4. อนนฺตรปจฺจโย

กตโม อนนฺตรปจฺจโยฯ อนนฺตเร ขเณ นิรุทฺโธ จิตฺต เจตสิกธมฺมสมูโห อนนฺตรปจฺจโยฯ

กตโม ธมฺโม อนนฺตรปจฺจยสฺส ปจฺจยุปฺปนฺโนฯ ปจฺฉิเม อนนฺตเร เอว ขเณ อุปฺปนฺโน จิตฺตเจตสิกธมฺมสมูโห ตสฺส ปจฺจยสฺส ปจฺจยุปฺปนฺโนฯ

เอกสฺมิํ ภเว ปฏิสนฺธิจิตฺตํ ปฐมภวงฺคจิตฺตสฺส อนนฺตร ปจฺจโย, ปฐม ภวงฺคจิตฺตํ ทุติยภวงฺคจิตฺตสฺส อนนฺตรปจฺจโยติอาทินา วตฺตพฺโพฯ

ยทา ปน ธมฺมยมเก สุทฺธาวาสานํ ทุติเย อกุสเล จิตฺเต วตฺตมาเนติ วุตฺตนเยน ตสฺส สตฺตสฺส อตฺตโน อภินวํ อตฺตภาวํ อารพฺภ เอตํ มม เอโสหมสฺมิ เอโส เม อตฺตาติ ปวตฺตํ ภวนิกนฺติก ตณฺหาสหคตจิตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ ตทา ปฐมํ ทฺวิกฺขตฺตุํ ภวงฺคํ จลติฯ ตโต มโนทฺวาราวชฺชนจิตฺตํ อุปฺปชฺชติฯ ตโต สตฺต ภวนิกนฺติกชวนานิ อุปฺปชฺชนฺติฯ ตโต ปรํ ภวงฺควาโรฯ

อปิ จ โส สตฺโต ตทา ปจฺจุปฺปนฺนภเว กิญฺจิ น ชานาติ, ปุพฺพภเว อตฺตนา อนุภูตํ อารมฺมณํ อนุสฺสรมาโน อจฺฉติฯ วตฺถุสฺส ปน อติทุพฺพลตฺตา ตญฺจ อารมฺมณํ อปริพฺยตฺตเมว โหติฯ ตํ อารพฺภ อุทฺธจฺจสหคตจิตฺตเมว พหุลํ ปวตฺตติฯ

ยทา คพฺโภ โถกํ วฑฺฒมาโน โหติ อติเรกทฺเวมาสํ คโต, ตทา จกฺขาทีนิ อินฺทฺริยานิ ปริปุณฺณานิ โหนฺติฯ เอวํ สนฺเตปิ มาตุคพฺเภ อาโลกาทีนํ ปจฺจยานํ อภาวโต จกฺขุวิญฺญาณาทีนิ จตฺตาริ วิญฺญาณานิ นุปฺปชฺชนฺติ, กายวิญฺญาณมโนวิญฺญาณานิ เอว อุปฺปชฺชนฺติฯ โส สตฺโต มาตุยา อิริยาปถปริวตฺตนาทีสุ พหูนิ ทุกฺขโทมนสฺสานิ ปจฺจนุโภติฯ วิชายนกาเล ปน ภุสํ ทุกฺขํ นิคจฺฉติเยวฯ วิชายิตฺวาปิ ยาว วตฺถุรูปานิ มุทูนิ โหนฺติ, ปริปากํ น คจฺฉนฺติ, ตาว โส อติมนฺทรูโป อุตฺตานเสยฺยโก หุตฺวา อจฺฉติฯ น กิญฺจิ ปจฺจุปฺปนฺนํ อารมฺมณํ สลฺลกฺเขติฯ เยภุยฺเยน ปุริม ภวานุสารี เอว ตสฺส วิญฺญาณํ โหติฯ สเจ โส นิรย ภวโต อาคโต โหติ, โส วิรูปมุขพหุโล โหติฯ ปุริมานิ นิรยารมฺมณานิ อารพฺภ ขเณ ขเณ วิรูปมุขมสฺส ปญฺญายติฯ อถ เทวโลกโต อาคโต โหติ, ทิพฺพานิ อารมฺมณานิ อารพฺภ วิปฺปสนฺนมุขพหุโล โหติ, ขเณ ขเณ มิหิตมุขมสฺส ปญฺญายติฯ

ยทา ปน วตฺถุรูปานิ ติกฺขานิ โหนฺติ, ปริปากํ คจฺฉนฺติฯ วิญฺญาณานิ จสฺส สุวิสทานิ ปวตฺตนฺติฯ