกหิ, สทา ปูชมการยิฯ
[63]
ราโชโรธา ขตฺติยา จ, อมจฺจา นาครา ตถา;
สพฺเพ ชนปทา เจว, ปุชา’กํสุ วิสุํ วิสุํฯ
[64]
ถูปปุพฺพงฺคมํ ราชา, วิหารํ ตตฺถ การยิ;
ถูปาราโมติ เตเน’ส, วิหาโร วิสฺสุโต อหุฯ
[65]
สกธาตุสรีรเกน เจ’วํ,
ปรินิพฺพานคโตปิ โลกนาโถ;
ชนกายหิตํ สุขญฺจ สมฺมา,
พหุธา’กาสิ ฐิเต ชิเน กถาวกาติฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ธาตุอคมโน นาม
สตฺตรสโม ปริจฺเฉโทฯ
อฏฺฐารสม ปริจฺเฉท
มหาโพธิคฺคหโณ
[1]
มหาโพธิญฺจ เถริญฺจ, อาณาเปตุํ มหีปติ;
เถเรน วุตฺตวจนํ, สรมาโน สเก ฆเรฯ
[2]
อนฺโตวสฺเส’ก ทิวสํ, นิสินฺโน เถรสนฺติเก;
สหา’มจฺเจหิ มนฺเตตฺวา, ภาคิเนยฺยํ สยํ สกํฯ
[3]
อริฏฺฐนามกา’มจฺจํ , ตสฺมิํ กมฺเม นิโยชิตุํ;
มนฺตฺวา อามนฺตยิตฺวาน, อิทํ วจนมพฺรวิฯ
[4]
ตา สกฺขิสฺสสิ....., ธมฺมาโสกสฺส สนฺติกา;
มหาโพธิํ สงฺฆมิตฺตํ, เถริํ อานยิตุํ อิธฯ
[5]
สกฺขิสฺสามิ อหํ เทว, อาเนตุํ ตํ ทุเว ตโต;
อิธา’คโต ปพฺพชิตุํ, สเจ ลจฺฉามิ มานทฯ
[6]
เอวํ โหตูติ วตฺวาน, ราชา ตํ ตตฺถ เปสยิ;
โส เถรสฺส จ รญฺโญ จ, สาสนํ คยฺห วนฺทิยฯ
[7]
อสฺสยุชสุกฺกปกฺเข, นิกฺขนฺโต ทุติเย’หนิ;
สานุยุตฺโต ชมฺพุโกเล, นาวมารุยฺห ปฏฺฏเนฯ
[8]
มโหทมิํ กริตฺวาน, เถราธิฏฺฐานโยคโต;
นิกฺขนฺตทิวเสเยว, รมฺมํ ปุปฺผปุรํ อคาฯ
[9]
ตทา ตุ อนุลาเทวี, ปญฺจกญฺญาสเตหิ จ;
อนฺเตปุริกอิตฺถีนํ, สทฺธิํ ปญฺจสเตหิ จฯ
[10]
ทสสีลํ สมาทาย, กาสาย วสนา สุจิ;
ปพฺพชฺชาเปกฺขิ นิเสขา, เปกฺขนฺติ เถริยา’คมํฯ
[11]
นครสฺเส’กเทสมฺหิ, รมฺเม ภิกฺขุนุปสฺสเย;
การาปิเต นรินฺเทน, วาสํ กปฺเปสิ สุพฺพตาฯ
[12]
อุปาสิกาหิ ตาเห’ส, วุตฺโต ภิกฺขุนุปสฺสโย;
อุปาสิกา วิหาโรติ, เตน ลํกาย วิสฺสุโตฯ
[13]
ภาคิเนยฺโย มหา’ริฏฺโฐ, ธมฺมาโสกสฺส ราชิโน;
อปฺเปตฺวา ราชสนฺเทสํ, เถรสนฺเทส’มพฺรวิฯ
[14]
ภาตุชยา สหายสฺส, รญฺโญ เต ราชกุญฺชร;
อากงฺขมานา ปพฺพชฺชํ, นิจฺจํ วสติ สญฺญตาฯ
[15]
สงฺฆมิตฺตํ ภิกฺขุนิํ ตํ, ปพฺพาเชตุํ วิสชฺชย;
ตาย สทฺธิํ มหาโพธิ-ทกฺขิณสาขเมว จฯ
[16]
เถริยา จ ตเมวตฺถํ, อพฺรวิ เถรภาสิตํ;
คนฺตฺวา ปิตุสมีปํ สา, เถรี เถรมตํ พฺรวีฯ
[17]
อาห ราชา ตุวํ อมฺม, อปสฺสนฺโต กถํ อหํ;
โสกํ วิโนทยิสฺสามิ, ปุตฺตนตฺตวิโยคชํฯ
[18]
อาห สา เม มหาราช, ภาตุโน วจนํ ครุ;
ปพฺพาชนียา จ พหู, คนฺตพฺพํ ตตฺถ เตน เมฯ
[19]
‘‘สตฺถฆาตมนารหา, มหาโพธิมหีรุหา;
กถนฺนุ สาขํ คณิสฺสํ’’, อิติ ราชา วิจินฺตยีฯ
[20]
อมจฺจสฺส มหาเทว-นามกสฺส มเตน โส;
ภิกฺขุสงฺฆํ นิมนฺเตตฺวา, โภเชตฺวา ปุจฺฉิ ภูปติํฯ
[21]
ภนฺเต ลํกํ มหาโพธิ, เปเสตพฺพา นุ โข อิติ;
เถโร โมคฺคลิปุตฺโต โส, เปเสตพฺพาติ ภาสิยฯ
[22]
กตํ มหาอธิฏฺฐาน-ปญฺจกํ ปญฺจจกฺขุนา;
อาภาสิ รญฺโญ ตํ สุตฺวา, ตุสฺสิตฺวา ธรณีปติฯ
[23]
สตฺตโยชนิกํ มคฺคํ, โส มหาโพธิคามินํ;
โสธาเปตฺวาน สกฺกจฺจํ, ภูสาเปติ อเนกธาฯ
[24]
สุวณฺณํ นีหราเปสิ, กฏาหกรณาย จ;
วิสฺสกมฺโม จ อาคนฺตฺวา, สตุลาธารรูปวาฯ
[25]
‘‘กฏาหํ กิํ ปมาณํ นุ, กโรมี’ติ อปุจฺฉิตํ;
‘‘ญตฺวา ปมาณํ ตฺวํเยว, กโรหิ’’ อิติ ภาสิยฯ
[26]
สุวณฺณา คเหตฺวาน, หตฺเถน ปริมชฺชิย;
กฏาหํ ตงฺขณํเยว, นิมฺมินิตฺวาน ปกฺกมิฯ
[27]
นวหตฺถปริกฺเขปํ, ปญฺจหตฺถํ คภีรโต;
ติหตฺถวิกฺขมฺภยุตํ, อฏฺฐงฺคุลฆนํ สุภํฯ
[28]
ยุวสฺส หตฺถิโน โสณฺฑ-ปมาณมุขวฏฺฏิกํ;
คาหา เปตฺวาน ตํ ราชา, พาลสุรสมปฺปกํฯ
[29]
สตฺตโยชนทีฆาย, วิตฺถตายติ โยชนํ;
เสนาย จตุรงฺคินฺยา, มหาภิกฺขุคเณน จฯ
[30]
อุปคมฺม มหาโพธิํ, นานาลงฺการภูสิตํ;
นานารตนจิตฺตํ ตํ, วิวิธทฺธชมาลินิํฯ
[31]
นานากุสุมสํกิณฺณํ , นานาตุริยโฆสิตํ;
เสนาย ปริวาเรตฺวา, ปริกฺขิปิย สาณิยาฯ
[32]
มหาเถรสหสฺเสน, ปมุเขน มหาคเณ;
รญฺญํ ปตฺตาภิเสกานํ, สหสฺเสนา’ธิเกน จฯ
[33]
อตฺตานํ ปริวาเรตฺวา, มหาโพธิญฺจ สาธุกํ;
โอโลเกสิ มหาโพธิํ, ปคฺคเหตฺวาน อญฺชลิํฯ
[34]
ตสฺสา ทกฺขิณสาขาย, จตุหตฺถปมาณกํ;
ฐานํ ขนฺธญฺจ วชฺเชตฺวา, สาขา อนฺตรธายิสุํฯ
[35]
ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ปตีโต ปุถวีปติ;
‘‘ปูเชม’หํ มหาโพธิํ, รชฺเชนา’หิ อุทีริยฯ
[36]
อภิสิญฺจิ มหาโพธีํ, มหารชฺเช มหีปติ;
ปุปฺผาทีหิ มหาโพธิํ, ปูเชตฺวาน ปทกฺขิณํฯ
[37]
กตฺวา อฏฺฐสุ ฐาเนสุ, วนฺทิตฺวาน กตญฺชลี;
สุวณฺณขจิเต ปีเฐ, นานารตนมณฺฑิเตฯ
[38]
สฺวาโรเห ยาว สาอุจฺเจ, ตํ สุวณฺณกฏาหกํ;
ฐปาเปตฺวาน อารุยฺห, คเหตุํ สาขมุตฺตมํฯ
[39]
อาทิยิตฺวาน โสวณฺณ ตุลิกาย มโนสิลํ;
เลขํ ทตฺวาน สาขาย, สจฺจกฺริยมกา อิติฯ
[40]
‘‘ลํกาทีปํ ยทิ อิโต, คนฺตพฺพํ อุรุโพธิยา;
นิพฺเพมติโก พุทฺธสฺส, สาสนมฺหิ สเจ อหํฯ
[41]
สยํเยว มหาโพธิ-สาขายํ ทกฺขิณา สุภา;
ฉิชฺชิตฺวาน ปติฏฺฐาตุ, อิธ เหมกฏาหเกฯ
[42]
เลขฐาเน มหาโพธิ, ฉิชฺชิตฺวา สยเมว สา;
คนฺธกทฺทมปูรสฺส, กฏาหสฺโส’ปริฏฺฐิตาฯ
[43]
มูลเลขาย อุปริ, ติยงฺคุลติยงฺคุเล;
ททํ มโนสิลา เลขา, ปริกฺขิปิ นริสฺสโรฯ
[44]
อาทิยา ถูลมูลานิ, ขุทฺทกานิ’ตราหิ ตุ;
นิกฺขมิตฺวา ทส ทส, ชาลีภูตา นิโอตรุํฯ
[45]
ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา, ราชา’ตีว ปโมทิโต;
ตตฺเถวา’กาสิ อุกฺกุฏฺฐิํ, สมนฺตา ปริสาปิ จฯ
[46]
ภิกฺขุสงฺโฆ สาธุการํ, ตุฏฺฐจิตฺโต ปโมทยิ;
เจลุกฺเขปสหสฺสานิ, ปวตฺติํสุ สมนฺตโตฯ
[47]
เอวํ สเตน มูลานํ, ตตฺถ สา คนฺธกทฺทเม;
ปติฏฺฐาสิ มหาโพธิ, ปสาเทนฺตี มหาชนํฯ
[48]
ตสฺสา ขนฺโธ ทสหตฺโถ, ปญฺจสาขา มโนรมา;
จตุหตฺถา จตุหตฺถา, ทสฑฺฒผลมณฺฑิตาฯ
[49]
สหสฺสนฺตุ ปสาขานํ, สาขานํ ตาสมาสิ จ;
เอวํ อาสิ มหาโพธิ, มโนหรสิริธราฯ
[50]
กฏาหมฺหิ มหาโพธิ-ปติฏฺฐิตกฺขเณ มหี;
อกมฺปิ ปาฏิหีรานิ, อเหสุํ วิวิธานิ จฯ
[51]
สยํ นาเทหิ ตูริยานํ, เทเวสุ มานุเสสุ จ;
สาธุการนินาเทติ, เทวพฺรหฺมคณสฺส จฯ
[52]
เมฆานํ มิคปกฺขินํ, ยกฺขาทีนํ รเวหิ จ;
รเวหิจมหีกมฺเป, เอกโกลาหลํ อหุฯ
[53]
โพธิยา ผลปตฺเตหิ, ฉพฺพณฺณรสฺมิโย สุภา;
นิกฺขมิตฺวา จกฺกวาฬํ, สกลา โสภยิํสุ จฯ
[54]
สกฏาหา มหาโพธิ, อุคฺคนฺตฺวาน ตโต นภํ;
อฏฺฐาสิ หิมคพฺภมฺหิ, สตฺตาหานิ อทสฺสนาฯ
[55]
ราชา โอรุยฺห ปีฐมฺหา, ตํ สตฺตาหํ ตหิํ วสํ;
นิจฺจํ มหาโพธิปูชํ, อกาสิ จ อเนกธาฯ
[56]
อตีเต ตมฺหิ สตฺตาเห, สพฺเพ หิมวลาวกา;
ปวิสิํสุ มหาโพธิํ, สพฺพากา รํสิโยปิ จฯ
[57]
สุทฺเธนกทิสิสฺสิตฺถ, สากฏาเห ปตฺติฏฺฐิตา;
มหาชนสฺส สพฺพสฺส, มหาโพธิ มโนรมาฯ
[58]
ปวตฺตมฺหิ มหาโพธิ, วิวิเธ ปาฏิหาริเย;
วิมฺหาปยนฺติ ชนตํ, ปถวีตลโมรุหิฯ
[59]
ปาฏิหิเรหิ’เนเกหิ , เตหิ โส ปีณิโต ปุน;
มหาราชา มหาโพธิํ, มหารชฺเชน ปูชยิฯ
[60]
มหาโพธิํ มหารชฺเช-นาภิสิญฺจิย ปูชยํ;
นานาปูชาหิ สตฺตาหํ, ปุน ตตฺเถว โส วสิฯ
[61]
อสฺสยุชสุกฺกปกฺเข, ปนฺนรสอุโปสเถ;
อคฺคเหสิ มหาโพธิํ, ทฺวิสตฺตาหมจฺจเย ตโตฯ
[62]
อสฺสยุชกาฬปกฺเข, จตุทฺทสอุโปสเถ;
รเถ สุเภ ฐเปตฺวาน, มหาโพธิํ รเถสโภฯ
[63]
ปูเชนฺโต ตํ ทินํเยว, อุปเนตฺวา สกํ ปุรํ;
อลงฺกริตฺวา พหุธา, กาเรตฺวา มณฺฑปํ สุภํฯ
[64]
กตฺติกสุกฺกปกฺขสฺส, ทิเน ปาฏิปเท ตหิํ;
มหาโพธิํ มหาสาล-มูเล ปาจินเต สุเภฯ
[65]
ฐปาเปตฺวาน กาเรสิ, ปูชา’เนกา ทิเน ทิเน;
คาหโต สตฺตรสเม, วิวเส ตุ นวงฺกิราฯ
[66]
สกิํ เยวอชายิํสุ, ตสฺสา’เนกนราธิโป;
ตุฏฺฐจิตฺโต มหาโพธิํ, ปุน รชฺเชน ปูชยิฯ
[67]
มหารชฺเช’ภิ สิญฺจิตฺวา, มหาโพธิํ มหิสฺสโร;
กาเรสิ จ มหาโพธิ-ปูชา นานปฺปการกํฯ
[68]
อิติ กุสุมปุเร สเรสรํสา,
พหุวิธจารุธชากุลาวิสาลา;
สุรุจิรปวโรรุ โพธิปูชา,
มรุนรจิตฺตวิกาสินี อโหสีติฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
มหาโพธิคฺคหโณ นาม
อฏฺฐารสโม ปริจฺเฉโทฯ
เอกูนวีสติม ปริจฺเฉท