เอกสงฺคีติกสฺสาติ ปญฺจสุ ทีฆนิกายาทีสุ นิกาเยสุ เอกนิกายิกสฺสฯ อฏฺฐกถาจริยสฺสาติ ยสฺส อฏฺฐกถาตนฺติเยว วิเสสโต ปคุณา, ตสฺสฯ เอตฺถาติ อตฺตนาปิ สมาทานสฺส รุหเนฯ เชฏฺฐกภาตุ ธุตงฺคปฺปิจฺฉตาย วตฺถูติ โส กิร เถโร เนสชฺชิโก , ตสฺส ตํ น โกจิ ชานาติฯ อเถกทิวสํ รตฺติยา สยนปิฏฺเฐ นิสินฺนํ วิชฺชุลโตภาเสน ทิสฺวา อิตโร ปุจฺฉิ ‘‘กิํ, ภนฺเต, ตุมฺเห เนสชฺชิกา’’ติฯ เถโร ธุตงฺคปฺปิจฺฉตาย ตาวเทว นิปชฺชิตฺวา ปจฺฉา สมาทิยีติ เอวมาคตํ วตฺถุฯ

1. ปํสุกูลิกงฺคกถาวณฺณนา

[24] คหปติทานจีวรนฺติ เอตฺถ ทายกภาเวน สมณาปิ อุกฺกฏฺฐสฺส คหปติปกฺขํเยว ปวิฏฺฐาติ ทฏฺฐพฺพํฯ ‘‘ปพฺพชิโต คณฺหิสฺสตี’’ติ ฐปิตกํ สิยา คหปติจีวรํ, น ปน คหปติทานจีวรนฺติ ตาทิสํ นิวตฺเตตุํ ทานคฺคหณํฯ อญฺญตเรนาติ เอตฺถ สมาทานวจเนน ตาว สมาทินฺนํ โหตุ, ปฏิกฺเขปวจเนน ปน กถนฺติ? อตฺถโต อาปนฺนตฺตาฯ ยถา ‘‘เทวทตฺโต ทิวา น ภุญฺชตี’’ติ วุตฺเต ‘‘รตฺติยํ ภุญฺชตี’’ติ อตฺถโต อาปนฺนเมว โหติ, ตสฺส อาหาเรน วินา สรีรฏฺฐิติ นตฺถีติ, เอวมิธาปิ ภิกฺขุโน คหปติทานจีวเร ปฏิกฺขิตฺเต ตทญฺญจีวรปฺปฏิคฺคโห อตฺถโต อาปนฺโน เอว โหติ, จีวเรน วินา สาสเน ฐิติ นตฺถีติฯ

เอวํ สมาทินฺนธุตงฺเคนาติอาทิวิธานํ ปํสุกูลิกงฺเค ปฏิปชฺชนวิธิฯ สุสาเน ลทฺธํ โสสานิกํฯ ตํ ปน ยสฺมา ตตฺถ เกนจิ ฉฑฺฑิตตฺตา ปติตํ โหติ, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘สุสาเน ปติตก’’นฺติฯ เอวํ ปาปณิกมฺปิ ทฏฺฐพฺพํฯ ตาลเวฬิมคฺโค นาม มหาคาเม เอกา วีถิฯ อนุราธปุเรติ จ วทนฺติฯ ฑฑฺโฒ ปเทโส เอตสฺสาติ ฑฑฺฒปฺปเทสํ, วตฺถํฯ มคฺเค ปติตกํ พหุทิวสาติกฺกนฺตํ คเหตพฺพนฺติ วทนฺติฯ ‘‘ทฺวตฺติทิวสาติกฺกนฺต’’นฺติ อปเรฯ โถกํ รกฺขิตฺวาติ กติปยํ กาลํ อาคเมตฺวาฯ วาตาหตมฺปิ สามิกานํ สติสมฺโมเสน ปติตสทิสนฺติ ‘‘สามิเก อปสฺสนฺเตน คเหตุํ วฏฺฏตี’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺมา โถกํ อาคเมตฺวา คเหตพฺพํฯ

‘‘สงฺฆสฺส เทมา’’ติ ทินฺนํ, โจฬกภิกฺขาวเสน ลทฺธญฺจ ลทฺธกาลโต ปฏฺฐาย ‘‘สมณจีวรํ สิยา นุ โข, โน’’ติ อาสงฺกํ นิวตฺเตตุํ ‘‘น ตํ ปํสุกูล’’นฺติ วุตฺตํฯ น หิ ตํ เตวีสติยา อุปฺปตฺติฏฺฐาเนสุ กตฺถจิ ปริยาปนฺนํฯ