เมนู

6. รูปสงฺคหอนุทีปนา

[156] รูปสงฺคเห ฯ ‘‘จิตฺตเจตสิเก’’ติ จิตฺตเจตสิก ธมฺเมฯ ‘‘ทฺวีหิ ปเภทปฺปวตฺตีหี’’ติ ทฺวีหิ ปเภทสงฺคหปวตฺติ สงฺคเหหิฯ ‘‘เย วตฺตนฺตี’’ติ เย ธมฺมา วตฺตนฺติ ปวตฺตนฺติฯ ‘‘เอตฺตาวตา’’ติ เอตฺตเกน ‘ตตฺถ วุตฺตาภิธมฺมตฺถา’ติอาทิเกน วจนกฺกเมนฯ นิปาตํ อิจฺฉนฺตา เอตฺตเกหิ ปญฺจหิ ปริจฺเฉเทหีติ วณฺเณนฺติฯ วจนวิปลฺลาสํ อิจฺฉนฺตาติปิ ยุชฺชติฯ ‘‘สมุฏฺฐาตี’’ติ สุฏฺฐุ อุฏฺฐาติ, ปาตุพฺภวติ, วิชฺชมานตํ คจฺฉติฯ ‘‘กมฺมาที’’ติ กมฺมาทิปจฺจโยฯ ‘‘ปิณฺฑี’’ติ เอกคฺฆนตา วุจฺจติฯ อุปาทาย มหนฺตานิ เอว หุตฺวาติ สมฺพนฺโธฯ อินฺทฺริยพทฺธสนฺตานํ สตฺตสนฺตานํฯ อชฺฌตฺต สนฺตานํติปิ วุจฺจติฯ ‘‘วิสํวาทกฏฺเฐนา’’ติ วิราธกฏฺเฐนฯ ภูตญฺจ อภูตํ กตฺวา อภูตญฺจ ภูตํ กตฺวา สนฺทสฺสกฏฺเฐนาติ วุตฺตํ โหติฯ ภูตวชฺชปฺปฏิจฺฉาทนกมฺมํ มหามายา นามฯ มายํ กโรนฺตีติ มายาการาฯ อาวิสนํ นาม สตฺตานํ สรีเรสุ อาวิสนํฯ คหณํ นาม สตฺตานํ อตฺตโนวสํ วตฺตาปนํฯ ตทุภยํ กโรนฺตา กตฺถ ฐตฺวา กโรนฺติฯ อนฺโตวาฐตฺวา กโรนฺติ, พหิวา ฐตฺวา กโรนฺตีติ ปากติเกหิ มนุสฺเสหิ ชานิตุํ ปสฺสิตุํ อสกฺกุเณยฺยตฺตา อจินฺเตยฺยฏฺฐานํ นามฯ ‘‘วญฺจกฏฺเฐนา’’ติ เอตา ปกติยา อติทุพฺพณฺณํ อตฺตานํ เทวจฺฉราวณฺณํ กตฺวา วญฺเจนฺติฯ วสนรุกฺขคุมฺพํปิ ทิพฺพวิมานํ กตฺวา วญฺเจนฺติฯ เอวรูเปน วญฺจกฏฺเฐนฯ ‘‘เตเนวฏฺเฐนา’’ติ วิสํวาทกฏฺฐาทินา ติวิเธเนว อตฺเถนฯ ตานิปิหิ อสตฺตภูตํเยว อตฺตานํ สตฺโตติ วิสํวาเทนฺติฯ อรุกฺขํเยว อตฺตานํ รุกฺโขติ วิสํวาเทนฺติฯ อนิฏฺฐํ, อกนฺตํ, อมนาปํเยว อตฺตานํ อิฏฺโฐ, กนฺโต, มนาโปติ วญฺเจนฺติ, ตถา สหชาตานญฺจ เตสํ อญฺญมญฺญสฺส อนฺโต วา ติฏฺฐนฺติฯ อุทาหุพหิวาติฏฺฐนฺตีติ ชานิตุํ ปสฺสิตุํ อสกฺกุเณยฺยํ ฐานํ โหตีติฯ ‘‘อุภยตฺถปี’’ติ มายาการาทิ มหาภูเตสุ จ ปถวิยาทิมหาภูเตสุ จฯ