3. ปิณฺฑปาติกงฺคกถาวณฺณนา

[26] อติเรกลาภนฺติ ‘‘ปิณฺฑิยาโลปโภชนํ นิสฺสายา’’ติ (มหาว. 73, 128) เอวํ วุตฺตภิกฺขาหารลาภโต อติเรกลาภํ, สงฺฆภตฺตาทินฺติ อตฺโถฯ สกลสฺส สงฺฆสฺส ทาตพฺพภตฺตํ สงฺฆภตฺตํฯ กติปเย ภิกฺขู อุทฺทิสิตฺวา ทาตพฺพภตฺตํ อุทฺเทสภตฺตํฯ เอกสฺมิํ ปกฺเข เอกทิวสํ ทาตพฺพภตฺตํ ปกฺขิกํฯ อุโปสเถ อุโปสเถ ทาตพฺพภตฺตํ อุโปสถิกํฯ ปฏิปททิวเส ทาตพฺพภตฺตํ ปาฏิปทิกํฯ วิหารํ อุทฺทิสฺส ทาตพฺพภตฺตํ วิหารภตฺตํฯ ธุรเคเห เอว ฐเปตฺวา ทาตพฺพภตฺตํ ธุรภตฺตํฯ คามวาสีอาทีหิ วาเรน ทาตพฺพภตฺตํ วารกภตฺตํฯ ‘‘สงฺฆภตฺตํ คณฺหถาติอาทินา’’ติ อาทิ-สทฺเทน อุทฺเทสภตฺตาทิํ สงฺคณฺหาติฯ สาทิตุํ วฏฺฏนฺตีติ ภิกฺขาปริยาเยน วุตฺตตฺตาฯ เภสชฺชาทิปฏิสํยุตฺตา นิรามิสสลากาฯ ยาวกาลิกวชฺชาติ จ วทนฺติฯ วิหาเร ปกฺกภตฺตมฺปีติ อุปาสกา อิเธว ภตฺตํ ปจิตฺวา ‘‘สพฺเพสํ อยฺยานํ ทสฺสามา’’ติ วิหาเรเยว ภตฺตํ สมฺปาเทนฺติ, ตํ ปิณฺฑปาติกานมฺปิ วฏฺฏติฯ อาหริตฺวาติ ปตฺตํ คเหตฺวา เคหโต อาเนตฺวาฯ ตํ ทิวสํ นิสีทิตฺวาติ ‘‘มา, ภนฺเต, ปิณฺฑาย จริตฺถ, วิหาเรเยว ภิกฺขา อานียตี’’ติ วทนฺตานํ สมฺปฏิจฺฉเนน ตํ ทิวสํ นิสีทิตฺวาฯ เสริวิหารสุขนฺติ อปรายตฺตวิหาริตาสุขํ ฯ อริยวํโสติ อริยวํสสุตฺตปฏิสํยุตฺตา (ที. นิ. 3.309; อ. นิ. 4.28) ธมฺมกถาฯ ธมฺมรสนฺติ ธมฺมูปสญฺหิตํ ปาโมชฺชาทิรสํฯ

ชงฺฆพลํ นิสฺสาย ปิณฺฑปริเยสนโต โกสชฺชนิมฺมทฺทนตาฯ ‘‘ยถาปิ ภมโร ปุปฺผ’’นฺติอาทินา (ธ. ป. 49; เนตฺติ. 123) วุตฺตวิธินา อาหารปริเยสนโต ปริสุทฺธาชีวตาฯ นิจฺจํ อนฺตรฆรํ ปวิสนฺตสฺเสว สุปฺปฏิจฺฉนฺนคมนาทโย เสขิยธมฺมา สมฺปชฺชนฺตีติ เสขิยปฏิปตฺติปูรณํฯ ปฏิคฺคหเณ มตฺตญฺญุตาย, สํสฏฺฐวิหาราภาวโต จ อปรโปสิตาฯ กุเล กุเล อปฺปกอปฺปกปิณฺฑคหเณน ปรานุคฺคหกิริยาฯ อนฺติมาย ชีวิกาย อวฏฺฐาเนน มานปฺปหานํฯ วุตฺตญฺเหตํ ‘‘อนฺตมิทํ, ภิกฺขเว, ชีวิกานํ, ยทิทํ ปิณฺโฑลฺย’’นฺติอาทิ (อิติวุ. 91; สํ. นิ. 3.80)ฯ มิสฺสกภตฺเตน ยาปนโต รสตณฺหานิวารณํฯ นิมนฺตนาสมฺปฏิจฺฉนโต คณโภชนาทิสิกฺขาปเทหิ อนาปตฺติตาฯ

อปฺปฏิหตวุตฺติตาย จตูสุปิ ทิสาสุ วตฺตนฏฺเฐน จาตุทฺทิโสฯ อาชีวสฺส วิสุชฺฌตีติ อาชีโว อสฺส วิสุชฺฌติฯ อตฺตภรสฺสาติ อปฺปานวชฺชสุลภรูเปหิ ปจฺจเยหิ อตฺตโน ภรณโต อตฺตภรสฺสฯ ตโต เอว เอกวิหาริตาย สทฺธิวิหาริกาทีนมฺปิ อญฺเญสํ อโปสนโต อนญฺญโปสิโนฯ ปททฺวเยนาปิ กายปริหาริเกน จีวเรน กุจฺฉิปริหาริเกน ปิณฺฑปาเตน วิจรณโต สลฺลหุกวุตฺติตํ, สุภรตํ, ปรมอปฺปิจฺฉตํ, สนฺตุฏฺฐิญฺจ ทสฺเสติฯ