เมนู

ปาปกมฺมาทินิมิตฺตนฺติ ปาปกมฺมกมฺมนิมิตฺตคตินิมิตฺตสงฺขาตํ มรณกาเล อุปฏฺฐิตํ อกุสลวิปาการมฺมณํฯ ตมฺหิ ปสฺสนฺตสฺเสว กสฺสจิ อนุภวนฺตสฺส วิย มหาทุกฺขํ โหติฯ ภทฺทสฺสาติ ภทฺทกมฺมสฺส, กตกุสลสฺสาติ อตฺโถฯ ตสฺส ปน กามํ อิฏฺฐเมว อารมฺมณํ อุปฏฺฐาติ, ปิยวิปฺปโยควตฺถุกํ ปน มหนฺตํ ทุกฺขํ อารมฺมณํ อุปฏฺฐาติ, ปิยวิปฺปโยควตฺถุกํ ปน มหนฺตํ ทุกฺขํ อุปฺปชฺชตีติ อาห ‘‘อสหนฺตสฺส วิโยคํ ปิยวตฺถุก’’นฺติฯ อวิเสสโตติ ปาปสฺส, ภทฺทสฺส จ สามญฺญโตฯ ‘‘อวิเสสโต’’ติ วตฺวาปิ ‘‘สพฺเพส’’นฺติ วจนํ ตํ อิทํ ทุกฺขํ ปริมทฺทิตสงฺขารานํ เอกจฺจานํ ขีณาสวานมฺปิ โหติเยวาติ ทสฺสนตฺถํฯ วิตุชฺชมานมมฺมานนฺติ สนฺธิพนฺธนาวจฺเฉทกวายุนา วิชฺฌิยมานมมฺมฏฺฐานานํฯ

อิติ มรณนิทฺเทสวณฺณนาฯ

โสกนิทฺเทสวณฺณนา

[544] โสติ โสโกฯ อตฺถโต โทมนสฺสเมว โหติ เจตสิกนฺตราภาวโตฯ โทมนสฺสวิเสโส ปน โหติ วิสยวิเสเส ปวตฺติอาการวิเสสสพฺภาวโตติ ตํ วิเสสํ ลกฺขณาทิโต ทสฺเสตุํ ‘‘เอวํ สนฺเตปี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ อนฺโต นิชฺฌานํ จิตฺตสนฺตาโปฯ ปริชฺฌาปนํ ราคโทสปริฬาหวิสิฏฺฐํ ทหนํฯ กตากตกุสลากุสลวิสยํ วิปฺปฏิสารากาเรน ปวตฺตํ อนุโสจนํ กุกฺกุจฺจํ, ญาติพฺยสนาทิวิสยํ เกวลํ จิตฺตสนฺถาปภูตํ อนุโสจนํ โสโกติ อนุโสจนปจฺจุปฏฺฐานตฺเตปิ อยเมเตสํ วิเสโสฯ

วิสปีตํ สลฺลํ วิสสลฺลํฯ โสกวเสน อติสาราทิ พฺยาธิปิ โหติ, โสกพหุลสฺส สรีรํ น จิรสฺเสว ชีรติ, พลวโสกาภิภูโต มรณมฺปิ ปาปุณาตีติ อาห ‘‘สมาวหติ จ พฺยาธิชรามรณเภทน’’นฺติฯ

อิติ โสกนิทฺเทสวณฺณนาฯ

ปริเทวนิทฺเทสวณฺณนา

[545] วจีปลาโปติ วาจาวิปฺปลาโป, โส อตฺถโต สทฺโท เอวฯ ภิยฺโยติ โสกทุกฺขโต อุปริฯ โสกสมุฏฺฐาโน หิ ปริเทโว

อิติ ปริเทวนิทฺเทสวณฺณนาฯ