กทา กรหิโยเคปิ-กทา คจฺฉติ, กรหิ คจฺฉติ, คมิสฺสติ วาฯ

อิติ ตฺยาทิฯ

ตฺวาทิ

อถ ตฺวาทิ วุจฺจเตฯ

[575] ตุ อนฺตุ หิ ถ มิ ม ตํ อนฺตํ สุ วฺโห เอ อามเส [ก. 424; รู. 450; นี. 897; จํ. 1.3.122; ปา. 3.3.162]ฯ

วตฺตมาเน กาเล ปญฺห, ปตฺถนา, วิธีสุ กฺริยตฺถา ตฺวาทโย โหนฺติฯ

ปญฺเห-ธมฺมํ วา ตฺวํ อธิยสฺสุ วินยํ วา [ปาจิ. 471 (อตฺถโต สทิสํ)]ฯ

ปตฺถนาสทฺเทน อาสีสาทโยปิ สงฺคยฺหนฺติฯ

ตตฺถ ปตฺถนายํ-ภวาภเว สํสรนฺโต, สทฺโธ โหมิ อมจฺฉรีฯ

อาสีสายํ-เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปชฺชุนฺโน อภิวสฺสตุ [จริยา. 3.89], สพฺเพ ภทฺรานิ ปสฺสนฺตุ [ชา. 1.2.105], สพฺเพ สตฺตา อเวรา โหนฺตุ [ปฏิ. ม. 2.22]ฯ

ยาจเน-เอกํ เม นยนํ เทหิ [จริยา. 1.59]ฯ

อายาจเน-เทเสตุ ภนฺเต ภควา ธมฺมํ [ที. นิ. 2.68], โอวทตุ มํ ภควา [สํ. นิ. 3.1], อนุสาสตุ มํ สุคต [สํ. นิ. 3.1], อุลฺลุมฺปตุ มํ ภนฺเต สงฺโฆ [มหาว. 71], อสฺมากํ อธิปนฺนานํ, ขมสฺสุ ราชกุญฺชร [ชา. 2.21.181], เอถ พฺยคฺฆา นิวตฺตวฺโห [ชา. 1.3.66]ฯ

วิธิสทฺเทน นิโยชนาทโยปิ สงฺคยฺหนฺติฯ

ตตฺถ วิธิมฺหิ-อกุสลํ ปชหถ, กุสลํ อุปสมฺปชฺช วิหรถ [ปฏิ. ม. 3.30; ปารา. 19], เอวํ วิตกฺเกถ, มา เอวํ วิตกฺเกถ [ปฏิ. ม. 3.30]ฯ

นิโยชเน-เอถ ภิกฺขเว สีลวา โหถ [อ. นิ. 5.114], อปฺปมาเทน สมฺปาเทถ [ที. นิ. 2.185], เอถ คณฺหถ พนฺธถ [ที. นิ. 2.342], มา โว มุญฺจิตฺถ กิญฺจนํ [ที. นิ. 2.342]ฯ

อชฺเฌสเน-อุทฺทิสตุ ภนฺเต เถโร ปาติโมกฺขํ [มหาว. 155]ฯ

อาณตฺติยํ-สุณาตุ เม ภนฺเต สงฺโฆ [ปารา. 368]ฯ

เปสเน-คจฺฉถ ตุมฺเห สาริปุตฺตา [ปารา. 432]ฯ

ปวารณายํ-วทตุ มํ ภนฺเต สงฺโฆ [มหาว. อฏฺฐ. 213], วเทถ ภนฺเต เยนตฺโถ [ปารา. 290]ฯ

อนุมติยํ-ปริภุญฺช วา วิสฺสชฺเชหิ วา ยถาปจฺจยํ วา กโรหิ [ปาจิ. 374]ฯ

วรทาเน-ผุสฺสตี วรวณฺณาเภ, วรสฺสุ ทสธา วเร [ชา. 2.22.1655], อิจฺฉิตํ ปตฺถิตํ ตุยฺหํ, ขิปฺปเมว สมิชฺฌตุ [อ. นิ. อฏฺฐ. 1.1.192]ฯ

อนุญฺญายํ-ปุจฺฉ วาสว มํ ปญฺหํ, ยํ กิญฺจิ มนสิจฺฉสิ [ที. นิ. 2.356]ฯ

กตาวกาสา ปุจฺฉวฺโห [สุ. นิ. 1036]ฯ

สมฺปฏิจฺฉเน-เอวํ โหตุ [ที. นิ. 2.419]ฯ

อกฺโกเส-มุทฺธา เต ผลตุ สตฺตธา [ชา. 1.16.295], โจรา ตํ ขณฺฑาขณฺฑิกํ ฉินฺทนฺตุ [ม. นิ. อฏฺฐ. 1]ฯ

สปเถ-เอเตน สจฺจวชฺเชน, ปุตฺโต อุปฺปชฺชตํ อิเส [ชา. 1.14.104], มุสา เม ภณมานาย, มุทฺธา ผลตุ สตฺตธา [ชา. 1.14.104]ฯ

อามนฺตเน-เอตุ เวสฺสนฺตโร ราชา [ชา. 2.22.2341], ‘‘เอหิ ภิกฺขุ จร พฺรหฺมจริยํ [มหาว. 28], เอถ ภิกฺขเว สีลวา โหถ’’ อิจฺจาทีสุปิ เอหิ, เอถสทฺทา อามนฺตเน ติฏฺฐนฺติฯ

นิมนฺตเน-อธิวาเสตุ เม ภนฺเต ภควา สฺวาตนาย ภตฺตํ [ปารา. 77]ฯ

ปเวทเน-เวทยตีติ มํ สงฺโฆ ธาเรตุ [จูฬว. อฏฺฐ. 102], อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ [ที. นิ. 1.299], ปุนารายุ จ เม ลทฺโธ, เอวํ ชานาหิ มาริส [ที. นิ. 2.369]ฯ

ปตฺตกาเล-ปรินิพฺพาตุ ภนฺเต ภควา, ปรินิพฺพาตุ สุคโต, ปรินิพฺพานกาโล ภนฺเต ภควโต [ที. นิ. 2.168], กาโล โข เต มหาวีร, อุปฺปชฺช มาตุกุจฺฉิยํ [พุ. วํ. 1.67], พฺยากโรหิ อคฺคิเวสฺสน น ทานิ เต ตุณฺหีภาวสฺส กาโล [ม. นิ. 1.357]ฯ

อนุโภตุ, อนุโภนฺตุ, อนุโภหิ, อนุโภถ, อนุโภมิ, อนุโภม, ภวตุ, ภวนฺตุ, ‘หิมิเมสฺวสฺสา’ติ หิ, มิ, เมสุ อสฺส ทีโฆ, ตฺวํ ปณฺฑิโต ภวาหิฯ

[576] หิสฺสโต โลโป [ก. 479; รู. 452; นี. 960; จํ. 5.3.99; ปา. 6.4.105]ฯ

อการโต ปรสฺส หิสฺส โลโป โหติฯ

อโตติ กิํ? พฺรูหิ, เทหิ, โหหิฯ

อิมินา อโต หิสฺส โลโป, ตฺวํ ปณฺฑิโต ภวฯ

ตุมฺเห ปณฺฑิตา ภวถ, ภวามิ, ภวามฯ

ปรฉกฺเก-โส ภวตํ, เต ภวนฺตํ, ตฺวํ ภวสฺสุ, ตุมฺเห ภววฺโห, อหํ ภเว, มยํ ภวามเส, อิมานิ สุทฺธกตฺตุรูปานิฯ

อนุภูยตุ , อนุภูยนฺตุ, อนุภุยฺยตุ, อนุภุยฺยนฺตุ อิจฺจาทิ สุทฺธกมฺมรูปํฯ

ภาเวตุ, ภาเวนฺตุ, ภาวยตุ, ภาวยนฺตุ อิจฺจาทิ เหตุกตฺตุรูปํฯ

ภาวียตุ, ภาวียนฺตุฯ รสฺสตฺเต-ภาวิยตุ, ภาวิยนฺตุฯ ทฺวิตฺเต-ภาวิยฺยตุ, ภาวิยฺยนฺตุฯ ตถา ภาวยียตุ, ภาวยียนฺตุอิจฺจาทิ เหตุกมฺมรูปํฯ

‘เอยฺยาถสฺเส’อิจฺจาทิสุตฺเตน ถสฺส วฺโห, ตุมฺเห ภววฺโห, ภวถ วาฯ

อิติ ตฺวาทิฯ

เอยฺยาทิ

อถ เอยฺยาทิ วุจฺจเตฯ

[577] เหตุผเลสฺเวยฺย เอยฺยุํ เอยฺยาสิ เอยฺยาถ เอยฺยามิ เอยฺยาม เอถ เอรํ เอโถ เอยฺยาวฺโห [เอยฺยวฺโห (โมคฺคลฺลานาทีสุ)] เอยฺยํ เอยฺยามฺเห วา [ก. 416; รู. 454; นี. 880; จํ. 1.3.120; ปา. 3.3.156]ฯ

อญฺญมญฺญสมฺพนฺธินิยา เหตุกฺริยายญฺจ ผลกฺริยายญฺจ กฺริยตฺถา เอยฺยาทโย โหนฺติ วาฯ เหตุผเลสุปิ กทาจิ อญฺญวิภตฺตุปฺปตฺติทีปนตฺโถ วาสทฺโท, สเจ โส ยานํ ลภิสฺสติ, คมิสฺสติ, สเจ น ลภิสฺสติ, น คมิสฺสติ อิจฺจาทิฯ

สเจ สงฺขาโร นิจฺโจ ภเวยฺย, สุโข นาม ภเวยฺย, สเจ โส ปณฺฑิโต ภเวยฺย, สุขิโต ภเวยฺยฯ

[578] ปญฺหปตฺถนาวิธีสุ [จํ. 1.3.121; ปา. 3.3.161]ฯ