เมนู

8. สูกรขตสุตฺตํ

[528] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเต สูกรขตายํฯ ตตฺร โข ภควา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อามนฺเตสิ – ‘‘กิํ นุ โข, สาริปุตฺต, อตฺถวสํ สมฺปสฺสมาโน ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติ [ปวตฺเตตีติ (สี.)]? ‘‘อนุตฺตรญฺหิ , ภนฺเต, โยคกฺเขมํ สมฺปสฺสมาโน ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติฯ ‘‘สาธุ สาธุ, สาริปุตฺต! อนุตฺตรญฺหิ, สาริปุตฺต, โยคกฺเขมํ สมฺปสฺสมาโน ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติฯ

‘‘กตโม จ, สาริปุตฺต, อนุตฺตโร โยคกฺเขโม ยํ สมฺปสฺสมาโน ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติ? ‘‘อิธ, ภนฺเต, ขีณาสโว ภิกฺขุ สทฺธินฺทฺริยํ ภาเวติ อุปสมคามิํ สมฺโพธคามิํ, วีริยินฺทฺริยํ ภาเวติ…เป.… สตินฺทฺริยํ ภาเวติ…เป.… สมาธินฺทฺริยํ ภาเวติ…เป.… ปญฺญินฺทฺริยํ ภาเวติ อุปสมคามิํ สมฺโพธคามิํฯ อยํ โข, ภนฺเต, อนุตฺตโร โยคกฺเขโม ยํ สมฺปสฺสมาโน ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติฯ ‘‘สาธุ สาธุ, สาริปุตฺต! เอโส หิ, สาริปุตฺต, อนุตฺตโร โยคกฺเขโม ยํ สมฺปสฺสมาโน ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติฯ

‘‘กตโม จ, สาริปุตฺต, ปรมนิปจฺจกาโร ยํ ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติ? ‘‘อิธ, ภนฺเต, ขีณาสโว ภิกฺขุ สตฺถริ สคารโว วิหรติ สปฺปติสฺโส [สปฺปฏิสฺโส (สฺยา. กํ. ก.)], ธมฺเม สคารโว วิหรติ สปฺปติสฺโส, สงฺเฆ สคารโว วิหรติ สปฺปติสฺโส, สิกฺขาย สคารโว วิหรติ สปฺปติสฺโส, สมาธิสฺมิํ สคารโว วิหรติ สปฺปติสฺโสฯ อยํ โข, ภนฺเต, ปรมนิปจฺจกาโร ยํ ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติฯ

‘‘สาธุ สาธุ, สาริปุตฺต! เอโส หิ , สาริปุตฺต, ปรมนิปจฺจกาโร ยํ ขีณาสโว ภิกฺขุ ตถาคเต วา ตถาคตสาสเน วา ปรมนิปจฺจการํ ปวตฺตมาโน ปวตฺตตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ปฐมอุปฺปาทสุตฺตํ

[529] สาวตฺถินิทานํฯ ‘‘ปญฺจิมานิ, ภิกฺขเว, อินฺทฺริยานิ ภาวิตานิ พหุลีกตานิ อนุปฺปนฺนานิ อุปฺปชฺชนฺติ, นาญฺญตฺร ตถาคตสฺส ปาตุภาวา อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ กตมานิ ปญฺจ? สทฺธินฺทฺริยํ, วีริยินฺทฺริยํ, สตินฺทฺริยํ, สมาธินฺทฺริยํ, ปญฺญินฺทฺริยํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจินฺทฺริยานิ ภาวิตานิ พหุลีกตานิ อนุปฺปนฺนานิ อุปฺปชฺชนฺติ, นาญฺญตฺร ตถาคตสฺส ปาตุภาวา อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสา’’ติฯ นวมํฯ

10. ทุติยอุปฺปาทสุตฺตํ

[530] ‘‘ปญฺจิมานิ , ภิกฺขเว, อินฺทฺริยานิ ภาวิตานิ พหุลีกตานิ อนุปฺปนฺนานิ อุปฺปชฺชนฺติ, นาญฺญตฺร สุคตวินยาฯ กตมานิ ปญฺจ? สทฺธินฺทฺริยํ, วีริยินฺทฺริยํ, สตินฺทฺริยํ, สมาธินฺทฺริยํ, ปญฺญินฺทฺริยํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจินฺทฺริยานิ ภาวิตานิ พหุลีกตานิ อนุปฺปนฺนานิ อุปฺปชฺชนฺติ, นาญฺญตฺร สุคตวินยา’’ติฯ ทสมํฯ

สูกรขตวคฺโค ฉฏฺโฐฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สาลํ มลฺลิกํ เสโข จ, ปทํ สารํ ปติฏฺฐิตํ;

พฺรหฺมสูกรขตาโย, อุปฺปาทา อปเร ทุเวติฯ

7. โพธิปกฺขิยวคฺโค

1. สํโยชนสุตฺตํ

[531] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘ปญฺจิมานิ, ภิกฺขเว, อินฺทฺริยานิ ภาวิตานิ พหุลีกตานิ สํโยชนปฺปหานาย [สํโยชนานํ ปหานาย (สฺยา. ก.)] สํวตฺตนฺติฯ กตมานิ ปญฺจ? สทฺธินฺทฺริยํ…เป.… ปญฺญินฺทฺริยํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจินฺทฺริยานิ ภาวิตานิ พหุลีกตานิ สํโยชนปฺปหานาย สํวตฺตนฺตี’’ติฯ ปฐมํฯ