อนุโลมญาณกถาวณฺณนา

[804] อธิโมกฺขสทฺธาติ ปสาทภูโต วตฺถุคโต นิจฺฉโย อธิโมกฺโขฯ ตสฺมา ตถาภูตา ภาวนาวิเสเสน กิจฺจโต อธิมตฺตตาย พลวตรา นิพฺพตฺตติฯ สุปคฺคหิตนฺติ สุฏฺฐุ ปคฺคหิตํฯ อสลฺลีนํ ปฏุตรภาเวน ปฏิปกฺขวิธมนสมตฺถํ วีริยํ โหติฯ สูปฏฺฐิตาติ ติกฺขตรตาย อารมฺมณาภิมุขภาเวน สุฏฺฐุ อุปฏฺฐิตา สติ โหติฯ สุสมาหิตนฺติ ปสฺสทฺธิสุขานํ สาติสยตาย สุฏฺฐุ สมาหิตํ อารมฺมเณ สมฺมเทว ฐปิตํ อปฺปิตํ วิย โหติฯ ติกฺขตราติ อนุโลมญาณุปฺปตฺติยา ปจฺจโย ภวิตุํ สมตฺถภาเวน สาติสยํ ติกฺขา สูราฯ สงฺขารานํ วิจินเนปิ มชฺฌตฺตภูตสงฺขารุเปกฺขา ปญฺญา อุปฺปชฺชติฯ อนิจฺจาติ วา…เป.… สมฺมสิตฺวา ภวงฺคํ โอตรตีติ อนิจฺจาทีสุ เอเกนากาเรน สมฺมสนฺตี สตฺตกฺขตฺตุํ ปวตฺติตฺวา ภิชฺชนฺตี ภวงฺคํ โอติณฺณา นาม โหติ ตโต ปรํ ภวงฺคสฺส วาโรติ กตฺวาฯ สงฺขารุเปกฺขาย กตนเยเนวาติ อนิจฺจาทินา อาลมฺพนกรณนเยเนว, น สมฺมสิตนเยนฯ เตนาห ‘‘อารมฺมณํ กุรุมาน’’นฺติฯ อาวฏฺเฏตฺวาติ นิวตฺเตตฺวา จิตฺตสฺส ภวงฺควเสน วตฺติตุํ อทตฺวาฯ วิสทิสจิตฺตปวตฺติสงฺขาตาย วีจิยา อภาเวน อวีจิกา, จิตฺตสนฺตติฯ กิริยมโนธาตุยา หิ ภวงฺเค อาวฏฺฏิเต กิริยมยจิตฺตปวตฺติวิปากจิตฺตุปฺปตฺติยา สวีจิกา สนฺตรา, น เอวํ มโนทฺวาราวชฺชเนนาติ วุตฺตํ ‘‘อวีจิกํ จิตฺตสนฺตติํ อนุปฺปพนฺธมาน’’นฺติฯ ตเถวาติ ยถา อตีตาสุ ทฺวตฺติํสชวนวีถีสุ สงฺขารุเปกฺขา ‘‘อนิจฺจา’’ติ วา ‘‘ทุกฺขา’’ติ วา ‘‘อนตฺตา’’ติ วา สงฺขาเร อารมฺมณมกาสิ, ตเถวฯ ปริกมฺมนฺติ วุจฺจติ มคฺคสฺส ปริกมฺมตฺตา ปฏิสงฺขารกตฺตา ฯ อุปจารนฺติ วุจฺจติ มคฺคสฺส อาสนฺนตฺตา, สมีปจาริกตฺตา วาฯ อนุโลมตฺตํ สยเมว วทติฯ

อยญฺจ นโย กามํ มคฺควีถิยํ ปฐมชวนสฺส ปฏิสงฺขรณฏฺโฐ, ทุติยสฺส ตโต อาสนฺนฏฺโฐ, ตติยสฺส เหฏฺฐิมุปริมานํ อนุโลมฏฺโฐ จ ยุตฺโตติ วุตฺโต, ตถาปิ สพฺเพสมฺปิ อิมา สมญฺญา สมฺภวนฺตีติ ทสฺเสตุํ ‘‘อวิเสเสน ปนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ อาเสวนนฺติ อาทเรน เสวนํฯ ปุริมภาคปจฺฉิมภาคานนฺติ เหฏฺฐิมานํ, อุปริมานญฺจ ธมฺมโกฏฺฐาสานํฯ อฏฺฐนฺนนฺติ อุทยพฺพยญาณาทีนํ อฏฺฐนฺนํฯ