เหตุกตฺตุรูป

[571] ปโยชกพฺยาปาเร ณาปิ จ [ก. 438; รู. 540; นี. 914]ฯ

โย สุทฺธกตฺตารํ ปโยเชติ, ตสฺส ปโยชกสฺส กตฺตุโน พฺยาปาเร กฺริยตฺถา ณิ จ ณาปิ จ โหนฺติฯ ณานุพนฺธา วุทฺธุตฺถาฯ

เตสุ จ อาการนฺตโต [‘อโต’ (โมค.)] ณาปิเยว โหติ, ทาเปติ, ทาปยติฯ

อุวณฺณนฺตโต ณิเยว, สาเวติ, สาวยติฯ

เสสโต ทฺเวปิ, ปาเจติ, ปาจยติ, ปาจาเปติ, ปาจาปยติฯ

ปโยชกพฺยาปาโรปิ กฺริยา เอวาติ ตทตฺถวาจีหิ ณิ,-ณาปีหิ ปรํ วิภตฺติ, ปจฺจยา ภวนฺติ, ธาตฺวนฺตสฺส จ ณิ, ณาปีนญฺจ วุทฺธิฯ

โส มคฺคํ ภาเวติ, เต มคฺคํ ภาเวนฺติ, ตฺวํ มคฺคํ ภาเวสิ, ตุมฺเห มคฺคํ ภาเวถ, อหํ มคฺคํ ภาเวมิ, มยํ มคฺคํ ภาเวมฯ

[572] อายาวา ณานุพนฺเธ [ก. 515; รู. 541; นี. 1029]ฯ

เอ, โอนํ กเมน อาย, อาวา โหนฺติ สราโท ณานุพนฺเธ ปจฺจเย ปเร, สุตฺตวิภตฺติยา อณานุพนฺเธปิ อายา’วา โหนฺติฯ

เค-สทฺเท, คายติ, คายนฺติฯ

อปปุพฺโพ เจ-ปูชายํ, อปจายติ, อปจายนฺติฯ

เฌ-จินฺตายํ, ฌายติ, ฌายนฺติ, อุชฺฌายติ, นิชฺฌายติ อิจฺจาทิฯ

[573] ณิณาปฺยาปีหิ จ [‘‘…วา’’ (พหูสุ)]ฯ

ณิ , ณาปิ, อาปีหิ จ กตฺตริ โล โหติ วาฯ

การยติ, การาปยติ, สทฺทาปยติฯ

อิมินา อสเร ฐาเน อยาเทสโต ปรํ อกาโร โหติ, โส มคฺคํ ภาวยติ, ภาวยนฺติ, ภาวยสิ, ภาวยถ, ภาวยามิ, ภาวยามฯ

อิติ เหตุกตฺตุรูปานิฯ

ตฺยาทิ

‘กฺโย ภาวกมฺเมสู…’ติ ณิ, ณาปิปจฺจยนฺตโต โยฯ

[574] กฺยสฺส [ก. 442; รู. 448; นี. 922]ฯ

กฺริยตฺถา ปรสฺส กฺยสฺส อาทิมฺหิ อีญ โหติฯ

เตน มคฺโค ภาวียติ, เตน มคฺคา ภาวียนฺติ, เตน ตฺวํ ภาวียสิ, เตน ตุมฺเห ภาวียถ, เตน อหํ ภาวียามิ, เตน มยํ ภาวียามฯ

รสฺสตฺเต-ภาวิยติ, ภาวิยนฺติฯ

ทฺวิตฺเต-ภาวิยฺยติ, ภาวิยฺยนฺติฯ ตถา ภาวยียติ, ภาวยียนฺติฯ

รสฺสตฺเต-ภาวยิยติ, ภาวยิยนฺติฯ

ทฺวิตฺเต-ภาวยิยฺยติ, ภาวยิยฺยนฺติฯ

อกมฺมิกาปิ ยา ธาตุ, การิเต ตฺเว’กกมฺมิกา;

เอกกมฺมา ทฺวิกมฺมา จ, ทฺวิกมฺมา จ ติกมฺมกาฯ