ตานิ หิ จิตฺตานิ ภาวนากมฺมวิเสเสหิ สิทฺธานิ โหนฺติ, ตสฺมา เตสุ อาเสวนปจฺจโย มหนฺโต โหติฯ อาเสวน มหนฺตตฺตา จ อินฺทฺริยปจฺจโยปิ ฌานปจฺจโยปิ มคฺคปจฺจโยปิ อญฺเญปิ วา เตสํ ปจฺจยา มหนฺตา โหนฺติฯ ปจฺจยานํ อุปรูปริ มหนฺตตฺตา ตานิ จิตฺตานิ อุปรูปริ จ กามจิตฺตโต มหนฺตตรานิ จ ปณีตตรานิ จ โหนฺตีติฯ

จิตฺตุปฺปาเทสุ ปจฺจยฆฏนานโย นิฏฺฐิโตฯ

รูปกลาเปสุ ปจฺจยฆฏนานโย

รูปกลาเปสุ ปจฺจยฆฏนานโย วุจฺจเตฯ อฏฺฐวีสติ รูปานิ นาม, จตฺตาริ มหาภูตานิ ปถวี อาโป เตโช วาโยฯ ปญฺจ ปสาทรูปานิ จกฺขุ โสตํ ฆานํ ชิตฺห กาโยฯ ปญฺจ โคจรรูปานิ รูปํ สทฺโท คนฺโธ รโส โผฏฺฐพฺพํฯ ตตฺถ โผฏฺฐพฺพํ ติวิธํ ปถวีโผฏฺฐพฺพํ เตโชโผฏฺฐพฺพํ วาโยโผฏฺฐพฺพํฯ ทฺเว ภาวรูปานิ อิตฺถิภาวรูปํ ปุมฺภาวรูปํฯ เอกํ ชีวิตรูปํ, เอกํ หทยรูปํฯ เอกํ อาหารรูปํฯ เอกํ อากาสธาตุรูปํฯ ทฺเว วิญฺญตฺติรูปานิ กายวิญฺญตฺติรูปํ วจีวิญฺญตฺติ รูปํฯ ตีณิ วิการรูปานิ ลหุตา มุทุตา กมฺมญฺญตาฯ จตฺตาริ ลกฺขณรูปานิ อุปจโย สนฺตติ ชรตา อนิจฺจตาฯ

ตตฺถ ฉ รูปธมฺมา รูปธมฺมานํ ปจฺจยา โหนฺติ จตฺตาริ มหาภูตานิ จ ชีวิตรูปญฺจ อาหารรูปญฺจฯ ตตฺถ จตฺตาริ มหา ภูตานิ อญฺญมญฺญสฺส ปญฺจหิ ปจฺจเยหิ ปจฺจยา โหนฺติ สหชาเตน จ อญฺญมญฺเญน จ นิสฺสเยน จ อตฺถิยา จ อวิคเตนจฯ สหชาตานํ อุปาทารูปานํ อญฺญมญฺญวชฺชิเตหิ จตูหิ ปจฺจเยหิ ปจฺจยา โหนฺติฯ ชีวิตรูปํ สหชาตานํ กมฺมชรูปานํ อินฺทฺริยปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อาหารรูปํ สหชาตานญฺจ อสหชาตานญฺจ สพฺเพสํ อชฺฌตฺตรูปธมฺมานํ อาหารปจฺจเยน ปจฺจโยฯ

ตตฺเถว เตรส รูปธมฺมา นามธมฺมานํ วิเสสปจฺจยา โหนฺติ, ปญฺจปสาทรูปานิ จ สตฺต โคจรรูปานิ จ หทยวตฺถุรูปญฺจฯ ตตฺถ ปญฺจ ปสาทรูปานิ ปญฺจนฺนํ วิญฺญาณธาตูนํ มาตโร วิย ปุตฺตกานํ วตฺถุปุเรชาเตน จ วตฺถุปุเรชาตินฺทฺริเยน จ วตฺถุ ปุเรชาตวิปฺปยุตฺเตน จ ปจฺจยา โหนฺติฯ สตฺต โคจรรูปานิ ปญฺจนฺนํ วิญฺญาณธาตูนํ ติสฺสนฺนํ มโนธาตูนญฺจ ปิตโร วิย ปุตฺตกานํ อารมฺมณปุเรชาเตน ปจฺจยา โหนฺติฯ