เมนู

9. ปริญฺเญยฺยสุตฺตํ

[1099] ‘‘จตฺตาริมานิ , ภิกฺขเว, อริยสจฺจานิฯ กตมานิ จตฺตาริ? ทุกฺขํ อริยสจฺจํ, ทุกฺขสมุทยํ อริยสจฺจํ, ทุกฺขนิโรธํ อริยสจฺจํ, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาริ อริยสจฺจานิฯ อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ อริยสจฺจานํ อตฺถิ อริยสจฺจํ ปริญฺเญยฺยํ, อตฺถิ อริยสจฺจํ ปหาตพฺพํ, อตฺถิ อริยสจฺจํ สจฺฉิกาตพฺพํ, อตฺถิ อริยสจฺจํ ภาเวตพฺพํฯ

‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, อริยสจฺจํ ปริญฺเญยฺยํ? ทุกฺขํ, ภิกฺขเว, อริยสจฺจํ ปริญฺเญยฺยํ, ทุกฺขสมุทยํ อริยสจฺจํ ปหาตพฺพํ, ทุกฺขนิโรธํ อริยสจฺจํ สจฺฉิกาตพฺพํ, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจํ ภาเวตพฺพํฯ

‘‘ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, ‘อิทํ ทุกฺข’นฺติ โยโค กรณีโย…เป.… ‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’ติ โยโค กรณีโย’’ติฯ นวมํฯ

10. ควมฺปติสุตฺตํ

[1100] เอกํ สมยํ สมฺพหุลา เถรา ภิกฺขู เจเตสุ [เจติเยสุ (สฺยา.)] วิหรนฺติ สหญฺจนิเก [สหชนิเย (สี. สฺยา. กํ.)]ฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลานํ เถรานํ ภิกฺขูนํ ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺตานํ มณฺฑลมาเฬ สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อยมนฺตรากถา อุทปาทิ – ‘‘โย นุ โข, อาวุโส, ทุกฺขํ ปสฺสติ ทุกฺขสมุทยมฺปิ โส ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธมฺปิ ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทมฺปิ ปสฺสตี’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต อายสฺมา ควมฺปติ เถโร [ควมฺปติตฺเถโร (สฺยา. กํ.)] ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘สมฺมุขา เมตํ, อาวุโส, ภควโต สุตํ, สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘โย , ภิกฺขเว, ทุกฺขํ ปสฺสติ ทุกฺขสมุทยมฺปิ โส ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธมฺปิ ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทมฺปิ ปสฺสติฯ โย ทุกฺขสมุทยํ ปสฺสติ ทุกฺขมฺปิ โส ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธมฺปิ ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทมฺปิ ปสฺสติฯ โย ทุกฺขนิโรธํ ปสฺสติ ทุกฺขมฺปิ โส ปสฺสติ, ทุกฺขสมุทยมฺปิ ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทมฺปิ ปสฺสติฯ โย ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ ปสฺสติ ทุกฺขมฺปิ โส ปสฺสติ, ทุกฺขสมุทยมฺปิ ปสฺสติ, ทุกฺขนิโรธมฺปิ ปสฺสตี’’’ติฯ ทสมํฯ

โกฏิคามวคฺโค ตติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ทฺเว วชฺชี สมฺมาสมฺพุทฺโธ, อรหํ อาสวกฺขโย;

มิตฺตํ ตถา จ โลโก จ, ปริญฺเญยฺยํ ควมฺปตีติฯ

4. สีสปาวนวคฺโค

1. สีสปาวนสุตฺตํ

[1101] เอกํ สมยํ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ สีสปาวเน [สิํสปาวเน (สี. ปี.)]ฯ อถ โข ภควา ปริตฺตานิ สีสปาปณฺณานิ ปาณินา คเหตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ตํ กิํ มญฺญถ, ภิกฺขเว, กตมํ นุ โข พหุตรํ – ยานิ วา มยา ปริตฺตานิ สีสปาปณฺณานิ ปาณินา คหิตานิ ยทิทํ อุปริ สีสปาวเน’’ติ? ‘‘อปฺปมตฺตกานิ , ภนฺเต, ภควตา ปริตฺตานิ สีสปาปณฺณานิ ปาณินา คหิตานิ; อถ โข เอตาเนว พหุตรานิ ยทิทํ อุปริ สีสปาวเน’’ติฯ ‘‘เอวเมว โข, ภิกฺขเว, เอตเทว พหุตรํ ยํ โว มยา อภิญฺญาย อนกฺขาตํฯ กสฺมา เจตํ, ภิกฺขเว, มยา อนกฺขาตํ? น เหตํ, ภิกฺขเว, อตฺถสํหิตํ นาทิพฺรหฺมจริยกํ น นิพฺพิทาย น วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺญาย น สมฺโพธาย น นิพฺพานาย สํวตฺตติ; ตสฺมา ตํ มยา อนกฺขาตํ’’ฯ

‘‘กิญฺจ, ภิกฺขเว, มยา อกฺขาตํ? ‘อิทํ ทุกฺข’นฺติ, ภิกฺขเว, มยา อกฺขาตํ, ‘อยํ ทุกฺขสมุทโย’ติ มยา อกฺขาตํ, ‘อยํ ทุกฺขนิโรโธ’ติ มยา อกฺขาตํ, ‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’ติ มยา อกฺขาตํ’’ฯ

‘‘กสฺมา เจตํ, ภิกฺขเว, มยา อกฺขาตํ? เอตญฺหิ, ภิกฺขเว, อตฺถสํหิตํ เอตํ อาทิพฺรหฺมจริยกํ เอตํ นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติ; ตสฺมา ตํ มยา อกฺขาตํ

‘‘ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, ‘อิทํ ทุกฺข’นฺติ โยโค กรณีโย…เป.… ‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’ติ โยโค กรณีโย’’ติฯ ปฐมํฯ

2. ขทิรปตฺตสุตฺตํ

[1102] ‘‘โย, ภิกฺขเว, เอวํ วเทยฺย – ‘อหํ ทุกฺขํ อริยสจฺจํ ยถาภูตํ อนภิสเมจฺจ, ทุกฺขสมุทยํ อริยสจฺจํ ยถาภูตํ อนภิสเมจฺจ, ทุกฺขนิโรธํ อริยสจฺจํ ยถาภูตํ อนภิสเมจฺจ, ทุกฺขนิโรธคามินิํ ปฏิปทํ อริยสจฺจํ ยถาภูตํ อนภิสเมจฺจ สมฺมา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสามี’ติ – เนตํ ฐานํ วิชฺชติฯ