เมนู

สมูหราสิ

[541] สมูเห กณณณิกา [ก. 354; รู. 379; นี. 771; จํ. 3.1.43-47; ปา. 4.2.37-42]

ตสฺส สมูโหติ อตฺเถ กณ, ณ, ณิกา โหนฺติฯ

โคตฺตปจฺจยนฺเตหิ ตาว – ราชญฺญานํ สมูโห ราชญฺญกํ, มานุสฺสกํฯ

อุกฺขาทีหิ-อุกฺขานํ อุสภานํ สมูโห โอกฺขกํ, โอฏฺฐานํ สมูโห โอฏฺฐกํ, อุรพฺภานํ สมูโห โอรพฺภกํฯ เอวํ ราชกํ, ราชปุตฺตกํ, หตฺถิกํ, เธนุกํ, สสํ อเทนฺติ ภกฺขนฺตีติ สสาทกา, เตสํ สมูโห สสาทกกํฯ อิกฺขณิกํฯ

ณมฺหิ-อมิตฺตานํ สมูโห อมิตฺตํฯ

ณิกมฺหิ-อปูปานํ สมูโห อาปูปิกํ, สกุณานํ สมูโห สากุณิโก [สํกุลานํ สมูโห สํกุลิกํ?]

[542] ชนาทีหิ ตา [ก. 355; รู. 380; นี. 771; จํ. 3.1.69; ปา. 4.2.43]

ตสฺส สมูโหติ อตฺเถ ตา โหติฯ

ชนตา, ราชตา, พนฺธุตา, คามตา, สหายตา, นครวาสีนํ สมูโห นาครตา อิจฺจาทิฯ

[543] อยูภทฺวิตีหํเส [ก. 354; รู. 379; นี. 771; จํ. 4.2.47, 48; ปา. 5.2.43, 44]

อุภ, ทฺวิ, ตีหิ ตสฺส อํสตฺเถ อโย โหติฯ

อุโภ อํสา ภาคา อสฺสาติ อุภยํ, ทฺเว อํสา อสฺสาติ ทฺวยํ, ตโย อํสา อสฺสาติ ตยํ, วตฺถุตฺตยํ, รตนตฺตยํ, ทฺเว วา ตโย วา อํสา อสฺสาติ ทฺวตฺตยํฯ

อิติ สมูหราสิฯ

ทตฺต, นิพฺพตฺตราสิ

[544] เตน ทตฺเต ลิยา [ก. 358, 356; รู. 383, 381; นี. 778, 773]

เตน ทตฺโตติ อตฺเถ ล, อิยา โหนฺติฯ มหาวุตฺตินา ทินฺนสทฺทสฺส ทตฺตตฺตํฯ

เทเวน ทตฺโตติ เทวโล [ชา. 1.8.65]ฯ ‘เทวิโล’ติปิ [เทวีโล?] ปาฬิฯ เทวิโย, เทวทตฺโต วาฯ

เอวํ พฺรหฺมโล, พฺรหฺมิโย, พฺรหฺมทตฺโต, สิเวน พิสฺสนุเทวราเชน ทตฺโต สีวโล, สีวิโย, อิตฺถิยํ สีวลิ, สีวิยิ, สิสฺส ทีโฆฯ

[545] เตน นิพฺพตฺเต [ก. 353; รู. 378; นี. 767; ‘เตน นิพฺพตฺเต อิโม’?]

เตน นิพฺพตฺเต อิโม โหติฯ

ปาเกน นิพฺพตฺตํ ปากิมํ, เผเณน นิพฺพตฺตํ เผณิมํ, เวฐเนน นิพฺพตฺตํ เวฐิมํฯ เอวํ เวธิมํ, โคปฺผเนน นิพฺพตฺตํ โคปฺผิมํ [ปารา. อฏฺฐ. 2.431], ปุปฺผทามํ, กรเณน นิพฺพตฺตํ กิตฺติมํ, กุตฺติมํ วา, มหาวุตฺตินา กรณสฺส กิตฺตํ กุตฺตญฺจฯ สุตฺตวิภตฺเตน สํหาริมํ, อาหาริมํ อิจฺจาทีนิ สิชฺฌนฺติฯ

อิติ ทตฺต, นิพฺพตฺตราสิฯ

ล, อิต, กราสิ

[546] ตนฺนิสฺสิเต โล [ก. 358; รู. 383; นี. 778; ‘ลฺโล’ (พหูสุ)]

ตนฺนิสฺสิตตฺเถ โล โหติฯ

เวทํ ญาณํ นิสฺสิตํ เวทลฺลํ, ลสฺส ทฺวิตฺตํ, ทุฏฺฐุ นิสฺสิตํ ทุฏฺฐุลฺลํฯ