สมฺมุติโยเค กมฺมตฺเถ [ฉฏฺฐี], อิตฺถนฺนามสฺส ภิกฺขุโน รูปิยฉฑฺฑกสฺส สมฺมุติ [ปารา. 590], ปตฺตคาหาปกสฺส สมฺมุติอิจฺจาทิ [ปารา. 614]ฯ

อาวิกรณาทิโยเค –

ตุยฺหญฺจสฺส อาวิ กโรมิ, ตสฺส เม สกฺโก ปาตุรโหสิ, ตสฺส ปหิเณยฺย, ภิกฺขูนํ ทูตํ ปาเหสิ, กปฺปติ ภิกฺขูนํ อาโยโค, วฏฺฏติ ภิกฺขูนํ อาโยโค, ปตฺโถทโน ทฺวินฺนํ ติณฺณํ นปฺปโหติ, เอกสฺส ปโหติ, เอกสฺส ปริยตฺโต, อุปมํ เต กริสฺสามิ [ม. นิ. 1.258; ชา. 2.19.24], อญฺชลิํ เต ปคฺคณฺหามิ [ชา. 2.22.327], ตถาคตสฺส ผาสุ โหติ, อาวิกตา หิสฺส ผาสุ [มหาว. 134], โลกสฺส อตฺโถ, โลกสฺส หิตํ, มณินา เม อตฺโถ [ปารา. 344], น มมตฺโถ พุทฺเธน [ปารา. 52], นมตฺถุ พุทฺธานํ นมตฺถุ โพธิยา [ชา. 1.2.17], วิปสฺสิสฺส จ นมตฺถุ [ที. นิ. 3.277], นโม กโรหิ นาคสฺส [ม. นิ. 1.249], นโม เต ปุริสาชญฺญ, นโม เต ปุริสุตฺตม [อป. เถร 1.2.129]ฯ โสตฺถิ ปชานํ [ที. นิ. 1.274], สุวตฺถิ ปชานํ อิจฺจาทิฯ

จตุตฺถีวิภตฺติราสิ นิฏฺฐิโตฯ

ปญฺจมีวิภตฺติราสิ

กสฺมิํ อตฺเถ ปญฺจมี?

[312] ปญฺจมฺยาวธิสฺมิํ [ก. 295; รู. 307; นี. 607; จํ. 2.1.81; ปา. 2.3.28; 1.4.24]ฯ

อวธิยติ ววตฺถิยติ ปทตฺโถ เอตสฺมาติ อวธิ, ตสฺมิํ ปญฺจมี โหติ, อวธีติ จ อปาทานํ วุจฺจติฯ

อปเนตฺวา อิโต อญฺญํ อาททาติ คณฺหาตีติ อปาทานํฯ ตํ ติวิธํ นิทฺทิฏฺฐวิสยํ, อุปฺปาฏวิสยํ, อนุเมยฺยวิสยนฺติฯ