เมนู

22. ญาณทสฺสนวิสุทฺธินิทฺเทสวณฺณนา

ปฐมมคฺคญาณกถาวณฺณนา

[806] อิทานิ ญาณทสฺสนวิสุทฺธิยา นิทฺเทเส อนุปฺปตฺเต สา ยสฺส ญาณสฺส อนนฺตรํ อุปฺปชฺชติ, ตํ ตาว ทสฺเสนฺโต ‘‘อิโต ปรํ โคตฺรภุญาณํ โหตี’’ติ อาหฯ อิโต ปรนฺติ อิโต อนุโลมญาณโต อุปริฯ นฺติ โคตฺรภุญาณํฯ เนว ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธิํ ภชติ อนิจฺจาทิวเสน สงฺขารานํ อคฺคหณโตฯ น ญาณทสฺสนวิสุทฺธิํ ภชติ สติปิ นิพฺพานารมฺมณตฺเต กิเลสานํ อเขปนโตฯ ตโต เอเวตํ วิญฺญาณธาตูนํ วิสยํ อุทฺเทสนฺตํ ทสฺสนกิจฺจํ กโรนฺตํ กิริยมโนธาตุ วิย มคฺคสฺส อาวชฺชนฏฺฐานิยํ วุจฺจติฯ อนฺตราติ ฉฏฺฐสตฺตมวิสุทฺธีนํ เวมชฺเฌฯ อพฺโพหาริกเมว โหติ อุภยวิสุทฺธิลกฺขณตาภาวโตฯ ตถาปิ วุฏฺฐานคามินิยา ปริโยสานตาย วิปสฺสนาปกฺขิกํฯ เตเนวสฺส ตํโสตปติตตาฯ เตนาห ‘‘วิปสฺสนาโสเต…เป.… สงฺขํ คจฺฉตี’’ติฯ เอเตนสฺส ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธิภชนํ ทสฺเสติฯ โสตสฺส อริยสฺสอาทิโต ปชฺชนํ โสตาปตฺติ, โส เอว มคฺโค, โสตํ วา อริยํ อาทิโต ปชฺชติ อธิคจฺฉตีติ โสตาปตฺติ, ปฐมโกฯ ตสฺส มคฺโค โสตาปตฺติมคฺโคฯ ปฏิสนฺธิวเสน สกิเทว อิมํ มนุสฺสโลกํ อาคจฺฉตีติ สกทาคามี, ตสฺส มคฺโค สกทาคามิมคฺโคฯ ปฏิสนฺธิวเสน กามภวํ น อาคจฺฉตีติ อนาคามี, ตสฺส มคฺโค อนาคามิมคฺโคฯ กิเลสาทีนํ หนนาทินา อรหํ, อคฺคมคฺคฏฺโฐฯ ตสฺส ภาโว อรหตฺตํ, โส เอว มคฺโคติ อรหตฺตมคฺโคฯ จตูสุ มคฺเคสุ ญาณํ เอกชฺฌํ คเหตฺวา ญาณทสฺสนวิสุทฺธิ นาม

เตหิ ตีหิปีติ เหฏฺฐา ติณฺณํ อนุโลมญาณานํ วุตฺตตฺตา วุตฺตํ, ตีสุ วา ทฺวินฺนํ อนฺโตคธตฺตาฯ ตีหิปีติ วา วิกปฺปนฺตรสมฺปิณฺฑนตฺโถ ปิ-สทฺโท, เตน ตีหิปิ ทฺวีหิปีติ วุตฺตํ โหติฯ อตฺตโน พลานุรูเปนาติ อตฺตโน อตฺตโน อานุภาวานุกูลํฯ ปฐมญฺหิ อนุโลมญาณํ สพฺโพฬาริกํ, ทุติยํ ตโต นาติโอฬาริกํ, ตติยํ ตโต นาติโอฬาริกํ ตมํ อนฺตรธาเปติฯ