อพฺยากต

ปุจฺฉา – อภิธมฺมปิฏเก อาวุโส ธมฺมสงฺคณีปาฬิยํ จิตฺตุปฺปาทกณฺฑรูปกณฺเฑสุ อพฺยากตา ธมฺมาติ มาติกาปทสฺส อตฺถํ วิภชนฺเตน ภควตา กถํ อพฺยากตา ธมฺมา วิตฺถารโต วิภชิตฺวา เทสิตาฯ

วิสฺสชฺชนา – อภิธมฺมปิฏเก ภนฺเต ธมฺมสงฺคณิยํ อพฺยากตา ธมฺมาติ ปทสฺส อตฺถํ วิภชนฺเตน ภควตา ‘‘กตเม ธมฺมา อพฺยากตาฯ ยสฺมิํ สมเย กามาวจรสฺส กุสลสฺส กมฺมสฺส กตตฺตา อุปจิตตฺตา วิปากํ จกฺขุวิญฺญาณํ อุปฺปนฺนํ โหติ อุเปกฺขาสหคตํ รูปารมฺมณํฯ ตสฺมิํ สมเย ผสฺโส โหติ เวทนา โหติ สญฺญา โหติ เจตนา โหติ จิตฺตํ โหตี’’ติ เอวมาทินา จ จิตฺตุปฺปาทกณฺเฑ, รูปกณฺเฑ จ ‘‘กตเม ธมฺมา อพฺยากตาฯ กุสลากุสลานํ ธมฺมานํ วิปากา กามาวจรา รูปาวจรา อรูปาวจรา อปริยาปนฺนา เวทนากฺขนฺโธ สญฺญากฺขนฺโธ สงฺขารกฺขนฺโธ วิญฺญาณกฺขนฺโธฯ เย จ ธมฺมา กิริยา เนว กุสลา นากุสลา น จ กมฺมวิปากาฯ สพฺพญฺจ รูปํ อสงฺขตา จ ธาตุฯ อิเม ธมฺมา อพฺยากตา’’ติ เอวมาทินา จ อพฺยากตา ธมฺมา วิตฺถารโต วิภชิตฺวา เทสิตาฯ