อุการนฺตนปุํสกราสิ

อายุ ติฏฺฐติ, ‘ฌลา วา’ติ โยนํ นิตฺเต โลเป จ ทีโฆ, อายูนิ, อายู, เห อายุ, เห อายู, เห อายูนิ, เห อายู, อายุํ, อายุนํ, อายูนิ, อายูฯ เสสํ ภิกฺขุสมํฯ

อายุสทฺโท ปุลฺลิงฺเคปิ วตฺตติ, ‘‘ปุนรายุ จ เม ลทฺโธ [ที. นิ. 2.369], อายุญฺจ โว กีวตโก นุ สมฺม [ชา. 1.15.205], อายุ นุ ขีโณ มรณญฺจ สนฺติเก, น จายุ ขีโณ มรณญฺจ ทูเร’’ติ ปาฬิปทานิฯ

เอวํ จกฺขุ, หิงฺคุ, สิคฺคุ, ชตุ, วตฺถุ, มตฺถุ, มธุ, ธนุ, ติปุ, ทารุ, วสุ, อสฺสุ อิจฺจาทโยฯ

[202] อมฺพาทีหิ [ก. 217; รู. 199; นี. 444; ‘อมฺพาทีหิ’ (พหูสุ)]ฯ

อมฺพุ, ปํสุอิจฺจาทีหิ สฺมิํโน นิ โหติ วาฯ

ผลํ ปตติ อมฺพุนิ, ปุปฺผํ ยถา ปํสุนิ อาตเป คตํฯ เสสํ อายุสมํฯ จิตฺรคุ, วหคุ, ทิคุ อิจฺจาทโยปิ อุการนฺตปกติกา เอวาติฯ

อิติ อุการนฺตนปุํสกราสิฯ

อูการนฺตนปุํสกราสิ

สิมฺหิ รสฺโส, โคตฺรภุ ญาณํ, โคตฺรภูนิ, โคตฺรภู, เห โคตฺรภุ, เห โคตฺรภู, เห โคตฺรภูนิ, เหโคตฺรภู, โคตฺรภุํ, โคตฺรภุนํ, โคตฺรภูนิ, โคตฺรภูฯ เสสํ ปุลฺลิงฺคสมํฯ เอวํ สยมฺภุ ญาณํ, อภิภุ ฌานํ อิจฺจาทิฯ

อิติ อูการนฺตนปุํสกราสิฯ

นปุํสกลิงฺคราสิ นิฏฺฐิโตฯ

สพฺพาทิราสิ

อถ สพฺพนามานิ ทีปิยนฺเตฯ

สพฺพ, กตร, กตม, อุภย, อิตร, อญฺญ, อญฺญตร, อญฺญตม, ปุพฺพ, ปร, อปร, ทกฺขิณ, อุตฺตร, อธร, ย, ต, ตฺย, เอต, อิม, อมุ, กิํ, เอก, อุภ, ทฺวิ,ติ, จตุ, ตุมฺห, อมฺห อิมานิ อฏฺฐวีสติ สพฺพนามานิ นามฯ สพฺเพสํ ลิงฺคตฺถานํ สาธารณานิ นามานิ สพฺพนามานิฯ

ตตฺถ สพฺพสทฺโท สกลตฺโถฯ

กตร, กตมสทฺทา ปุจฺฉนตฺถาฯ

อุภยสทฺโท ทฺวินฺนํ อวยวานํ สมุทายตฺโถฯ

อิตรสทฺโท เอกโต วุตฺตสฺส ปฏิโยคีวจโนฯ

อญฺญสทฺโท ยถาธิคตมฺหา อปรวจโนฯ

อญฺญตร, อญฺญตมสทฺทา อนิยมตฺถาฯ

ปุพฺพาทโย สทฺทา ทิสา, กาลาทิววตฺถานวจนาฯ

ยสทฺโท อนิยมตฺถวจโนฯ

ต, ตฺยสทฺทา ปรมฺมุเข ทูรวจนาฯ

เอตสทฺโท ปรมฺมุเข สมีปวจโน, สมฺมุเข ทูรวจโนฯ อฏฺฐกถายํ ปน ‘‘เอเตติ จกฺขุปถํ อติกฺกมิตฺวา ทูรคเต สนฺธายาหา’’ติ [ชา. อฏฺฐ 4.15.104] วุตฺตํ, ตสฺมา ตสทฺทตฺเถปิ วตฺตติฯ

อิมสทฺโท สมฺมุเข สมีปวจโนฯ

อมุสทฺโท ทูรวจโนฯ สมีป, ทูรตา จ ปริกปฺปพุทฺธิวเสนาปิ โหติฯ

กิํสทฺโท ปุจฺฉนตฺโถฯ

เอกสทฺโท สงฺขฺยตฺโถ อญฺญตฺโถ จฯ