เมนู

อุปาลิสุตฺต

ปุจฺฉา – อุปาลิสุตฺตํ ปนาวุโส ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ภาสิตํฯ

วิสฺสชฺชนา – นาฬนฺทายํ ภนฺเต อุปาลิํ คหปติํ อารพฺภ ภาสิตํฯ อุปาลิ ภนฺเต คหปติ ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจ ‘‘อาคมา นุขฺวิธ ภนฺเต ทีฆตปสฺสี นิคณฺโฐ’’ติ, เอวมาทินา จ ภนฺเต อุปาลิ คหปติ ภควโต ปฏิสนฺธารํ กตฺวา อตฺตโน อาจริยสฺส นิคณฺฐสฺส นาฏปุตฺตสฺส วาทํ ปกาเสสิ, วาทํ วณฺเณสิฯ ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ ภาสิตํฯ

ปุจฺฉา – อถ โข อาวุโส ภควา อุปาลิํ คหปติํ ตสฺมิํ วาเท กถํ สมนุยุญฺชี สมนุคาหี สมนุภาสี, กถญฺจสฺส อุปายํ ทสฺเสตฺวา ยถาภูตํ อตฺถํ ญาเปสิฯ

วิสฺสชฺชนา – อถ โข ภนฺเต ภควา อุปาลิํ คหปติํ ‘‘สเจ โข ตฺวํ คหปติ สจฺเจ ปติฏฺฐาย มนฺเตยฺยาสิ, สิยา โน เอตฺถ กถาสลฺลาโป’’ติ อุปาลิํ คหปติํ กถํ สมุฏฺฐาเปตฺวา ‘‘ตํ กิํมญฺญสิ คหปติ, อิธสฺส นิคณฺโฐ อาพาธิโก ทุกฺขิโต พาญฺหคิลาโน สีโตทกปริกฺขิตฺโต อุณฺโหทกปฏิเสวี, โส สีโตทกํ อลภมาโน กาลงฺกเรยฺยา’’ติ เอวมาทินา ภนฺเต ภควา จตฺตาโร อุปาเย ทสฺเสตฺวา อุปาลิํ คหปติํ ยถาภูตมตฺถํ ญาเปสิฯ

ปุจฺฉา – เอวํ โข อาวุโส อุปาลิ คหปติ ภควตา สญฺญาปิโต อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ปสนฺโน กีทิสํ ปสนฺนาการํ อกาสิ, กถญฺจ ภควา ตํ ปุน อนุสาสิตฺวา อุตฺตริ วิเนสิฯ

วิสฺสชฺชนา – ‘‘ปุริเมเนวาหํ ภนฺเต โอปมฺเมน ภควโต อตฺตมโน อภิรทฺโธ, อปิจาหํ อิมานิ ภควโต วิจิตฺรานิ ปญฺหปฏิภานานิ โสตุกาโม, เอวาหํ ภควนฺตํ ปจฺจนีกํ กาตพฺพํ อมญฺญิสฺส’’นฺติ, เอวมาทินา ภนฺเต อุปาลิ คหปติ ภควตา วิญฺญาปิโต อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ปสนฺโน ปสนฺนาการํ อกาสิฯ ตตฺถ ภควา จ ภนฺเต ‘‘อนุวิจฺจการํ โข คหปติ กโรหิ, อนุวิจฺจกาโร ตุมฺหาทิสานํ ญาตมนุสฺสานํ สาธุ โหตี’’ติ เอวมาทินา ปุน อนุสาสิตฺวา อุตฺตริ ยาว ธมฺมจกฺขุปฏิลาภา วิเนสิฯ

ปุจฺฉา – กถญฺจาวุโส นิคณฺฐสฺส นาฏปุตฺตสฺส อุปาลิสฺส คหปติสฺส นิเวสนํ คนฺตฺวา อาวีมํสนา จ อุปาลิสฺส คหปติสฺส ปจฺจุตฺตรา กถา จ อโหสิฯ

วิสฺสชฺชนา – ‘‘อุมฺมตฺโตสิ ตฺวํ คหปติ ทตฺโตสิ ตฺวํ คหปตี’’ติ เอวมาทินา ภนฺเต นิคณฺฐสฺส นาฏปุตฺตสฺส อุปาลิสฺส คหปติสฺส นิเวสนํ คนฺตฺวา วีมํสา จ ‘‘ภทฺทิกา ภนฺเต อาวฏฺฏนีมายา กลฺยาณี ภนฺเต อาวฏฺฏนีมายาติ’’ เอวมาทินา อุปาลิสฺส คหปติสฺส ปจฺจุตฺตรกถา จ อโหสิฯ

ธีรสฺส วิคตโมหสฺส,

ปภินฺนขีลสฺส วิชิตวิชยสฺส;

อนีฆสฺส สุสมจิตฺตสฺส,

วุทฺธสีลสฺส สาธุปญฺญสฺส;

เวสมนฺตรสฺส วิมลสฺส,

ภควโต ตสฺส สาวโกหมสฺมิํฯ

อกถํ กถิสฺส ตุสิตสฺส,

วนฺตโลกามิสสฺส มุทิตสฺส;

กตสมณสฺส มนุชสฺส,

อนฺติมสารีรสฺส นรสฺสฯ

อโนปมสฺส วิรชสฺส,

ภควโต ตสฺส สาวโก หมสฺมิ –

ตณฺหจฺฉิทสฺส พุทฺธสฺส,

วีตธูมสฺส อนุปลิตฺตสฺสฯ

อาหุเนยฺยสฺส ยกฺขสฺส,

อุตฺตมปุคฺคลสฺส อตุลสฺส;

มหโต ยสคฺคปตฺตสฺส,

ภควโต ตสฺส สาวโก หมสฺมิ –

กุกฺกุรวติกสุตฺต

ปุจฺฉา – กุกฺกุรวติกสุตฺตํ ปนาวุโส ภควตา กตฺถ กํ อารพฺภ กิสฺมิํ วตฺถุสฺมิํ ภาสิตํฯ

วิสฺสชฺชนา – โกลิเยสุ ภนฺเต หลิทฺทวสเน นาม โกลิยานํ นิคเม ปุณฺณญฺจ โกลิยปุตฺตํ โควติกํ อเจลญฺจ เสนิยํ กุกฺกุรวติกํ อารพฺภ ภาสิตํฯ ปุณฺโณ ภนฺเต โกลิย ปุตฺโต โควติโก ภควนฺตํ เอตทโวจ ‘‘อยํ ภนฺเต อเจโล เสนิโย กุกฺกุรวติโก ทุกฺกรการโก ฉมานิกฺขิตฺตํ โภชนํ ภุญฺชติ, ตสฺส ตํ กุกฺกุรวตํ ทีฆรตฺตํ สมตฺตํ สมาทินฺนํ, ตสฺส กา คติ, โก อภิสมฺปราโย’’ติ, ตสฺมิํ ภนฺเต วตฺถุสฺมิํ ภาสิตํฯ