ตตฺถ วตฺถุปุเรชาโต จ วตฺถารมฺมณปุเรชาโต จ ปุพฺเพ นิสฺสยปจฺจเย นิสฺสยนาเมน วุตฺตา เอวฯ

อารมฺมณปุเรชาโต นาม ปจฺจุปฺปนฺนานิ อฏฺฐารสนิปฺผนฺนรูปานิ เอวฯ เตสุปิ ปจฺจุปฺปนฺนานิ รูปสทฺทาทีนิ ปญฺจารมฺมณานิ ปญฺจนฺนํ ปญฺจวิญฺญาณ วีถิจิตฺตานํ นิยมโต อารมฺมณปุเรชาตปจฺจยา โหนฺติฯ ยถา หิ วีณาสทฺทา นาม วีณาตนฺตีสุ วีณาทณฺฑเกน ปหรณ ปจฺจยา เอว อุปฺปชฺชนฺติฯ เอวญฺจ สติ เต สทฺทา ปุเรชาตาหิ วีณาตนฺติ วีณาทณฺฑเกหิ วินา อุปฺปชฺชิตุํ น สกฺโกนฺติฯ เอวเมวํ ปญฺจ วิญฺญาณ วีถิจิตฺตานิปิ ปญฺจสุ วตฺถุทฺวาเรสุ ปญฺจนฺนํ อารมฺมณานํ อาปาตาคมน ปจฺจยา เอว อุปฺปชฺชนฺติฯ อาปาตาคมนญฺจ เตสํ ทฺวินฺนํ ฐิติปตฺตกาเล เอว โหติฯ น เกวลญฺจ ตสฺมิํ กาเล ตานิ ปญฺจารมฺมณานิ เตสุ ปญฺจวตฺถูสุ เอว อาปาตมาคจฺฉนฺติฯ อถ โข ภวงฺคมโนทฺวาเรปิ อาปาตํ อาคจฺฉนฺติเยวฯ ตสฺมิํ อาปาตคมนตฺตา เอว ตํ ภวงฺคมฺปิ ทฺวิกฺขตฺตุํ จลิตฺวา อุปจฺฉิชฺชติ, ภวงฺคุปจฺเฉเท เอว ตานิ วีถิจิตฺตานิ อุปฺปชฺชนฺติฯ เอวญฺจ สติ ตานิ วีถิจิตฺตานิ ปุเรชาเตหิ วตฺถุ ทฺวารารมฺมเณหิ วินา อุปฺปชฺชิตุํ น สกฺโกนฺตีติฯ ตานิ ปน สพฺพานิปิ อฏฺฐารสนิปฺผนฺนรูปานิ นิรุทฺธานิ หุตฺวา อตีตานิปิ โหนฺติ, อนุปฺปนฺนานิ หุตฺวา อนาคตานิปิ โหนฺติฯ อุปฺปนฺนานิ หุตฺวา ปจฺจุปฺปนฺนานิปิ โหนฺติฯ สพฺพานิปิ มโนวิญฺญาณวีถิจิตฺตานํ อารมฺมณานิ โหนฺติฯ เตสุ ปจฺจุปฺปนฺนานิ เอว เตสํ อารมฺมณปุเรชาตปจฺจยา โหนฺติฯ ยทา ทูเร วา ปฏิจฺฉนฺเน วา ฐิตํ ตํ ตํ อารมฺมณวตฺถุํ มนสา เอว อารมฺมณํ กโรติ, ตทา ตํ ตํ วตฺถุ สเจ ตตฺถ ตตฺถ วิชฺชมานํ โหติ, ปจฺจุปฺปนฺนํ นาม โหติฯ ปุเรชาตปจฺจยทีปนา นิฏฺฐิตาฯ

11. ปจฺฉาชาตปจฺจโย

ปจฺฉิมํ ปจฺฉิมํ ปจฺจุปฺปนฺนํ จิตฺตํ ปุเรชาตสฺส ปจฺจุปฺปนฺนสฺส จตุ สมุฏฺฐานิกสฺส รูปกายสฺส วุฑฺฒิวิรุฬฺหิยา ปจฺฉาชาตปจฺจโยฯ ยถา ตํ ปจฺฉิมวสฺเสสุ อนุวสฺสํ วสฺสมานานิ วสฺโสทกานิ ปุริมวสฺเสสุ ชาตานํ รุกฺขโปตกานํ วุฑฺฒิวิรุฬฺหิยา ปจฺฉาชาต ปจฺจยา โหนฺตีติฯ

ตตฺถ ปจฺฉิมํ ปจฺฉิมํ จิตฺตนฺติ ปฐมภวงฺคโต ปฏฺฐาย ยาว จุติ จิตฺตา สพฺพํ จิตฺตํ วุจฺจติฯ ปุเรชาตสฺสาติ ปฏิสนฺธิจิตฺเตน สหุปฺปนฺนํ กมฺมชรูปกายํ อาทิํ กตฺวา อชฺฌตฺตสนฺตานปริยาปนฺโน สพฺโพ จตุสมุฏฺฐานิกรูปกาโย วุจฺจติฯ

ปฏิสนฺธิจิตฺเตน สหุปฺปนฺนสฺส กมฺมชรูปกายสฺส ปฐม ภวงฺคาทีนิ ปนฺนรสภวงฺคจิตฺตานิ ปจฺฉาชาตปจฺจยา โหนฺติฯ