เมนู

5. ปกิณฺณก-ปริจฺเฉโท

นามํ อาโรปนํ โปตฺถกํ คนฺถการสฺส จฯ เลขํเลขาปนญฺเจว, วทามิ ตทนนฺตรนฺติฯ ตตฺถ จตุราสีติยา ธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ ปิฏก, นิกายงฺค, วคฺค, นิปาตาทิกํ นามํ, เกนาโรปิตํ, กตฺถ อาโรปิตํ, กทา อาโรปิตํ, กิมตฺถํ อาโรปิตนฺติ? ตตฺรายํ ปิวิสชฺชนาเกน อาโรปิตนฺติ ปญฺจสตขีณาสเวหิ อาโรปิตํฯ เตหิ สพฺพพุทฺธวจนํ สงฺคายนฺติ, อิทํ ปิฏกํ, อยํ นิกาโย, อิทํ องฺคํ, อยํ วคฺโค, อยํ นิปาโตติฯ เอวมาทิกํ นามํ อาโรเปนฺติฯ กตฺถ อาโรปิตนฺติ? ราชคเห เวภารปพฺพตสฺส ปาเท ธมฺมมณฺฑปฺเป อาโรปิตํฯ กทา อาโรปิตนฺติ? ภควโต ปรินิพฺพุเต ปฐมสงฺคายนกาเล อาโรปิตํฯ กิมตฺถํ อาโรปิตนฺติ? ธมฺมกฺขนฺธานํ โวหารสุขตฺถาย สุขธารณตฺถาย จ อาโรปิตํฯ สงฺคีติกาเล ปญฺจสตา ขีณาสวา เตสญฺจ ธมฺมกฺขนฺธานํ นาม วคฺคนิปาตโตฯ อิมสฺส ธมฺมกฺขนฺธสฺส อยํ นาโม โหตุ, อิมสฺส จ ปกรณสฺส อยํ นาโมติ, อพฺรวุํ สพฺพํ นามาทิกํ กิจฺจํ อกํสุฯ เต ขีณาสวา, ยทิ นามาทิกํ กิจฺจํ อกตํ น สุปากตํ ตสฺมา โวหารสุขตฺถายนามาทิกํ กิจฺจํ กตํ อนาคเต ปนตฺถาย นามาทิกํ ปวตฺติตํ อสญฺชาตนาโม น สุฏฺฐุ ปากโต สพฺพโส ภเวติฯ ธมฺมกฺขนฺธานํ นาม ทีปนา นิฏฺฐิตาฯ

จตุราสีติ ธมฺมกฺขนฺธสหสฺสานิ เกน โปตฺถเก อาโรปิตานิ, กทา อาโรปิตานิ, กิมตฺถํ อาโรปิตานีติฯ ตตฺรายํ วิสชฺชนา เกนาโรปิตานิติ? ขีณาสวมหานาเคหิ อาโรปิตานิฯ กตฺถ อาโรปิตานีติ? ลงฺกาทีเป อาโรปิตานิฯ กทา อาโรปิตานีติ? สทฺธาติสฺสสฺสราชิโน ปุตฺตสฺส วฏฺฏคามนิ ราชสฺส กาเล อาโรปิตานิฯ กิมตฺถํ อาโรปิตานีติ? ธมฺมกฺขนฺธานํ อวิธํสนตฺถาย สทฺธมฺมฏฺฐิติยา จ อาโรปิตานิฯ

ธรมาโน หิ ภควา, อมฺหากํ สุคโตธีโร;

นิกาเย ปญฺจเทเสติ, ยาว นิพฺพานคมนาฯ

สพฺเพปิ เต ภิกฺขุ อาทิ, มนสา วจสาหาโร;

สพฺเพ จ วาจุคฺคตา โหนฺติ, มหาปญฺญาสติวราฯ

นิพฺพูเต โลกนาถมฺหิ, ตโต วสฺสสตํ ภเว;

อริยานริยา จาปิ จ, สพฺเพ วาจุคฺคตา ธุวํฯ

ตโต ปรํ อฏฺฐรสํ, ทฺวิสตํวสฺส คณนํ;

สพฺเพ ปุถุชฺชนา เจว, อริยา จ สพฺเพปิเตฯ

มนสาวจสาเยว, วาจุคฺคตาว สพฺพทา;

ทุฏฺฐคามณิรญฺโญ จ, กาเล วาจุคฺคตา ธุวํฯ

อริยานริยาปิ จ, นิกาเย ธารณาสทา;

ตโต ปรมฺหิ ราชา จ, ตโต จุโต จ ตุสิเตฯ

อุปฺปชฺชิ เทว โลเก โส, เทเวหิ ปริวาริโต;

สทฺธา ติสฺโสติ นาเมน, ตสฺส กนิฏฺฐโก หิโตฯ

ตโต ลทฺธรฏฺโฐ โหติ, พุทฺธสาสนปาลโกฯ

ตทา กาเล ภิกฺขู อาสุํ, สพฺเพ วาจุคฺคตา สทา;

นิกาเย ปญฺจเวเธว, ยาว รญฺโญ จ ธารณา;

ตโต จุโต โส ราชา จ, ตุสฺสีเต อุปปชฺชติ;

เทวโลเกฏฺฐิโต สนฺโต, ตทา วาจุคฺคตา ตโตฯ

ตสฺส ปุตฺตาปิ อเหสุํ, อเนกา วรชฺชํ คตา;

อนุกฺกเมน จุตเต, เทวโลกํ คตา ธุวํ;

ตทาปิเต สพฺเพ ภิกฺขู, วาจุคฺคตาว สพฺพทา;

นิกาเย ปญฺจวิเธว, ธารณาวสติมตาฯ

ตโต ปรํ โปตฺถเกสุ, นิกายา ปญฺจ ปิฏฺฐิตา;

ตทา อฏฺฐกถา ฏีกา, สพฺเพ คนฺถา โปตฺถเก คตา;

สพฺเพ โปตฺเถสุ เย คนฺถา, ปาฬิ อฏฺฐกถา ฏีกา;

สํฏฺฐิตาสํ ฐิตา โหนฺติ, สพฺเพปิ โน น สนฺติเตฯ

ตทา เต โปตฺถเกเยว, นิกายา ปิฐิตา ขิลา;

ตทา อฏฺฐกถาทีนิ, ภวนฺตีติ วทนฺติ จฯ

ปริหาโร ปณฺฑิเตหิ วตฺตพฺโพว;

ลงฺกาทีปสฺส รญฺโญว, สทฺธา ติสฺสสฺส ราชิโนฯ

ปุตฺตโก ลงฺกาทีปสฺส, อิสฺสโร ธมฺมิโก วโร;

ตทา ขีณาสวา สพฺเพ, โอโลเกนฺติ อนคเตฯ

ขีณาสวา ปสฺสนฺติ เต, ทุปญฺเญว ปุถุชฺชเน;

สพฺเพปิ เต ภิกฺขู อาสุํ, พหุํตรา ปุถุชฺชนา;

น สกฺขิสฺสนฺติ เต ปญฺจ, นิกาเย วาจุคฺคตํ อิติ;

โปตฺถเกสุ สพฺเพ ปญฺจ, อาโรเปนฺติ ขีณาสวาฯ

สทฺธมฺมฏฺฐิติ จิรตฺตาย, ชนานํ ปุญฺญตฺถาย จ;

ตโต ปฏฺฐายเต สพฺเพ, นิกายา โหนฺติ โปตฺถเก;

อฏฺฐกถา ฏีกา สพฺเพ, เต โหนฺติ โปตฺถเกฏฺฐิตาฯ

ตโต ปฏฺฐายเต สพฺเพ, ภิกฺขุ อาทิ มหาคณา;

โปตฺถเกสุ ฐิเตเยว, สพฺเพ ปสฺสนฺติ สพฺพทาฯ

[โปตฺถเก อาโรปน ทีปกา นิฏฺฐิตาฯ]

โย โกจิ ปณฺฑิโต ธีโร, อฏฺฐกถาทิกํ คนฺถํ กโรติ วา การาเปติ วา, ตสฺส อนนฺตโก โหติ ปุญฺญสํจโย, อนนฺตโก โหติ ปุญฺญานิสํโสฯ จตุราสีติ เจติยสหสฺส กรณสทิโส, จตุราสีติ พุทฺธรูปสหสฺส กรณสทิโส, จตุราสีติ โพธิรุกฺขสหสฺสโรปนสทิโส, จตุราสีติ วิหารสหสฺส กรณสทิโส, โย จ พุทฺธวจนมญฺชูสํ กโรติ วา การาเปติ วา, โย จ พุทฺธวจนํ มณฺฑนํ กโรติ วา การาเปติ วา, โย จ พุทฺธวจนํ เลขํ กโรติ วา การาเปติ วา, โย จ โปตฺถกํ วา, โย จ โปตฺถกมูลํ วา, เทติ วา ทาเปติ วา, โย จ เตลํ วา จุณฺณํ วา, ธญฺญํ วา โปตฺถกภญฺชนตฺถาย ยํ กิญฺจิ นิตฺถํ วา โปตฺถกฉิทฺเท อาวุนตฺถาย, ยํ กิญฺจิ สุตฺตํ วา กฏฺฐผลกทฺวยํ วา โปตฺถกํ ปุฏนตฺถาย ยํ กิญฺจิ วตฺถํ วา, โปตฺถก-พนฺธนตฺถาย, ยํ กิญฺจิ โยตฺตํ วา โปตฺถกลาป ปูฏนตฺถาย ยํ กิญฺจิ ถวิกํ เทติ วา ทาเปติ วาฯ

โย จ หริตาเลน วา มโนสิลาย วา, สุวณฺเณน วา รชเตน วา โปตฺถกมณฺฑนํ วา กฏฺฐผลกมณฺฑนํ วา กโรติ วา การาเปติ วา, ตสฺส อนนฺตโก โหติ ปุญฺญสํจโย, อนนฺตโก โหติ ปุญฺญานิสํโสฯ จตุราสีติ เจติยสหสฺส กรณสทิโส, จตุราสีติ วิหารสหสฺส กรณสทิโสฯ

ภเว นิพฺพตฺตมาโน โส, สีลคุณมุปาคตา;

มหา เตโช สทา โหติ, สีหนาโท วิสารโทฯ

อายุวณฺณพลุปฺเปโต, ธมฺมกาโม ภเว สทฺทา;

เทวมนุสฺสโลเกสุ, มเหสกฺโข อนามโยฯ

ภเว นิพฺพตฺตมาโน โส, ปญฺญวา สุสมาหิโต;

อธิปจฺจ ปริวาโร, สพฺพสุขาธิ คจฺฉติฯ

สทฺโทหีริมา วทญฺญู, สํวิคฺค มานโส ภเว;

องฺคปจฺจงฺค สมฺปนฺโน, อาโรห ปริณาหวาฯ

สพฺเพ สตฺตาปิ โย โลเก, สพฺพตฺถ ปูชิตาภเว;

เทวมนุสฺส สญฺจโร, มิตฺตสหาย ปาลิโตฯ

เทวมนุสฺส สมฺปตฺติํ, อนุโภติ ปุนปฺปุนํ;

อรหตฺต ผลํ ปตฺโต, นิพฺพานํ ปาปุณิสฺสติฯ

ปฏิสมฺภิทา จตสฺโส, อภิญฺญา ฉพฺพิเธ วเร;

วิโมกฺเข อฏฺฐเก เสฏฺเฐ, คมิสฺสติ อนาคเตฯ

ตสฺมาหิ ปณฺฑิโต โปโส, สํปสฺสํ หิต มตฺตโน;

กาเรยฺย สาม คนฺเถ จ, อญฺเญ จาปิ การาปเยฯ

โปตฺถเก จ ฐิเต คนฺเถ, ปาฬิ อฏฺฐกถาทิเก;

ธมฺมมญฺชูสา คนฺเถ จ, เลขํ กเร การาปเยฯ

โปตฺถกํ โปตฺถกมูลญฺจ, เตสํ จุลฺลถูสมฺปิ จ;

ปิโลติกาทิกํ สุตฺตํ, กฏฺฐผลทฺวยมฺหิ จฯ

ธมฺมพนฺธนตฺถาย จ, ยํ กิญฺจิ มหคฺฆํ วตฺถํ;

ธมฺมพนฺธนโยตฺตญฺจ, ยํ กิญฺจิ ถวิกมฺปิ จฯ

ทเทยฺย ธมฺมเขตฺตมฺหิ, วิปฺปสฺสนฺเนน เจตสา;

อญฺโญ จาปิ ทชฺชาเปยฺย, มิตฺตสหายพนฺธเวติฯ

คนฺถากรเลขเลขาปนานิสํส ทีปนา นิฏฺฐิตาฯ

[อิติ จูลคนฺถวํเส ปกิณฺณกทีปโก นาม ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ]

โสหํ หํสารฏฺฐ ชาโต, นนฺตปญฺโญติ วิสฺสุโต

สทฺธา สีล วีรปฺเปโต, ธมฺมรสํ คเวสโนฯ

โสหํ ตโต คนฺตฺวา จิมํ, ชิน นวํ ยํ ปูรํ;

สพฺพ ธมฺมํ วิจินนฺโต, วีสติ วสฺสมาคโตฯ

สพฺพ ธมฺมํ วิสฺเสชฺเชนฺโต, กิกาเร เนว ภิกฺขุโน;

ฉ วสฺสานํ คณํ ภิตฺวา, กามานํ อภิมทฺทนํฯ

สนฺติ สภา จ นิพฺพานํ, คเวสิญฺจ ปุนปฺปุนํ;

วสนฺโตหํ, วนารมฺมํ, ปิฏกตฺตย สงฺคหํ;

คนฺถวํสํ อิมํ ขุทฺทํ, อริยสงฺฆทาสกนฺติฯ

อิติ ปาโมชฺชตฺถาย อรญฺญวาสินา, นนฺทปญฺญาจริเยน กโต จูฬคนฺถวํโส นิฏฺฐิโตฯ

ธมฺมวฏํสกนาเมน วิสุโต เถโร, ยํ ปกรณํ ลิกฺขิตํ ตํ ปริปุณฺณํ เตน ปุญฺเญน ตํ ปิฏกํ ปริสิปฺปํ ปรินิฏฺฐิตํฯ

มเมว สิสฺสสมูหานญฺจ ปริสิปฺปํ ปรินิฏฺฐิตํฯ ตเว สิสฺสานู สิสฺสานิ จ, ปริสิปฺปํ ปรินิฏฺฐิตํฯ

จูฬคนฺถวํโส นิฏฺฐิโตฯ