ปการราสิ
[517] ธา สงฺขฺยาหิ [ก. 397; รู. 420; นี. 836; จํ. 4.3.20; ปา. 5.3.42]ฯ
สงฺขฺยาวาจีหิ ปกาเร ธา โหติฯ
ทฺวีหิ ปกาเรหิ ทฺวิธาฯ เอวํ ติธา, จตุธา, ปญฺจธา, ทสธา, สตธา, สหสฺสธา, พหุธา, เอกธา, อเนกธาฯ
[518] เวกา ชฺฌํ [ก. 397; รู. 420; นี. 837; จํ. 4.3.24; ปา. 5.3.46]ฯ
เอกมฺหา ปกาเร ชฺฌํ โหติ วาฯ
เอเกน ปกาเรน เอกชฺฌํ, เอกธา วาฯ
[519] ทฺวิตีเหธา [ก. 404; รู. 420-370; นี. 859; จํ. 4.3.24; ปา. 5.3.46]ฯ
ทฺวิติสทฺเทหิ ปกาเร เอธา โหติ วาฯ
ทฺเวธา, เตธา, ทฺวิธา, ติธา วาฯ
[520] สพฺพาทีหิ ปกาเร ถา [ก. 398; รู. 421; นี. 844; จํ. 4.3.26; ปา. 5.3.69]ฯ
พหุเภโท วา สามญฺญสฺส เภทโก วิเสโส วา ปกาโร, สพฺพาทีหิ ปกาเร ถา โหติฯ
สพฺเพน ปกาเรน สพฺพถา, สพฺเพหิ ปกาเรหิ สพฺพถา, ยาทิเสน ปกาเรน ยถา, ยาทิเสหิ ปกาเรหิ ยถาฯ เอวํ ตถา, อญฺญถา, อุภยถา, อิตรถาฯ
[521] กถมิตฺถํ [ก. 399; รู. 422; นี. 845; ปา. 5.3.24, 25]ฯ
เอเต สทฺทา ปกาเร นิปจฺจนฺติฯ
เกน ปกาเรน กถํ, อิมินา ปกาเรน อิตฺถํฯ อิมินา สุตฺเตน กิํ, อิมสทฺเทหิ ถํ, ตฺถํปจฺจเย กตฺวา กิํสฺส กตฺตํ, อิมสฺส อิตฺตญฺจ กริยติฯ
[522] ตพฺพติ ชาติโย [ก. 398; รู. 421; นี. 844; จํ. 4.3.26; ปา. 5.3.69]ฯ
โส ปกาโร อสฺส อตฺถีติ ตพฺพา, ตสฺมิํ ตพฺพติ, ปการวนฺเต ทพฺเพติ อตฺโถฯ ตํสามญฺญวาจิมฺหา ตพฺพติ ชาติยปจฺจโย โหติฯ
วิเสเสน ปฏุรูโป ปณฺฑิโต ปฏุชาติโยฯ วิเสเสน มุทุรูปํ วตฺถุ มุทุชาติยํฯ
[523] โส วีจฺฉาปฺปกาเรสุ [ก. 397; รู. 420; นี. 836; จํ. 4.4.2 …เป.… 5.4.43]ฯ
วีจฺฉายํ ปกาเร จ โสปจฺจโย โหติฯ
วีจฺฉายํ –
ปทํ ปทํ วาเจติ ปทโส วาเจติฯ ขณฺฑํ ขณฺฑํ กโรติ ขณฺฑโส กโรติ, พิลํ พิลํ วิภชฺชติ พิลโส วิภชฺชติ อิจฺจาทิฯ เอตฺถ จ ‘ปทํ ปทํ’ อิจฺจาทีสุ กฺริยาวิเสสเน ทุติยาฯ
ปกาเร –
พหูหิ ปกาเรหิ ปุถุโส, สพฺเพหิ ปกาเรหิ สพฺพโส อิจฺจาทิฯ
‘‘โยนิโส อุปายโส, ฐานโส, เหตุโส, อตฺถโส, ธมฺมโส, สุตฺตโส, อนุพฺยญฺชนโส’’ อิจฺจาทีสุ ปน มหาวุตฺตินา ตติเยกวจนสฺส โสตฺตํฯ ตถา ทีฆโส, โอรโส อิจฺจาทิฯ
อิติ ปการราสิฯ
กุลราสิ
[524] ปิติโต ภาตริ เรยฺยณ [ก. 352; รู. 376; นี. 765]ฯ
ปิตุสทฺทมฺหา ตสฺส ภาตาติ อตฺเถ เรยฺยณ โหติฯ
ปิตุ ภาตา เปตฺเตยฺโย [อ. นิ. 6.44]ฯ ‘รานุพนฺเธนฺตสราทิสฺสา’ติ อุสฺส โลโป, ตสฺส ทฺวิตฺตํฯ
[525] มาติโต จ ภคินิยํ โฉ [ก. 352; รู. 376; นี. 765]ฯ
มาติโต ปิติโต จ ภคินิยํ โฉ โหติฯ
มาตุ ภคินี มาตุจฺฉา [อุทา. 22], ปิตุ ภคินี ปิตุจฺฉา [สํ. นิ. 2.243]ฯ
[526] มาตาปิตูสฺวามโห [ก. 352; รู. 376; นี. 765; จํ. 3.1.60; ปา. 4.2.36]ฯ
มาตาปิตูหิ เตสํ มาตาปิตูสุ อามโห โหติฯ
มาตุ มาตา มาตามหี, มาตุ ปิตา มาตามโห [ม. นิ. 2.411], ปิตุ มาตา ปิตามหี, ปิตุ ปิตา ปิตามโหฯ
อิติ กุลราสิฯ