… ‘‘กุสโล ธมฺโม กุสลสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย, กุสลา เหตู สมฺปยตฺตกานํ ขนฺธานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโยฯ กุสโล ธมฺโม อพฺยากตสฺส ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย, กุสลา เหตู จิตฺตสมุฏฺฐานํ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโยฯ กุสโล ธมฺโม กุสลสฺส จ อพฺยากตสฺส จ ธมฺมสฺส เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย, กุสลา เหตู สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ จิตฺตสมุฏฺฐานานญฺจ รูปานํ เหตุปจฺจเยน ปจฺจโย’’ฯ

อารมฺมณปจฺจยวิภงฺค

ปุจฺฉา – เตนาวุโส…เป.… สมฺมาสมฺพุทฺเธน อภิธมฺมปิฏเก สตฺตสุ ปกรเณสุ สตฺตเม ปฏฺฐานมหาปกรเณ จตุวีสติยา ปฏฺฐาเนสุ ปฐเม ธมฺมานุโลมติกปฏฺฐาเน ทฺวาวีสติยา ติเกสุ ปฐเม กุสลตฺติเก สตฺตสุ มหาวาเรสุ สตฺตเม ปญฺหาวาเร จตูสุ นเยสุ ปฐเม ปจฺจยานุโลมนเย ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาสงฺขฺยาวารสงฺขาเตสุ ตีสุ วาเรสุ ทุติเย วิสฺสชฺชนาวาเร เหตุปจฺจยวิภงฺคาทีสุ จตุวีสติยา วิภงฺเคสุ ทุติโย อารมฺมณปจฺจยวิภงฺโค กถํ วิตฺถาเรน วิภชิตฺวา เทสิโตฯ

วิสฺสชฺชนา – อภิธมฺมปิฏเก ภนฺเต สตฺตสุ ปกรเณสุ สตฺตเม อนนฺตนยสมนฺตปฏฺฐาเน มหาปกรเณ จตุวีสติยา ปฏฺฐาเนสุ ปฐเม ธมฺมานุโลมติกปฏฺฐาเน ทฺวาวีสติยา ติเกสุ ปฐเม กุสลตฺติเก สตฺตสุ มหาวาเรสุ สตฺตเม ปญฺหาวาเร จตูสุ นเยสุ ปฐเม ปจฺจยานุโลมนเย ตีสุ จ วาเรสุ ทุติเย วิภงฺควาเร เหตุปจฺจยวิภงฺคาทีสุ จตุวีสติยา วิภงฺเคสุ ทุติโย อารมฺมณปจฺจยวิภงฺโค ‘‘กุสโล ธมฺโม กุสลสฺส ธมฺมสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย, ทานํ ทตฺวา สีลํ สมาทิยิตฺวา อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ปจฺจเวกฺขติ, ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา วุฏฺฐหิตฺวา ฌานํ ปจฺจเวกฺขติ, เสกฺขา โคตฺรภุํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, โวทานํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, เสกฺขา มคฺคา วุฏฺฐหิตฺวา มคฺคํ ปจฺจเวกฺขนฺติ, เสกฺขา วา ปุถุชฺชนา วา กุสลํ อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต วิปสฺสนฺติ, เจโตปริยญาเณน กุสลจิตฺตสมงฺคิสฺส จิตฺตํ ชานนฺติ, อากาสานญฺจายตนกุสลํ วิญฺญาณญฺจายตนกุสลสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อากิญฺจญฺญายตนกุสลํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนกุสลสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโยฯ กุสลา ขนฺธา อิทฺธิวิธญาณสฺส, เจโตปริยญาณสฺส, ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณสฺส, ยถากมฺมุปคญาณสฺส, อนาคตํสญาณสฺส อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติ เอวมาทินา ภควตา วิตฺถารโต วิภชิตฺวา เทสิโตฯ

อธิปติปจฺจยวิภงฺค

ปุจฺฉา – อภิธมฺมปิฏเก อาวุโส สตฺตสุ ปกรเณสุ สตฺตเม ปฏฺฐานมหาปกรเณ จตุวีสติยา ปฏฺฐาเนสุ ปฐเม ธมฺมานุโลมติกปฏฺฐาเนสุ พาวีสติยา ติเกสุ ปฐเม กุสลตฺติเก สตฺตสุ มหาวาเรสุ สตฺตเม ปญฺหาวาเร จตูสุ นเยสุ ปฐเม ปจฺจยานุโลมนเย ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาสงฺขฺยาสงฺขาเตสุ ตีสุ วาเรสุ ทุติเย วิสฺสชฺชนาสงฺขาเต วิภงฺควาเร เหตุปจฺจยวิภงฺคาทีสุ จตุวีสติยา วิภงฺเคสุ ตติโย อธิปติปจฺจยวิภงฺโค กถํ วิตฺถาเรน วิภชิตฺวา เทสิโตฯ

วิสฺสชฺชนา – อภิธมฺมปิฏเก ภนฺเต สตฺตสุ ปกรเณสุ สตฺตเม อนนฺตนยสมนฺตปฏฺฐาเน มหาปกรเณ จตุวีสติยา ปฏฺฐาเนสุ ปฐเม ธมฺมานุโลมติกปฏฺฐาเน พาวีสติยา ติเกสุ ปฐเม กุสลตฺติเก สตฺตสุ มหาวาเรสุ สตฺตเม ปญฺหาวาเร จตูสุ นเยสุ ปฐเม ปจฺจยานุโลมนเย ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนาสงฺขฺยาสงฺขาเตสุ ตีสุ วาเรสุ ทุติเย วิสฺสชฺชนาสงฺขาเต วิภงฺควาเร เหตุปจฺจยวิภงฺคาทีสุ จตุวีสติยา วิภงฺเคสุ ตติโย อธิปติปจฺจยวิภงฺโค ‘‘กุสโล ธมฺโม กุสลสฺส ธมฺมสฺส อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโยฯ อารมฺมณาธิปติ, สหชาตาธิปติฯ อารมฺมณาธิปติ–ทานํ ทตฺวา สีลํ สมาทิยิตฺวา อุโปสถกมฺมํ กตฺวา ตํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติฯ ปุพฺเพ สุจิณฺณานิ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, ฌานา วุฏฺฐหิตฺวา ฌานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขติ, เสกฺขา โคตฺรภุํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, โวทานํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติ, เสกฺขา มคฺคา วุฏฺฐหิตฺวา มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขนฺติฯ สหชาตาธิปติ–กุสลาธิปติ สมฺปยุตฺตกานํ ขนฺธานํ อธิปติปจฺจเยน ปจฺจโย’’ติ เอวมาทินา ภควตา วิตฺถารโต วิภชิตฺวา เทสิโตฯ