เมนู

ตถา ปาโต นหานํ ยสฺมิํ กาเลติ ปาตนหานํฯ เอวํ สายนหานํ, ปาโต กมฺมกรณกาโล ยสฺมินฺติ ปาตกาลํฯ เอวํ สายกาลํ, ปาโต วสฺสติ เมโฆ ยสฺมินฺติ ปาตเมฆํฯ เอวํ สายเมฆํ, ปาโต คนฺตพฺโพ มคฺโค ยสฺมินฺติ ปาตมคฺคํฯ เอวํ สายมคฺคํ อิจฺจาทิฯ มหาวุตฺตินา ปาโตสทฺทสฺส ปาตตฺตํฯ เอตฺถ จ ‘ติฏฺฐคุ’ อิจฺจาทีนิ วิคฺคหตฺถวเสน อญฺญปทตฺเถ สิทฺธานิ วิย ทิสฺสนฺติ, อญฺญปทสฺส ปน ลิงฺคาทีนํ วเสน เตสํ รูปวิกาโร นาม นตฺถิ, ตสฺมา อพฺยยรูปตฺตา อิธ คหิตานิ, สพฺพญฺเจตํ อสงฺขฺยสมาสปทํ นาม นปุํสกํ เอว โหติ, รสฺสนฺตเมว โหติฯ สพฺพวิภตฺตีนญฺจ อการนฺตมฺหา พหุลํ อํ โหติ, อิการุการนฺเตหิ โลโป โหติฯ

อพฺยยีภาวสมาโส นิฏฺฐิโตฯ

ตปฺปุริสสมาส

ทุติยาตปฺปุริส

อถ อมาทิสมาโส วุจฺจเต, โส ตปฺปุริโสติ จ วุจฺจติฯ ตสฺส ปุริโส ตปฺปุริโส, ตปฺปุริสสทฺเทน สทิสตฺตา อยํ สมาโส ตปฺปุริโสติ วุจฺจติฯ ยถา หิ ตปฺปุริสสทฺโท วิเสสนปทตฺถํ ชหิตฺวา วิเสสฺยปทตฺเถ ติฏฺฐติ, เอวํ อยํ สมาโสปีติฯ

[345] อมาทิ [ก. 327; รู. 351; นี. 704; จํ. 2.2.16]

อมาทิวิภตฺติยุตฺตํ สฺยาทฺยนฺตปทํ ปฐมนฺเตน สฺยาทฺยนฺตปเทน สห เอกตฺถํ ภวติ, อยญฺจ สมาโส อนฺวตฺถวเสน ‘‘อมาทิสมาโส’’ติ จ ‘‘ตปฺปุริสสมาโส’’ติ จ วุจฺจติฯ อิมินา อมาทิสหิตสฺส วากฺยสฺส อมาเทกตฺถสญฺญํ กตฺวา วุตฺตตฺถานํ วิภตฺตีนํ โลโป, ตโต เอกตฺถปทนฺเต สฺยาทฺยุปฺปตฺติ โหติฯ