5. สมนนฺตรปจฺจโย

ปจฺจยธมฺมวิภาโค จ ปจฺจยุปฺปนฺนธมฺมวิภาโค จ อนนฺตปจฺจย สทิโสฯ

เกนฏฺเฐน สมนนฺตโรติฯ สุฏฺฐุ อนนฺตรฏฺเฐน สมนนฺตโรฯ ยถา สิลาถมฺภาทีสุ รูปกลาปา เอกาพทฺธา สมานาปิ รูป ธมฺมภาเวน สณฺฐาน ชาติกตฺตา มชฺเฌ ปริจฺเฉทรูปสหิตา เอว โหนฺติฯ ทฺวินฺนํ รูปกลาปานํ มชฺเฌ อนฺตรํ นาม วิวรํ นาม อตฺถิเยวฯ น ตถา ปุริมปจฺฉิมานํ ทฺวินฺนํ จิตฺตเจตสิก กลาปานํ มชฺเฌฯ เต ปน อรูปธมฺมภาเวน อสณฺฐาน ชาติกตฺตา มชฺเฌ ปริจฺเฉทธมฺมสฺส นาม กสฺสจิ อากาสวิวรสฺส อภาวโต สพฺพโส อนฺตร รหิตา เอว โหนฺติฯ โลกสฺสปิ ทฺวินฺนํ กลาปานํ อนฺตรํ นาม น ทิสฺสติฯ ตโต อิเม สตฺตา จิตฺตํ นาม นิจฺจํ ธุวํ ถาวรํ อวิปริณามธมฺมนฺติ เอวํ จิตฺเต นิจฺจสญฺญิโน โหนฺติฯ เอวํ สุฏฺฐุ อนนฺตรฏฺเฐน สมนนฺตโรฯ อนนฺตรฏฺเฐนาติ จ อตฺตโน อนนฺตเร อตฺตสทิสสฺส ธมฺมนฺตรสฺส อุปฺปาทนฏฺเฐนาติ ปุพฺเพ วุตฺตเมวฯ

เอวํ สนฺเต นิโรธสมาปตฺติกาเล ปุริมจิตฺตํ นาม เนว สญฺญานาสญฺญายตนจิตฺตํ, ปจฺฉิมจิตฺตํ นาม อริยผลจิตฺตํ, ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ อนฺตเร เอกรตฺติทิวมฺปิ ทฺเวรตฺติทิวานิปิฯลฯ สตฺตรตฺติทิวานิปิ อจิตฺตโก โหติฯ อสญฺญสตฺตภูมิยํปิ ปุริเม กามภเว จุติจิตฺตํ ปุริมจิตฺตํ นามฯ ปจฺฉิเม กามภเว ปฏิสนฺธิจิตฺตํ ปจฺฉิมจิตฺตํ นาม, ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ อนฺตเร อสญฺญสตฺตภเว ปญฺจกปฺปสตานิ ปุคฺคโล อจิตฺตโก ติฏฺฐติฯ ตตฺถ ทฺเว ปุริมจิตฺตานิ อตฺตโน อนนฺตเร อตฺตสทิสสฺส ธมฺมนฺตรสฺส อุปฺปาทนปจฺจยสตฺติรหิตานิ โหนฺตีติฯ น โหนฺติฯ มหนฺเตหิ ปน ภาวนาปณิธิพเลหิ ปฏิพาหิตตฺตา ปุริมจิตฺตานิ จ นิรุชฺฌมานานิ อนนฺตเร ธมฺมนฺตรสฺส อุปฺปาทน สตฺติสหิตานิ เอว นิรุชฺฌนฺติฯ ปจฺฉิมจิตฺตานิ จ อุปฺปชฺชมานานิ ตสฺมิํ ขเณ เอกาพทฺธภาเวน อนุปฺปชฺชิตฺวา จิรกาเล เอว อุปฺปชฺชนฺติฯ น จ เอตฺตกมตฺเตน ปุริมจิตฺตานํ อนนฺตเร ธมฺมนฺตรสฺส อุปฺปาทน สตฺตินาม นตฺถีติ จ, เต อนนฺตรปจฺจยธมฺมา นาม น โหนฺตีติ จ สกฺกา วตฺตุํฯ ยถา ตํ รญฺโญ โยธา นาม อตฺถิ, กทาจิ ราชา กาลํ ญตฺวา ตุมฺเห อิทานิ มายุชฺฌถ, ยุทฺธกาโล น โหติ, อสุกสฺมิํ กาเล เอว ยุชฺฌถาติ วเทยฺยฯ เต จ ตทา อยุชฺฌมานา วิจเรยฺยุํฯ เอวํ สนฺเตปิ เตสํ ยุชฺฌนสตฺติ นาม นตฺถีติ จ, เต โยธา นาม น โหนฺตีติ จ น สกฺกา วตฺตุนฺติฯ

เอตฺถ วเทยฺยุํ, อิมสฺมิํ ปจฺจเย เต ปน อรูปธมฺมภาเวน อสณฺฐาน ชาติกตฺตา มชฺเฌปริจฺเฉทธมฺมสฺส นาม กสฺสจิ อภาวโต สพฺพโส อนฺตรรหิตา เอว โหนฺตีติ วุตฺตํฯ เอวํ สนฺเต ปุพฺเพ อารมฺมณ ปจฺจเย เภริสทฺทวีณาสทฺโทปมาหิ โย จิตฺตานํ ขเณ ขเณ อุปฺปาโท จ นิโรโธ จ วุตฺโต, โส อมฺเหหิ กถํ ปจฺเจตพฺโพติฯ อญฺญมญฺญวิรุทฺธานํ นานาจิตฺตานํ ขณมตฺเตปิ ปุพฺพาปร ปริวตฺตนสฺส โลเก ปญฺญายนโตฯ อยมตฺโถ ปุพฺเพ จิตฺต ยมกทีปนิยํ วิตฺถารโต วุตฺโตเยวาติฯ สมนนฺตรปจฺจย ทีปนา นิฏฺฐิตาฯ

6. สหชาตปจฺจโย

ปจฺจยธมฺมวิภาโค จ ปจฺจยุปฺปนฺนธมฺมวิภาโคจ วุจฺจติฯ เอกโต อุปฺปนฺนา สพฺเพปิ จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา อญฺญมญฺญํ สหชาต ปจฺจยา จ โหนฺติ สหชาตปจฺจยุปฺปนฺนา จฯ ปฏิสนฺธินามกฺขนฺธา จ ปฏิสนฺธิสหชาตํ หทยวตฺถุ จ อญฺญมญฺญํ สหชาตปจฺจยา จ โหนฺติ สหชาตปจฺจยุปฺปนฺนา จฯ สพฺพานิ มหาภูตานิปิ อญฺญมญฺญํ สหชาตปจฺจยา จ โหนฺติ ปจฺจยุปฺปนฺนธมฺมา จฯ ปฏิสนฺธิจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ สพฺพานิ กมฺมชรูปานิ จ ปวตฺติกาเล ตสฺส ตสฺส จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ เตน เตน จิตฺเตน ชาตานิ สพฺพานิ จิตฺตชรูปานิ จ สหชาตจิตฺตสฺส ปจฺจยุปฺปนฺนานิ นามฯ สพฺพานิ อุปาทารูปานิ สหชาตมหาภูตานํ ปจฺจยุปฺปนฺนานิ นามฯ

เกนฏฺเฐน สหชาโต, เกนฏฺเฐน ปจฺจโยฯ สห ชานนฏฺเฐน สหชาโต, อุปการกฏฺเฐน ปจฺจโยฯ ตตฺถ สหชานนฏฺเฐนาติ โย ธมฺโม ชายมาโน อตฺตโน ปจฺจยุปฺปนฺเนหิ ธมฺเมหิ สเหว สยญฺจ ชายติ อุปฺปชฺชติ, อตฺตโน ปจฺจยุปฺปนฺเน จ ธมฺเม อตฺตนา สเหว ชเนติ อุปฺปาเทติ, ตสฺส โส อตฺโถ สหชานนฏฺโฐ นามฯ

ยถา สูริโย นาม อุทยนฺโต สูริยาตเป จ สูริยา โลเก จ อตฺตนา สเหว ชนยนฺโต อุเทติฯ ยถา จ ปทีโป นาม ชลนฺโต ปทีปาตเป จ ปทีปาโลเก จ อตฺตนา สเหว ชนยนฺโต ชลติฯ เอวเมวํ อยํ ปจฺจยธมฺโม อุปฺปชฺชมาโน อตฺตโน ปจฺจยุปฺปนฺนธมฺเม อตฺตนา สเหว อุปฺปาเทติฯ ตตฺถ สูริโย วิย เอกเมโก นาม ธมฺโม, สูริยาตปา วิย ตํสมฺปยุตฺตธมฺมา, สูริยาโลกา วิย สหชาตรูปธมฺมาฯ ตถา สูริโย วิย เอกเมโก มหาภูตรูปธมฺโม, สูริยาตปา วิย สหชาตมหาภูตธมฺมา, สูริยาโลกา วิย สหชาตอุปาทารูปธมฺมา, เอส นโย ปทีปุปมายปีติฯ สหชาตปจฺจยทีปนา นิฏฺฐิตาฯ