สกมฺหา ปรสฺส กฺณาสฺส โข โหติ อีอาทิมฺหิฯ

อสกฺขิ, สกฺขิ, อสกฺขิํสุ, สกฺขิํสุ อิจฺจาทิฯ

[670] สฺเส วา [ก. 517; รู. 488; นี. 1105]ฯ

สกมฺหา ปรสฺส กฺณสฺส โข โหติ วา สฺเส ปเรฯ

สกฺขิสฺสติ, สกฺกุณิสฺสติ, สกฺขิสฺสนฺติ, สกฺกุณิสฺสนฺติ, สกฺขิสฺสสิ, สกฺขิสฺสถ, สกฺขิสฺสามิ, สกฺขิสฺสาม, สกฺกุณิสฺสามฯ

‘ทกฺข สกฺข เหหิ โหหีหิ โลโป’ติ สฺสสฺส วิกปฺเปน โลโป, สกฺขิติ, สกฺขิสฺสติ, สกฺขินฺติ, สกฺขิสฺสนฺติฯ

สฺสาทิมฺหิ-อสกฺขิสฺสา, สกฺขิสฺสา, อสกฺกุณิสฺสา, สกฺกุณิสฺสา อิจฺจาทิฯ

สฺวาทิคโณ นิฏฺฐิโตฯ

กฺยาทิคณ

อถ กฺยาทิคโณ วุจฺจเตฯ

กี, ชิ, ญา, ธู, ปุ, ภู, มา, มู, ลูฯ

[671] กฺยาทีหิ กฺณา [ก. 449; รู. 513; นี. 930; จํ. 1.1.101 …เป.… 3.1.81]ฯ

กีอิจฺจาทีหิ กฺริยตฺเถหิ ปรํ กตฺตริ กานุพนฺโธ ณาปจฺจโย โหติฯ

[672] กฺณากฺนาสุ รสฺโส [ก. 517; รู. 488; นี. 1105; จํ. 6.1.108; ปา. 7.3.80]ฯ

เอเตสุ ทีฆธาตูนํ รสฺโส โหติฯ

กี-ทพฺพวินิมเย, กิณาติ, กิณนฺติ, วิกฺกิณาติ, วิกฺกิณนฺติฯ

กมฺเม-กียติ, กิยฺยติ, วิกฺกียติ, วิกฺกิยฺยติ, วิกฺกิยฺยนฺติฯ

การิเต-วิกฺกาเยติ, วิกฺกายยติ, กีณาเปติ, กีณาปยติ อิจฺจาทิฯ

[673] ชฺยาทีหิ กฺนา [ก. 449; รู. 513; นี. 930]ฯ

ชิอิจฺจาทีหิ กตฺตริ กานุพนฺโธ นาปจฺจโย โหติฯ

ชินาติ, ชินนฺติฯ

กมฺเม-ชียติ, ชิยฺยติ, ชินียติ, ชินิยฺยติฯ

การิเต-ชยาเปติ, ชยาปยติ, ปราเชติ, ปราชยติ, ปราเชนฺติ, ปราชยนฺติ, ชินาเปติ, ชินาปยติ, อชินิ, ชินิ, อชินิํสุ, ชินิํสุ, ชินิสฺสติ, ชินิสฺสนฺติ อิจฺจาทิฯ

ญา-อวโพธเนฯ

[674] ญาสฺส เน ชา [ก. 470; รู. 514; นี. 950; จํ. 6.1.107; ปา. 7.3.70, 79]ฯ

นาปจฺจเย ปเร ญาสฺส ชา โหติฯ

ชานาติ, ปชานาติ, อาชานาติ, สญฺชานาติ, วิชานาติ, อภิชานาติ, ปริชานาติ, ปฏิชานาติ, ชานนฺติฯ

กมฺเม-ญายติ, ปญฺญายติ, อญฺญายติ, สญฺญายติ, วิญฺญายติ, อภิญฺญายติ, ปริญฺญายติ, ปฏิญฺญายติ, ญายนฺติฯ

การิเต-ญาเปติ , ญาปยติ, ญาเปนฺติ, ญาปยนฺติ, ชานาเปติ, ชานาปยติ, ชานาเปนฺติ, ชานาปยนฺติฯ

กมฺเม-ญาปียติ, สญฺญาปียติ, ชานาปียติฯ

[675] ญาสฺส สนาสฺส นาโย ติมฺหิ [ก. 509; รู. 516; นี. 1022]ฯ

นาสหิตสฺส ญาสฺส นาโย โหติ ติมฺหิ, สุตฺตวิภตฺติยา อนฺติ, อนฺเตสุ จฯ

นายติฯ วิเจยฺย วิเจยฺย อตฺเถ ปนายตีติ โข ภิกฺขเว วิปสฺสีติ วุจฺจติ [ที. นิ. 2.41-44]ฯ นายนฺติฯ ‘‘อนิมิตฺตา น นายเร’’ติ [วิสุทฺธิ 1.174] ปาฬิฯ

เอยฺยาทิมฺหิ-ชาเนยฺย, ชาเนยฺยุํ, ชาเนยฺยาสิ, ชาเนยฺยาถ, ชาเนยฺยามิ, ชาเนยฺยามฯ

อุตฺเต-ชาเนยฺยามุฯ

เอยฺยามสฺส เอมุตฺเต ‘‘กถํ ชาเนมุ ตํ มย’’นฺติ [ชา. 2.22.7] ปาฬิฯ

[676] เอยฺยสฺสิยาญา วา [ก. 508; รู. 515; นี. 1021]ฯ

ญาโต เอยฺยสฺส อิยา, ญา โหนฺติ, วาสทฺเทน เอยฺยุมาทีนมฺปิ ญู, ญาสิ, ญาถ, ญามิ, ญามาเทสา โหนฺติ, เอยฺยมิจฺจสฺส ญญฺจฯ

ชานิยาฯ

[677] ญามฺหิ ชํ [ก. 470; รู. 514; นี. 950]ฯ

ญาเทเส ปเร สนาสฺส ญาสฺส ชํ โหติฯ

ชญฺญา, วิชญฺญาฯ

สุตฺตวิภตฺเตน ญูอาทีสุปิ ชํ โหติฯ ‘‘ปาปํ กตฺวา มา มํ ชญฺญูติ อิจฺฉติ [สุ. นิ. 127; วิภ. 894 ‘ชญฺญา’ติ], วิเวกธมฺมํ อหํ วิชญฺญํ [คเวสิตพฺพํ], ชญฺญามุ เจ สีลวนฺตํ วทญฺญุ’’นฺติ [ชา. 2.22.1301] ปาฬีฯ ‘ชญฺญาสิ, ชญฺญาถ, ชญฺญามิ, ชญฺญามา’ติปิ ยุชฺชติฯ

[678] อีสฺสตฺยาทีสุ กฺนาโลโป [ก. 517; รู. 488; นี. 1105]ฯ

กฺนาสฺส โลโป โหติ วา อีอาทิมฺหิ สฺสตฺยาทิมฺหิ จฯ

อญฺญาสิ, อพฺภญฺญาสิ, อชานิ, อญฺญาสุํ, อญฺญํสุ, อพฺภญฺญํสุ, ชานิํสุ, อญฺญาสิ, อพฺภญฺญาสิ, อชานิ, อญฺญิตฺถ, ชานิตฺถ, อญฺญาสิํ, อพฺภญฺญาสิํ, อชานิํ, ชานิํ, อญฺญาสิมฺหา, อชานิมฺหา, ชานิมฺหา, ญาสฺสติ, ชานิสฺสติ, ญาสฺสนฺติ, ชานิสฺสนฺติฯ

กมฺเม-วิญฺญายิสฺสติ, วิญฺญายิสฺสนฺติฯ

[679] สฺสสฺส หิ กมฺเม [ก. 517; รู. 488; นี. 1105]ฯ

ญาโต สฺสสฺส หิ โหติ วา กมฺเมฯ

ปญฺญายิหิฯ ‘‘ปญฺญายิหินฺติ เอตา, ทหรา’’ติ [ชา. 2.17.197] ปาฬิฯ ปญฺญายิสฺสติ, ปญฺญายิสฺสนฺติ อิจฺจาทิฯ

ธู-วิธุนเน, กฺนามฺหิ รสฺโส, ธุนาติ, ธุนนฺติฯ

กมฺเม-ธุนียติ, ธุนียนฺติฯ

การิเต-ธุนาเปติ, ธุนาปยติฯ

ปุ-โสธเน, ปุนาติ, ปุนนฺติฯ

ภู-ปตฺติยํ, รสฺโส, อภิสมฺภุนาติ, อภิสมฺภุนนฺติฯ นาสฺส ณตฺเต-อภิสมฺภุณาติ, อภิสมฺภุณนฺติฯ

มา-ปริมาเณ , มหาวุตฺตินา ธาตฺวนฺตสฺส อิตฺตํ, มินาติ, นิมฺมินาติฯ

กมฺเม-อุปมียติ, อุปมียนฺติ, นิมฺมียติ, นิมฺมียนฺติฯ

การิเต-นครํ มาเปติ, มาปยติ, มาปียติ, มาปียนฺติ, นิมฺมินิ, นิมฺมินิํสุ, มาเปสิ, มาปยิ, มาเปสุํ, มาปยุํ, นิมฺมินิสฺสติ, นิมฺมินิสฺสนฺติ, มาเปสฺสติ, มาเปสฺสนฺติ อิจฺจาทิฯ

มู-พนฺธเน, มุนาติฯ

ลู-เฉทเน, รสฺสตฺตํ, ลุนาติ, ลุนนฺติฯ

กมฺเม-ลูยติ, ลูยนฺติฯ

การิเต-ลาวยติ, ลาวยนฺติฯ

กมฺเม-ลาวียติ อิจฺจาทิฯ

กฺยาทิคโณ นิฏฺฐิโตฯ

ตนาทิคณ

อถ ตนาทิคโณ วุจฺจเตฯ

อาป, กร, ตน, สกฯ

[680] ตนาทิตฺโว [ก. 451; รู. 520; นี. 932; จํ. 1.1.97; ปา. 3.1.79]ฯ

ตนาทีหิ ปรํ โอปจฺจโย โหติฯ

ตโนติฯ

อาป-ปาปุณเน ปปุพฺโพฯ ธาตฺวนฺตสฺส ทฺวิตฺตํ รสฺโส จ, ปปฺโปติ, ปปฺโปนฺติฯ

กมฺเม-ปาปียติ, ปาปียนฺติฯ

การิเต-ปาเปติ, ปาปยติฯ