วิญฺญู , วทญฺญู, อตฺถญฺญู, ธมฺมญฺญู, มตฺตญฺญู, วิทูฯ อิธ กูสทฺเทน รูปจฺจยนฺตาปิ คยฺหนฺติ, เวทคู, ปารคูฯ ตถา ภีรู, ปภงฺคู, วิราคูอิจฺจาทิ จฯ

อูการนฺตปุลฺลิงฺคราสิ นิฏฺฐิโตฯ

โอการนฺโต ปน โคสทฺโท เอว, โส ปุพฺเพ วุตฺโตเยวฯ

ปุลฺลิงฺคราสิ นิฏฺฐิโตฯ

นปุํสกลิงฺคราสิ

อการนฺตนปุํสก จิตฺตาทิราสิ

อถ นปุํสกลิงฺคํ ทีปิยเตฯ ตํ ปน ปญฺจวิธํ อทนฺตํ, อิทนฺตํ อีทนฺตํ, อุทนฺตํ, อูทนฺตนฺติฯ

[195] อํ นปุํสเก [ก. 125; รู. 198; นี. 300]ฯ

นปุํสเก อโต สิสฺส อํ โหติฯ

จิตฺตํฯ

[196] โยนํ นิ [ก. 218; รู. 196; นี. 445]ฯ

นปุํสเก อโต โยนํ นิ โหติฯ ‘โยโลปนีสู’ติ นิมฺหิ ทีโฆฯ

จิตฺตานิฯ

[197] นีนํ วา [ก. 107; รู. 69; นี. 275; ‘นีน วา’ (พหูสุ)]ฯ

อโต นีนํ ฏา, เฏ โหนฺติ วาฯ

จิตฺตา, เห จิตฺต, เห จิตฺตา, เห จิตฺตานิ, เห จิตฺตา วา, จิตฺตํ, จิตฺตานิ, จิตฺเต, จิตฺเตนฯ เสสํ ปุริสสมํฯ

เอวํ ทกํ, อุทกํ, สุขํ, ทุกฺขํ, มุขํ, องฺคํ, ลิงฺคํ, สิงฺคํ, อฆํ, สจฺจํ, นจฺจํ, รชฺชํ, ปชฺชํ, อมฺพุชํ, ธญฺญํ, ถญฺญํ, อรญฺญํ, ปุญฺญํ, กิลิฏฺฐํ, ปิฏฺฐํ, ภณฺฑํ, ตุณฺฑํ, ญาณํ, ตาณํ, เลณํ, กรณํ, จรณํ, ฉตฺตํ, เขตฺตํ, เนตฺตํ, อมตํ, โสตํ, ปีฐํ, วตฺถํ, ปทํ, คทํ, อาวุธํ, กานนํ, ฆานํ, ฌานํ, ทานํ, ธนํ, วนํ, ปาปํ, ทุมํ, หทยํ, จีรํ, จีวรํ, กุลํ, มูลํ, พลํ, มงฺคลํ, ภิสํ, สีสํ, โลหํอิจฺจาทโยฯ

อิติ จิตฺตาทิราสิฯ

กมฺมาทิราสิ

กมฺมสทฺเท –

[198] นาสฺเสโน [ก. 103; รู. 79; นี. 271]ฯ

กมฺมาทีหิ นาสฺส เอโน โหติ วาฯ

กมฺเมน, กมฺมนาฯ

‘ปุมกมฺมถามทฺธาน’นฺติ สุตฺเตน นา, สฺมาสุ อุตฺตํ, กมฺมุนา, กมฺมสฺส, กมฺมุโน, กมฺมสฺมา, กมฺมมฺหา, กมฺมนา, กมฺมุนา, กมฺมสฺส, กมฺมุโนฯ

[199] กมฺมาทิโต [ก. 197; รู. 125; นี. 404]ฯ

กมฺมาทีหิ สฺมิํโน นิ โหติ วาฯ

กมฺมสฺมิํ, กมฺมมฺหิ, กมฺมนิ, กมฺเมฯ เสสํ จิตฺตสมํฯ

กมฺม จมฺม ฆมฺม อสฺม เวสฺม อทฺธ มุทฺธ อห พฺรหฺม อตฺตอาตุมา กมฺมาทิฯ กมฺมนิ, จมฺมนิฯ ‘‘กิํ ฉนฺโท กิมธิปฺปาโย, เอโก สมฺมสิ ฆมฺมนี’’ติ [ชา. 1.16.1] จ ‘‘กิํ ปตฺถยํ มหาพฺรหฺเม, เอโก สมฺมสิ ฆมฺมนี’’ติ [ชา. 1.13.83] จ ‘‘มา ตฺวํ จนฺเท ขลิ อสฺมนี’’ติ จ ‘‘ตมทฺทส มหาพฺรหฺมา, นิสินฺนํ สมฺหิ เวสฺมนี’’ติ จ ทิสฺสนฺติฯ