เมนู

วาติ กิํ? เหตุโยฯ

กฺวจีติ กิํ? ภิกฺขโวฯ

โภ เหตุ, โภ เหตู, โภนฺโต เหตู, เหตโว, เหตโย, เหตุโย วา, เหตุํ, เหตู, เหตโว, เหตโย, เหตุโย วาฯ เสสํ ภิกฺขุสมํฯ

ชนฺตุ คจฺฉติ, ชนฺตู, ชนฺตโย, ชนฺตุโย วาฯ

[181] ชนฺตาทิโต โน จ [ก. 119; รู. 155; นี. 294; ‘ชนฺตฺวาทิโต’ (พหูสุ)]

ปุเม ชนฺตาทิโต โยนํ โน จ โหติ โว จฯ

ชนฺตุโน, ชนฺตโว, โภชนฺตุ, โภชนฺตู, โภนฺโต ชนฺตู, ชนฺตโย, ชนฺตุโย, ชนฺตุโน, ชนฺตโว, ชนฺตุํ, ชนฺตู, ชนฺตโย, ชนฺตุโย, ชนฺตุโน, ชนฺตโวฯ เสสํ ภิกฺขุสมํฯ

กุรุ, กุรู, กุรโย, กุรุโย, กุรุโน, กุรโวติ สพฺพํ ชนฺตุสมํฯ

‘‘อชฺเชว ตํ กุรโย ปาปยาตุ [ชา. 2.22.1632], นนฺทนฺติ ตํ กุรโย ทสฺสเนน [ชา. 2.22.1641], อชฺเชว ตํ กุรโย ปาปยามี’’ติ [ชา. 2.22.1634] ทิสฺสนฺติฯ

มหาวุตฺตินา ลโตปิ อํวจนสฺส กฺวจิ นํ โหติ, ‘‘กิมตฺถินํ ภิกฺขุนํ อาหุ, ภิกฺขุนมาหุ มคฺคเทสิํ, ภิกฺขุนมาหุ มคฺคชีวิํ, พุทฺธํ อาทิจฺจพนฺธุน’’นฺติ ทิสฺสนฺติ, ตถา ‘‘โรคนิฑฺฑํ ปภงฺคุนํ, โภคานญฺจ ปภงฺคุนํ [ธ. ป. 139], วิญฺญาณญฺจ วิราคุน’’นฺติ จฯ ตตฺถ ‘กิมตฺถิน’นฺติ กิํสภาวํ, ‘มคฺคเทสิ’นฺติ มคฺคํ เทเสนฺตํ, ‘มคฺคชีวิ’นฺติ มคฺเค ชีวนฺตํ, ‘โรคนิฑฺฑ’นฺติ โรคานํ กุลาวกภูตํ, ‘ปภงฺคุน’นฺติ ปภิชฺชนสีลํ, ‘วิราคุน’นฺติ วิรชฺชนสีลํฯ กตฺถจิ ปฐมนฺตมฺปิ ทิสฺสติ, ตตฺถ นาคโมฯ

อิติ ภิกฺขาทิคณราสิฯ

สตฺถาทิคณราสิ

สตฺถาทิราสิ

[182] ลฺตุปิตาทีนมา สิมฺหิ [ก. 299; รู. 158; นี. 411]

สิมฺหิ ปเร ลฺตุปจฺจยนฺตานํ สตฺถุ, กตฺตุอิจฺจาทีนํ ปิตาทีนญฺจ อุ-กาโร อา โหติฯ ‘คสีน’นฺติ โลโปฯ

สตฺถาฯ

[183] ลฺตุปิตาทีนมเส [ก. 200; รู. 159; นี. 412]

สมฺหา อญฺญสฺมิํ วิภตฺติคเณ ปเร ลฺตุ, ปิตาทีนํ อุ-กาโร อารง โหติฯ

[184] อารงฺสฺมา [ก. 205; รู. 160; นี. 421]

อารงฺโต โยนํ โฏ โหติฯ

สตฺถาโรฯ

[185] เค อ จ [ก. 246; รู. 73; นี. 476, 478-9]

เค ปเร ลฺตุ, ปิตาทีนํ อุ-กาโร โหติ อ จ อา จฯ โภสตฺถ, โภ สตฺถา, โภนฺโต สตฺถาโร, สตฺถารํฯ

[186] โฏเฏ วา [ก. 205; รู. 260; นี. 421]

อารงฺโต โยนํ กเมน โฏ, เฏ โหนฺติ วาฯ เอตฺถ จ วาสทฺโท สขสทฺเท วิกปฺปนตฺโถ ตตฺถ วิธฺยนฺตรสพฺภาวาฯ ปุน โฏคฺคหณํ ลหุภาวตฺถํฯ

สตฺถาโร, สตฺถาเรฯ

[187] ฏา นาสฺมานํ [ก. 207, 270; รู. 161, 120; นี. 42, 542]

อารงฺโต นา, สฺมานํ ฏา โหติฯ

สตฺถารา, สตฺถาเรหิ, สตฺถาเรภิฯ

[188] โลโป [ก. 203; รู. 162; นี. 418]

ลฺตุ, ปิตาทีหิ สโลโป โหติ วาฯ

สตฺถุ, สตฺถุสฺส, สตฺถุโนฯ

[189] นํมฺหิ วา [ก. 201; รู. 163; นี. 416]

นํมฺหิ ปเร ลฺตุ, ปิตาทีนํ อุ-กาโร อารง โหติ วาฯ อิเมสํ มหานาม ติณฺณํ สตฺถารานํ เอกา นิฏฺฐา อุทาหุ ปุถุ นิฏฺฐาติ [อ. นิ. 3.127]ฯ สตฺถูนํฯ

[190] อา [ก. 202; รู. 164; นี. 417]

นํมฺหิ ปเร ลฺตุ, ปิตาทีนํ อุ-กาโร อา โหติ วาฯ

สตฺถานํ, สตฺถารา, สตฺถาเรหิ, สตฺถาเรภิ, สตฺถุ, สตฺถุสฺส, สตฺถุโน, สตฺถูนํ, สตฺถารานํ, สตฺถานํฯ

[191] ฏิ สฺมิํโน [ก. 206; รู. 165; นี. 422]

อารงฺโต สฺมิํโน ฏิ โหติฯ

[192] รสฺสารง [ก. 208; รู. 166; นี. 424]

สฺมิํมฺหิ ปเร อารงฺกโต รสฺโส โหติฯ

สตฺถริ, สตฺถาเรสุฯ

พหุลาธิการา นา, สฺมาสุ สตฺถุนาติ จ สุมฺหิ สตฺถูสูติ จ สิทฺธํฯ ‘‘ธมฺมราเชน สตฺถุนา, ปูชํ ลพฺภติ ภตฺตุสู’’ติ [ชา. 2.22.1517] ปาฬิฯ ‘ภตฺตุสู’ติ สามีสุ, ‘ภตฺตาสู’ติปิ ปาโฐฯ

‘ลฺตุปิตาทีนมเส’ติ อเสคฺคหเณน โตมฺหิ อารง โหติ [นี. 414], ‘‘สตฺถารโต สตฺถารํ คจฺฉนฺติ, สตฺถารโต สตฺถารํ ฆเฏนฺตี’’ติ [มหานิ. 27] ปาฬิฯ

เอวํ กตฺตา, ภตฺตา, คนฺตา, เชตา, ชเนตา, เฉตฺตา, เฉทิตา, วิญฺญาตา, วิญฺญาเปตา, อุฏฺฐาตา, อุฏฺฐาเปตา, ตริตา, ตาเรตา, ทาตา, ทาเปตา, สนฺธาตา, สนฺธาเปตา, เนตา, เนตฺตา, โปเสตา, เภตฺตา, ยาตา, วตฺตา, เสตา, หนฺตา, สกมนฺธาตา, มหามนฺธาตา อิจฺจาทโยฯ

วิเสสวิธานมุจฺจเตฯ

มหาวุตฺตินา โยนํ อา โหติ, อวิตกฺกิตา คพฺภมุปวชนฺติ [ชา. 1.13.138 (วิสทิสํ)], เต ภิกฺขู พฺรูเหตา สุญฺญาคารานํฯ

อมจฺจวาจีหิ กตฺตุ, ขตฺตุสทฺเทหิ คสฺส เอตฺตํ, อุฏฺเฐหิ กตฺเต ตรมาโน [ชา. 2.22.1690], นตฺถิ โภ ขตฺเต ปโรโลโก [ที. นิ. 2.408]

เค ปเร อารง จ โหติ, ปุจฺฉาม กตฺตาร อโนมปญฺญ, ‘‘กตฺตารํ อโนมปญฺญ’’นฺติปิ [ชา. 1.10.28] ยุชฺชติฯ

อํมฺหิ ปเร ปุพฺพสฺสรโลโป จ โหติ, อนุกมฺปกํ ปาณสมมฺปิ ภตฺตุํ ชหนฺติ อิตฺถิโยฯ ‘‘โส ปตีโต ปมุตฺเตน, ภตฺตุนา ภตฺตุคารโว’’ติ [ชา. 2.21.48] ทิฏฺฐตฺตา กตฺตุนา, คนฺตุนา อิจฺจาทีนิปิ ยุชฺชนฺติฯ

เนตฺตุมฺหา สฺมิํโน เอตฺตํ [นี. 430], เนตฺเต อุชุํ คเต สติ [ชา. 1.4.133], เอเต สทฺทา ตีสุ ลิงฺเคสุ สมานรูปา โหนฺติ, กตฺตา อิตฺถี, กตฺตา ปุริโส, กตฺตา กุลํ อิจฺจาทิฯ

อิติ สตฺถาทิราสิฯ

ปิตาทิราสิ

ปิตา คจฺฉติฯ

[193] ปิตาทีนมนตฺตาทีนํ [ก. 209; รู. 168; นี. 425; ‘ปิตาทีนมนตฺวาทีนํ’ (พหูสุ)]

นตฺตาทิวชฺชิตานํ ปิตาทีนํ อารงกโต รสฺโส โหติฯ

ปิตโร, โภ ปิต, โภ ปิตา, โภนฺโต ปิตโรฯ ปิตรํ, ปิตุํ วาฯ ‘‘มาตุํ ปิตุญฺจ วนฺทิตฺวา’’ติ [ชา. 2.22.1859] ทิสฺสติฯ

ปิตโร, ปิตเร, ปิตรา, ปิตุนา, ปิตเรหิ, ปิตเรภิ, ปิตูหิ, ปิตูภิ, ปิตุ, ปิตุสฺส, ปิตุโน, ปิตูนํ, ปิตรานํ, ปิตรา, ปิตุนา, ปิตเรหิ, ปิตเรภิ, ปิตูหิ, ปิตูภิ, ปิตุ, ปิตุสฺส, ปิตุโน, ปิตูนํ, ปิตรานํ, ปิตานํ, ปิตุสฺมิํ, ปิตุมฺหิ, ปิตริ, ปิตเรสุ, ปิตูสุฯ

อนโณ ญาตินํ โหติ, เทวานํ ปิตุนญฺจ โส [ชา. 2.22.126], มาตาปิตูนํ อจฺจเยน, ธมฺมํ จร มหาราช, มาตาปิตูสุ ขตฺติย [ชา. 2.17.39]

เอวํ ภาตา, ภาตโร, ชามาตา, ชามาตโรอิจฺจาทิฯ

อนตฺตาทีนนฺติ กิํ? นตฺตา, นตฺตาโร, นตฺตารํ, นตฺตาโร, นตฺตาเร อิจฺจาทิฯ ตถา ปนตฺตุสทฺโทปิฯ