9. กมฺมฏฺฐานสงฺคหอนุทีปนา

[170] กมฺมฏฺฐานสงฺคเห ฯ วิทิโต วิญฺญาโต นามรูป วิภาโค เยนาติ วิคฺคโหฯ โยคี ปุคฺคโลฯ ‘‘กิเลเส สเมตี’’ติ กามจฺฉนฺทาทิเก นีวรณกิเลเส อุปสเมติฯ ‘‘ตถา ปวตฺโต’’ติ ภาวนาวเสน ปวตฺโตฯ วูปสมนวเสน วา ปวตฺโตฯ ‘‘ตายา’’ติ ตายภาวนา ปญฺญาย, ปสฺสนฺตีติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ปสฺสิตํ’’ติ สมนุปสฺสิตํฯ กถํ กสิณภาวนาทิกํ โยคกมฺมํ อตฺตาว อตฺตโน ฐานํ โหตีติ วุตฺตํ ‘‘อาทิมชฺฌปริโยสานานํหี’’ติอาทิฯ วิภาวนิปาเฐฯ ‘‘ปทฏฺฐานตายา’’ติ เอเตน ติฏฺฐติ อนิวตฺตมานํ ปวตฺตติ เอเตนาติ ฐานนฺติ อตฺเถน ปทฏฺฐานเมว ฐานนฺติ วุจฺจตีติ ทีเปติฯ ‘‘สุขวิเสสานํ’’ติ ฌานสุข มคฺคสุข ผลสุขานํฯ ‘‘ทสกสิณานี’’ติอาทีสุ มุขฺยโต วา อุปจารโต วา ทฺวิธาปิ อตฺถํ ทสฺเสตุํ ‘‘ทสกสิณานี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ‘‘เสสานิปี’’ติ อปฺปมญฺญาทีนิ เสสกมฺมฏฺฐานานิปิฯ ยํ ยํ อนุรูปํ ยถานุรูปํฯ ‘‘สมุทาจรณํ’’ติ ปุนปฺปุนํ ภุสํ ปวตฺตนํฯ ‘‘สํสคฺค เภโท’’ติ เอกเมกสฺส ปุคฺคลสฺส กสฺสจิ ทฺเวจริยา, กสฺสจิ ติสฺโสติอาทินา สมฺมิสฺส วิภาโคฯ อฏฺฐกถายํ’’ติ วิสุทฺธิมคฺค อฏฺฐกถายํฯ ‘‘สพฺพายปิ อปฺปนายา’’ติ ฌานปฺปนาย จ มคฺคปฺปนาย จ ผลปฺปนาย จฯ ‘‘ยา อาสนฺเน ปวตฺตา ทูเร ปวตฺตาติ อธิกาโรฯ ‘‘อิตรา ปนา’’ติ ทูเร ปวตฺตาปนฯ ‘‘ตาสํ ปนา’’ติ ติสฺสนฺนํ ภาวนานํ ปนฯ ‘‘เตสํ ปี’’ติ ทฺวินฺนํ นิมิตฺตานํปิฯ ‘‘วิทตฺถิจตุรงฺคุลํ’’ นาม วิตฺถารโต จตุรงฺคุลาธิกํ วิทตฺถิปฺปมาณํฯ วิทตฺถิปฺปมาณํ วา จตุรงฺคุลปฺปมาณํ วาติปิ ยุชฺชติฯ ตถาหิ วิสุทฺธิมคฺเค วาโยกสิณ วิธาเน จตุรงฺคุลปฺปมาณํ สีสํ วาเตน ปหริยมานํ ทิสฺวาติ วุตฺตํฯ ขลมณฺฑลํ นาม กสฺสกานํ กสฺสมทฺทนภูมิภาคมณฺฑลํฯ