เทวาปิ ปิหยนฺติ ตาทิโนติ ตาทิสสฺส ภุสํ อติวิย สนฺตกายวจีมโนกมฺมตาย อุปสนฺตสฺส ปรเมน สติเนปกฺเกน สมนฺนาคมโต สพฺพกาลํ สติมโต ปิณฺฑปาติกสฺส ภิกฺขุสฺส สกฺกาทโย เทวาปิ ปิหยนฺติ ปตฺเถนฺติฯ ตสฺส สีลาทิคุเณสุ พหุมานํ อุปฺปาเทนฺตา อาทรํ ชเนนฺติ, ปเคว มนุสฺสาฯ สเจ โส ลาภสกฺการสิโลกสนฺนิสฺสิโต น โหติ, ตทภิกงฺขี น โหตีติ อตฺโถฯ

อิติ ปิณฺฑปาติกงฺคกถาวณฺณนาฯ

4. สปทานจาริกงฺคกถาวณฺณนา

[27] อิมินาติ สปทานจาริเกนฯ กาลตรนฺติ กาลสฺเสวฯ อผาสุกฏฺฐานนฺติ สปริสฺสยาทิวเสน ทุปฺปเวสนฏฺฐานํฯ ปุรโตติ วีถิยํ คจฺฉนฺตสฺส ปุรโต ฆรํ อปวิฏฺฐสฺเสวฯ ปตฺตวิสฺสฏฺฐฏฺฐานนฺติ เปสการวีถิยํ เปสการภาวํ นิมฺมินิตฺวา ฐิตสฺส สกฺกสฺส ฆรทฺวาเร ปตฺตวิสฺสฏฺฐฏฺฐานํฯ อุกฺกฏฺฐปิณฺฑปาติโก ตํ ทิวสํ น ภิกฺขํ อาคมยมาโน นิสีทติ, ตสฺมา ตํ อนุโลเมติฯ กตฺถจิปิ กุเล นิพทฺธํ อุปสงฺกมนาภาวโต ปริจยาภาเวน กุเลสุ นิจฺจนวกตาฯ สพฺพตฺถ อลคฺคมานสตาย จ โสมฺมภาเวน จ จนฺทูปมตาฯ กุเลสุ ปริคฺคหจิตฺตาภาเวน ตตฺถ มจฺเฉรปฺปหานํฯ หิเตสิตาย วิภาคาภาวโต สมานุกมฺปิตาฯ กุลานํ สงฺคณฺหนสํสฏฺฐตาทโย กุลูปกาทีนวาฯ อวฺหานานภินนฺทนาติ นิมนฺตนวเสน อวฺหานสฺส อสมฺปฏิจฺฉนาฯ อภิหาเรนาติ ภิกฺขาภิหาเรนฯ เสริจารนฺติ ยถารุจิ วิจรณํฯ

อิติ สปทานจาริกงฺคกถาวณฺณนาฯ

5. เอกาสนิกงฺคกถาวณฺณนา

[28] นานาสนโภชนนฺติ อเนกสฺมิํ อาสเน โภชนํ, เอกนิสชฺชาย เอว อภุญฺชิตฺวา วิสุํ วิสุํ นิสชฺชาสุ อาหารปริโภคนฺติ อตฺโถฯ ปติรูปนฺติ ยุตฺตรูปํ อนุฏฺฐาปนียํฯ วตฺตํ กาตุํ วฏฺฏตีติ วตฺตํ กาตุํ ยุชฺชติฯ วตฺตํ นาม ครุฏฺฐานีเย กตฺตพฺพเมวฯ ตตฺถ ปน ปฏิปชฺชนวิธิํ ทสฺเสตุํ ยํ เถรวาทํ อาห ‘‘อาสนํ วา รกฺเขยฺย โภชนํ วา’’ติอาทิฯ ตสฺสตฺโถ – เอกาสนิกํ ภิกฺขุํ ภุญฺชนฺตํ อาสนํ วา รกฺเขยฺย, ธุตงฺคเภทโต ยาว โภชนปริโยสานา น วุฏฺฐาตพฺพนฺติ วุตฺตํ โหติ ฯ โภชนํ วา รกฺเขยฺย ธุตงฺคเภทโต, อภุญฺชิยมานํ ยาว ภุญฺชิตุํ นารภติ, ตาว วุฏฺฐาตพฺพนฺติ อตฺโถฯ ยสฺมา ตยิทํ ทฺวยํ อิธ นตฺถิ, ตสฺมา วตฺตกรณํ ธุตงฺคํ น รกฺขตีติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘อยญฺจา’’ติอาทิฯ ‘‘เภสชฺชตฺถเมวา’’ติ อิมินา เภสชฺชปริโภควเสเนว สปฺปิอาทีนิปิ วฏฺฏนฺตีติ ทสฺเสติฯ อปฺปาพาธตาติ อโรคตาฯ อปฺปาตงฺกตาติ อกิจฺฉชีวิตา สรีรทุกฺขาภาโวฯ ลหุฏฺฐานนฺติ กายสฺส ลหุปริวตฺติตาฯ พลนฺติ สรีรพลํฯ ผาสุวิหาโรติ สุขวิหาโรฯ สพฺพเมตํ พหุกฺขตฺตุํ ภุญฺชนปจฺจยา อุปฺปชฺชนวิการปฏิกฺเขปปทํฯ รุชาติ โรคาฯ น กมฺมมตฺตโนติ อตฺตโน โยคกมฺมํ ปุเรภตฺตํ, ปจฺฉาภตฺตญฺจ น ปริหาเปติ, พหุโส โภชเน อพฺยาวฏภาวโต, อโรคภาวโต จาติ อธิปฺปาโยฯ

อิติ เอกาสนิกงฺคกถาวณฺณนาฯ

6. ปตฺตปิณฺฑิกงฺคกถาวณฺณนา

[29] อปฺปฏิกูลํ กตฺวา ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ ปฏิกูลสฺส ภุตฺตสฺส อคณฺหนมฺปิ สิยาติ อธิปฺปาโยฯ ปมาณยุตฺตเมว คณฺหิตพฺพนฺติ ‘‘เอกภาชนเมว คณฺหามี’’ติ พหุํ คเหตฺวา น ฉฑฺเฑตพฺพํฯ นานารสตณฺหาวิโนทนนฺติ นานารสโภชเน ตณฺหาย วิโนทนํฯ อตฺร อตฺร นานาภาชเน ฐิเต นานารเส อิจฺฉา เอตสฺสาติ อตฺริจฺโฉ, ตสฺส ภาโว อตฺริจฺฉตา, ตสฺสา อตฺริจฺฉตาย ปหานํฯ อาหาเร ปโยชนมตฺตทสฺสิตาติ อสมฺภินฺนนานารเส เคธํ อกตฺวา อาหาเร สตฺถารา อนุญฺญาตปโยชนมตฺตทสฺสิตาฯ วิสุํ วิสุํ ภาชเนสุ ฐิตานิ พฺยญฺชนานิ คณฺหโต ตตฺถ ตตฺถ สาโภคตาย สิยา วิกฺขิตฺตโภชิตา, น ตถา อิมสฺส เอกปตฺตคตสญฺญิโนติ วุตฺตํ ‘‘อวิกฺขิตฺตโภชิตา’’ติฯ โอกฺขิตฺตโลจโนติ ปตฺตสญฺญิตาย เหฏฺฐาขิตฺตจกฺขุฯ ปริภุญฺเชยฺยาติ ปริภุญฺชิตุํ สกฺกุเณยฺยฯ

อิติ ปตฺตปิณฺฑิกงฺคกถาวณฺณนาฯ