2. วสฺสํวุตฺถสุตฺตํ

[1048] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สาวตฺถิยํ วสฺสํวุตฺโถ กปิลวตฺถุํ อนุปฺปตฺโต โหติ เกนจิเทว กรณีเยนฯ อสฺโสสุํ โข กาปิลวตฺถวา สกฺยา – ‘‘อญฺญตโร กิร ภิกฺขุ สาวตฺถิยํ วสฺสํวุตฺโถ กปิลวตฺถุํ อนุปฺปตฺโต’’ติฯ

อถ โข กาปิลวตฺถวา สกฺยา เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข กาปิลวตฺถวา สกฺยา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจุํ – ‘‘กจฺจิ, ภนฺเต, ภควา อโรโค เจว พลวา จา’’ติ? ‘‘อโรโค จาวุโส, ภควา พลวา จา’’ติฯ ‘‘กจฺจิ ปน, ภนฺเต, สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานา อโรคา เจว พลวนฺโต จา’’ติ? ‘‘สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานาปิ โข, อาวุโส, อโรคา เจว พลวนฺโต จา’’ติฯ ‘‘กจฺจิ ปน, ภนฺเต, ภิกฺขุสงฺโฆ อโรโค จ พลวา จา’’ติฯ ‘‘ภิกฺขุสงฺโฆปิ โข, อาวุโส, อโรโค จ พลวา จา’’ติฯ ‘‘อตฺถิ ปน เต, ภนฺเต, กิญฺจิ อิมินา อนฺตรวสฺเสน ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิต’’นฺติ? ‘‘สมฺมุขา เมตํ, อาวุโส, ภควโต สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘อปฺปกา เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู เย อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรนฺติฯ อถ โข เอเตว พหุตรา ภิกฺขู เย ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติกา ตตฺถ ปรินิพฺพายิโน อนาวตฺติธมฺมา ตสฺมา โลกา’’’ติฯ

‘‘อปรมฺปิ โข เม, อาวุโส, ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘อปฺปกา เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู เย ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติกา ตตฺถ ปรินิพฺพายิโน อนาวตฺติธมฺมา ตสฺมา โลกาฯ อถ โข เอเตว พหุตรา ภิกฺขู เย ติณฺณํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา ราคโทสโมหานํ ตนุตฺตา สกทาคามิโน, สกิเทว อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสนฺตี’’’ติฯ

‘‘อปรมฺปิ โข เม, อาวุโส, ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา ปฏิคฺคหิตํ – ‘อปฺปกา เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู เย ติณฺณํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา ราคโทสโมหานํ ตนุตฺตา สกทาคามิโน, สกิเทว อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสนฺติฯ อถ โข เอเตว พหุตรา ภิกฺขู เย ติณฺณํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โสตาปนฺนา อวินิปาตธมฺมา นิยตา สมฺโพธิปรายณา’’’ติฯ ทุติยํฯ

3. ธมฺมทินฺนสุตฺตํ

[1049] เอกํ สมยํ ภควา พาราณสิยํ วิหรติ อิสิปตเน มิคทาเยฯ อถ โข ธมฺมทินฺโน อุปาสโก ปญฺจหิ อุปาสกสเตหิ สทฺธิํ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ธมฺมทินฺโน อุปาสโก ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘โอวทตุ โน, ภนฺเต, ภควา; อนุสาสตุ โน, ภนฺเต, ภควา ยํ อมฺหากํ อสฺส ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายา’’ติฯ

‘‘ตสฺมาติห โว, ธมฺมทินฺนํ, เอวํ สิกฺขิตพฺพํ – ‘เย เต สุตฺตนฺตา ตถาคตภาสิตา คมฺภีรา คมฺภีรตฺถา โลกุตฺตรา สุญฺญตปฏิสํยุตฺตา เต กาเลน กาลํ อุปสมฺปชฺช วิหริสฺสามา’ติฯ เอวญฺหิ โว, ธมฺมทินฺน, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ ‘‘น โข เนตํ, ภนฺเต, สุกรํ อมฺเหหิ ปุตฺตสมฺพาธสยนํ อชฺฌาวสนฺเตหิ กาสิกจนฺทนํ ปจฺจนุโภนฺเตหิ มาลาคนฺธวิเลปนํ ธารยนฺเตหิ ชาตรูปรชตํ สาทิยนฺเตหิ – เย เต สุตฺตนฺตา ตถาคตภาสิตา คมฺภีรา คมฺภีรตฺถา โลกุตฺตรา สุญฺญตปฏิสํยุตฺตา เต กาเลน กาลํ อุปสมฺปชฺช วิหริตุํฯ เตสํ โน, ภนฺเต, ภควา อมฺหากํ ปญฺจสุ สิกฺขาปเทสุ ฐิตานํ อุตฺตริธมฺมํ เทเสตู’’ติฯ

‘‘ตสฺมาติห โว, ธมฺมทินฺน, เอวํ สิกฺขิตพฺพํ – ‘พุทฺเธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา ภวิสฺสาม – อิติปิ โส ภควา…เป.… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติฯ ธมฺเม…เป.… สงฺเฆ…เป.… อริยกนฺเตหิ สีเลหิ สมนฺนาคตา ภวิสฺสาม อขณฺเฑหิ…เป.… สมาธิสํวตฺตนิเกหี’ติฯ เอวญฺหิ โว, ธมฺมทินฺน, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ

‘‘ยานิมานิ, ภนฺเต, ภควตา จตฺตาริ โสตาปตฺติยงฺคานิ เทสิตานิ, สํวิชฺชนฺเต เต ธมฺมา อมฺเหสุ, มยญฺจ เตสุ ธมฺเมสุ สนฺทิสฺสามฯ มยญฺหิ ภนฺเต, พุทฺเธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคตา – อิติปิ โส ภควา…เป.… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติฯ ธมฺเม…เป.… สงฺเฆ…เป.… อริยกนฺเตหิ สีเลหิ สมนฺนาคตา อขณฺเฑหิ…เป.… สมาธิสํวตฺตนิเกหี’’ติฯ