‘‘จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสิโน วิหรโต โย จิตฺตมฺหิ ฉนฺโท โส ปหียติฯ ฉนฺทสฺส ปหานา อมตํ สจฺฉิกตํ โหติฯ

‘‘ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสิโน วิหรโต โย ธมฺเมสุ ฉนฺโท โส ปหียติฯ ฉนฺทสฺส ปหานา อมตํ สจฺฉิกตํ โหตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. ปริญฺญาตสุตฺตํ

[404] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานาฯ กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส กาเย กายานุปสฺสิโน วิหรโต กาโย ปริญฺญาโต โหติฯ กายสฺส ปริญฺญาตตฺตา อมตํ สจฺฉิกตํ โหติฯ

‘‘เวทนาสุ เวทนานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส เวทนาสุ เวทนานุปสฺสิโน วิหรโต เวทนา ปริญฺญาตา โหนฺติฯ เวทนานํ ปริญฺญาตตฺตา อมตํ สจฺฉิกตํ โหติฯ

‘‘จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสิโน วิหรโต จิตฺตํ ปริญฺญาตํ โหติฯ จิตฺตสฺส ปริญฺญาตตฺตา อมตํ สจฺฉิกตํ โหติฯ

‘‘ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ ตสฺส ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสิโน วิหรโต ธมฺมา ปริญฺญาตา โหนฺติฯ ธมฺมานํ ปริญฺญาตตฺตา อมตํ สจฺฉิกตํ โหตี’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. ภาวนาสุตฺตํ

[405] ‘‘จตุนฺนํ , ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานานํ ภาวนํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ’’ฯ ‘‘กตมา, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ สติปฏฺฐานานํ ภาวนา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ; เวทนาสุ…เป.… จิตฺเต…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ อยํ โข, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ สติปฏฺฐานานํ ภาวนา’’ติฯ นวมํฯ

10. วิภงฺคสุตฺตํ

[406] ‘‘สติปฏฺฐานญฺจ โว, ภิกฺขเว, เทเสสฺสามิ สติปฏฺฐานภาวนญฺจ สติปฏฺฐานภาวนาคามินิญฺจ ปฏิปทํฯ ตํ สุณาถ’’ฯ ‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานํ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ; เวทนาสุ เวทนานุปสฺสี วิหรติ…เป.… จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานํ’’ฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานภาวนา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สมุทยธมฺมานุปสฺสี กายสฺมิํ วิหรติ, วยธมฺมานุปสฺสี กายสฺมิํ วิหรติ, สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี กายสฺมิํ วิหรติ, อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ สมุทยธมฺมานุปสฺสี เวทนาสุ วิหรติ…เป.… สมุทยธมฺมานุปสฺสี จิตฺเต วิหรติ… สมุทยธมฺมานุปสฺสี ธมฺเมสุ วิหรติ, วยธมฺมานุปสฺสี ธมฺเมสุ วิหรติ, สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี ธมฺเมสุ วิหรติ, อาตาปี สมฺปชาโน สติมา, วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานภาวนาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานภาวนาคามินี ปฏิปทา? อยเมว อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ, สมฺมาสงฺกปฺโป, สมฺมาวาจา, สมฺมากมฺมนฺโต, สมฺมาอาชีโว, สมฺมาวายาโม, สมฺมาสติ, สมฺมาสมาธิฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สติปฏฺฐานภาวนาคามินี ปฏิปทา’’ติฯ ทสมํฯ

อนนุสฺสุตวคฺโค จตุตฺโถฯ

ตสฺสุทฺทานํ –