2. ธุตงฺคนิทฺเทสวณฺณนา

[22] อปฺปา อิจฺฉา เอตสฺสาติ อปฺปิจฺโฉ, ปจฺจยเคธรหิโตฯ ตสฺส ภาโว อปฺปิจฺฉตา, อโลภชฺฌาสยตาติ อตฺโถฯ สมํ ตุฏฺฐิ, สนฺเตน, สเกน วา ตุฏฺฐิ สนฺตุฏฺฐิ, สนฺตุฏฺฐิ เอว สนฺตุฏฺฐิตา, อญฺญํ อปตฺเถตฺวา ยถาลทฺเธหิ อิตรีตเรหิ ปจฺจเยหิ ปริตุสฺสนาฯ สนฺตุฏฺฐิตาทีหีติ ต-กาโร วา ปทสนฺธิกโรฯ ‘‘สนฺตุฏฺฐิอาทีหี’’ติ วา ปาโฐฯ เต คุเณติ เต สีลโวทานสฺส เหตุภูเต อปฺปิจฺฉตาทิคุเณฯ สมฺปาเทตุนฺติ สมฺปนฺเน กาตุํฯ เต หิ สีลวิสุทฺธิยา ปฏิลทฺธมตฺตา หุตฺวา ธุตธมฺเมหิ สมฺปนฺนตรา โหนฺติฯ ธุตงฺคสมาทานนฺติ กิเลสานํ ธุนนกองฺคานํ วิทฺธํสนการณานํ สมฺมเทว อาทานํฯ เอวนฺติ เอวํ สนฺเต, ธุตงฺคสมาทาเน กเตติ อตฺโถฯ อสฺส โยคิโนฯ สลฺเลโข กิเลสานํ สมฺมเทว ลิขนา เฉทนา ตนุกรณํฯ ปวิเวโก จิตฺตวิเวกสฺส อุปายภูตา วิเวกฏฺฐกายตาฯ อปจโย ยถา ปฏิปชฺชนโต กิเลสา นํ อปจินนฺติ น อาจินนฺติ, ตถา ปฏิปชฺชนาฯ วีริยารมฺโภ อนุปฺปนฺนานํ ปาปธมฺมานํ อนุปฺปาทนาทิวเสน อารทฺธวีริยตาฯ สุภรตา ยถาวุตฺตอปฺปิจฺฉภาวาทิสิทฺธา อุปฏฺฐกานํ สุขภรณียตา สุโปสตาฯ อาทิ-สทฺเทน อปฺปกิจฺจตาสลฺลหุกวุตฺติอาทิเก สงฺคณฺหาติฯ สีลญฺเจว ยถาสมาทินฺนํ ปฏิปกฺขธมฺมานํ ทูรีภาเวน สุปริสุทฺธํ ภวิสฺสติฯ วตานิ จ ธุตธมฺมา จ สมฺปชฺชิสฺสนฺติ สมฺปนฺนา ภวิสฺสนฺติ, นิปฺผชฺชิสฺสนฺติ วาฯ ยา ถิรภูตา อิตรีตรจีวรปิณฺฑปาตเสนาสนสนฺตุฏฺฐิ โปราณานํ พุทฺธาทีนํ อริยานํ ปเวณิภาเวน ฐิตา, ตตฺถ ปติฏฺฐิตภาวํ สนฺธายาห ‘‘โปราเณ อริยวํสตฺตเย ปติฏฺฐายา’’ติฯ ภาวนา อารมิตพฺพฏฺเฐน อาราโม เอตสฺสาติ ภาวนาราโม, ตพฺภาโว ภาวนารามตา, สมถวิปสฺสนาภาวนาสุ ยุตฺตปฺปยุตฺตตาฯ ยสฺมา อธิคมารโห ภวิสฺสติ, ตสฺมาติ สมฺพนฺโธฯ

ลาภสกฺการาทิ ตณฺหาย อามสิตพฺพโต, โลกปริยาปนฺนตาย จ โลกามิสํฯ นิพฺพานาธิคมสฺส อนุโลมโต อนุโลมปฏิปทา วิปสฺสนาภาวนาฯ อตฺถโตติ วจนตฺถโตฯ ปเภทโตติ วิภาคโตฯ เภทโตติ วินาสโตฯ ธุตาทีนนฺติ ธุตธุตวาทธุตธมฺมธุตงฺคานํฯ สมาสพฺยาสโตติ สงฺเขปวิตฺถารโตฯ