[749] ภวทิฏฺฐิปฺปหานนฺติ สสฺสตทิฏฺฐิยา วิกฺขมฺภนํฯ น หิ นิรนฺตรํ ภงฺคเมว ปสฺสโต สสฺสตทิฏฺฐิยา อวสโร อตฺถิฯ ตโต เอว ชีวิเต นิราลยตฺตา ชีวิตนิกนฺติปริจฺจาโคฯ สทาติ สพฺพกาลํ รตฺตินฺทิวํฯ ภาวนาย ยุตฺตปฺปยุตฺตตาฯ อิจฺฉาจารานํ ทูรีภาวโต วิสุทฺธาชีวิตาฯ อุสฺสุกฺกปฺปหานํ กิจฺจากิจฺเจสุ อพฺยาวฏตา ติพฺพสํเวคตฺตาฯ วิคตภยตา กุโตจิปิ นิพฺภยตา อตฺตสิเนหาภาวโตฯ ขนฺติโสรจฺจปฏิลาโภ อนิจฺจตาย สุทิฏฺฐตฺตาฯ ปนฺตเสนาสเนสุ อธิกุสเลสุ จ อรติยา, กามคุเณสุ รติยา จ สหนโต อภิภวนโต อรติรติสหนตาฯ

อิมานิ อฏฺฐคฺคุณมุตฺตมานีติ ลิงฺควิปลฺลาเสน วุตฺตํฯ ม-กาโร จ ปทสนฺธิกโร, ภวทิฏฺฐิปฺปหานาทิเก อิเม อฏฺฐ อุตฺตมานิสํเสติ อตฺโถฯ ตหินฺติ ตตฺถ ภงฺคานุปสฺสนายนฺติ อตฺโถฯ

ภงฺคานุปสฺสนาญาณํ นิฏฺฐิตํฯ

ภยตุปฏฺฐานญาณกถาวณฺณนา

[750] สพฺพสงฺขารานนฺติ เตภูมกานํ สพฺพสงฺขารานํฯ อธิการวเสน หิ ปเทสสพฺพวิสโย อิธ สพฺพสทฺโทฯ อาเสวนฺตสฺสาติ อาทรวเสน เสวนฺตสฺส ปวตฺเตนฺตสฺสฯ ภาเวนฺตสฺสาติ วฑฺเฒนฺตสฺส พฺรูเหนฺตสฺสฯ พหุลีกโรนฺตสฺสาติ ปุนปฺปุนํ กโรนฺตสฺส ยุญฺชนฺตสฺสฯ ปเภทกาติ ขเณ ขเณ ภิชฺชนวเสน ปเภทกาฯ อาชีวิกา พฺยาธิอาทินิมิตฺตํ มริตุกามสฺส, อมริตุกามสฺสาปิ สูรสฺส ภายิตพฺพมฺปิ น ภยโต อุปฏฺฐาตีติ ‘‘สุเขน ชีวิตุกามสฺส ภีรุกปุริสสฺสา’’ติ วุตฺตํฯ ยถา ภีรุกชาติกสฺส สีหาทโย สนฺตาสนิมิตฺตํ ภยานกภาวโต, ตถา โยคิโน ภงฺคโต ทิสฺสมานา สงฺขาราติ อาห ‘‘สีห…เป.… อุปฏฺฐหนฺตี’’ติฯ ปจฺจุปฺปนฺนาติ อทฺธาปจฺจุปฺปนฺนา โอฬาริกา ทีฆตรปพนฺธา, ขณปจฺจุปฺปนฺนา สุขุมตรา อิตฺตรกาลา, สนฺตติปจฺจุปฺปนฺนา มชฺฌิมา อิธ อาทิโต ปริคฺคเหตพฺพาฯ ภยโต ภายิตพฺพโต อุปติฏฺฐนเกสุ ญาณํ ภยตุปฏฺฐานญาณํฯ