4. วีถิสงฺคหอนุทีปนา

[136] วีถิสงฺคเห ฯ ‘‘เตสญฺเญ วา’’ติ จิตฺต เจตสิกานํ เอวฯ ‘‘วุตฺตปฺปกาเรนา’’ติ ‘ตตฺถ จิตฺตํ ตาว จตุพฺพิธํ โหติ กามาวจรํ รูปาวจรํ, ติอาทินา อิจฺเจวํ วุตฺตปฺปกาเรนฯ ‘‘ปุพฺพา ปรนิยามิตํ’’ติ วา ทฺวตฺติํส สุข ปุญฺญมฺหาติอาทินา นเยน ปุพฺพา ปรนิยามิตํฯ ‘‘อารพฺภคาถายา’’ติฯ

วีถิ จิตฺตวเสเนวํ, ปวตฺติย มุทีริโต;

ปวตฺติ สงฺคโห นาม, สนฺธิยํ ทานิ วุจฺจตีฯติ

เอวํ ปวตฺติกาเล ปวตฺติ สงฺคโห, ปฏิสนฺธิกาเล ปวตฺติ สงฺคโหติ สิทฺโธ โหติฯ เกจิ วาเท ‘‘ปฏิสนฺธิ ปวตฺติยํ’’ติ นิทฺธารเณ คหิเต ทฺวีสุ ปฏิสนฺธิ สงฺคห ปวตฺติ สงฺคเหสุ อิทานิ ปวตฺติ สงฺคหํ ปวกฺขามิ, ปจฺฉา ปฏิสนฺธิ สงฺคหํ ปวกฺขามีติ อตฺโถ โหติฯ ตตฺถ ‘‘ปฏิสนฺธิ สงฺคโห’’ติ ปฏิสนฺธิกาเล สงฺคโหฯ ‘‘ปวตฺติ สงฺคโห’’ติ ปวตฺติกาเล สงฺคโหฯ โส จ อุปริคาถาย น สเมตีติ ทสฺเสตุํ ‘‘เอวํ สตี’’ติอาทิมาหฯ ‘‘ตานิ ตีณิ ฉกฺกานิ นิกฺขิตฺตานี’’ติ ฉกฺกมตฺตานิ นิกฺขิตฺตานิ, น สกลํฯ วตฺถุ ทฺวารา ลมฺพณ สงฺคโหติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘สา ปนา’’ติ สาวิสยปฺปวตฺติ ปนฯ ‘‘กาจิ สีฆตมา’’ติ กาจิ อติเรกตรํ สีฆาฯ ‘‘ทนฺธา’’ติ สณิกา, จิรายิกาฯ ‘‘อนุปปนฺนา’’ติ อสมฺปนฺนาฯ อสมฺปนฺน โทโส อาคจฺฉตีติ วุตฺตํ โหติฯ ‘‘ธาตุเภทํ’’ติ สตฺต วิญฺญาณ ธาตูนํ วิภาคํฯ ‘‘ธาตุนานตฺตํ’’ติ ธารณ กิจฺจนานตฺตํฯ อิติ ตสฺมา มโนธาตุ วิสุํ วุตฺตาติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘มนนํ’’ติ วิชานนภาวํ อปตฺตํฯ อาวชฺชนมตฺต สมฺปฏิจฺฉนมตฺต สงฺขาตํ ชานนมตฺตํฯ ‘‘ยํ กิญฺจิ มนนํ’’ติ อนฺตมโส อาวชฺชนมตฺต สมฺปฏิจฺฉนมตฺตํ ปีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘สุทฺโธ ปน มโนวิญฺญาณปฺปพนฺโธ’’ติ มโนทฺวาร วิการํ ปฏิจฺจ ปวตฺโต มโนวิญฺญาณปฺปพนฺโธฯ น ภวงฺค มโนวิญฺญาณปฺปพนฺโธฯ