เมนู

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ

นิรุตฺติทีปนีปาฐ

คนฺถารมฺภ

[1]

จตุราสีติสหสฺส , ธมฺมกฺขนฺธาปภงฺกรา;

โลกมฺหิ ยสฺส โชตนฺติ, นนฺตวณฺณปภสฺสราฯ

[2]

อนนฺตวณฺณํ สมฺพุทฺธํ, วนฺเท นิรุตฺติปารคุํ;

สทฺธมฺมญฺจสฺส สงฺฆญฺจ, วิสุทฺธวณฺณภาชนํฯ

[3]

โมคฺคลฺลาโน มหาญาณี, นิรุตฺตารญฺญเกสรี;

นทิ พฺยากรณํนาทํ, โสคตารญฺญพฺยาปนํฯ

[4]

ตสฺสตฺถํ ทีปยิสฺสามิ, นานาราสิํวิภาชยํ;

โอคายฺห สทฺทสตฺถานิ, นวงฺคํ สตฺถุสาสนนฺติฯ

1. สนฺธิกณฺฑ

สญฺญาราสิ

ครุสญฺญาราสิ

วณฺโณ , สโร, สวณฺโณ, ทีโฆ, รสฺโส, พฺยญฺชโน, วคฺโค, นิคฺคหีตํฯ

[1] ออาทโย ติตาลีสํ [ติตาลีส (พหูสุ)] วณฺณา [ก. 2; รู. 2; นี. 1, 2]

ออาทโย พินฺทนฺตา เตจตฺตาลีสกฺขรา วณฺณา นาม โหนฺติฯ

อ, อา, อิ, อี, อุ, อู, เอต, เอ, โอต, โอฯ ก, ข, ค, ฆ, ง, จ, ฉ, ช, ฌ, ญ, ฏ, ฐ, ฑ, ฒ, ณ, ต, ถ, ท, ธ, น, ป, ผ, พ, ภ, ม, ย, ร, ล,ว ส, ห, ฬ, อํฯ อตฺถํ วณฺเณนฺติ ปกาเสนฺตีติ วณฺณา, อกฺขราติ จ วุจฺจนฺติ, นามปญฺญตฺติรูปตฺตา นกฺขรนฺติ ขยวยํ น คจฺฉนฺตีติ อกฺขราฯ ‘‘นามโคตฺตํ น ชีรตี’’ติ [สํ. นิ. 1.76] หิ วุตฺตํฯ

[2] ทสาโท สรา [ก. 3; รู. 3; นี. 3]

เตสุ วณฺเณสุ อาทิมฺหิ ทส วณฺณา สรา นาม โหนฺติฯ สยเมว ลทฺธสรูปา หุตฺวา ราชนฺติ วิโรจนฺตีติ สราฯ

[3] ทฺเว ทฺเว สวณฺณา

เตสุ สเรสุ ทฺเว ทฺเวสรา สวณฺณา นาม โหนฺติฯ

อ, อา อวณฺโณ, อิ, อี อิวณฺโณ, อุ, อู อุวณฺโณ, เอต, เอ เอตวณฺโณ, โอต, โอ โอตวณฺโณฯ สมาโน วณฺโณ สุติ เอเตสนฺติ สวณฺณา, สรูปาติ จ วุจฺจนฺติ, สมานํ รูปํ สุติ เอเตสนฺติ สรูปาฯ

[4] ปุพฺโพ รสฺโส [ก. 4; รู. 4; นี. 4.22]