สีลปริกฺขาโรติ สุวิสุทฺธสีลาลงฺกาโร ฯ อริยมคฺโค หิ อิธ ‘‘รโถ’’ติ อธิปฺเปโตฯ ตสฺส จ สมฺมาวาจาทโย อลงฺการฏฺเฐน ‘‘ปริกฺขาโร’’ติ วุตฺตาฯ ชีวิตปริกฺขาราติ ชีวิตสฺส ปวตฺติการณานิฯ สมุทาเนตพฺพาติ สมฺมา อุทฺธํ อุทฺธํ อาเนตพฺพา ปริเยสิตพฺพาฯ ปริวาโรปิ โหติ อนฺตรายานํ ปริโต วารณโตฯ เตนาห ‘‘ชีวิต…เป.… รกฺขณโต’’ติฯ

ตตฺถ อนฺตรนฺติ วิวรํ, โอกาโสติ อตฺโถฯ เวริกานํ อนฺตรํ อทตฺวา อตฺตโน สามิกานํ ปริวาเรตฺวา ฐิตเสวกา วิย รกฺขณโตฯ อสฺสาติ ชีวิตสฺสฯ การณภาวโตติ จิรปฺปวตฺติยา การณภาวโตฯ รสายนภูตํ หิ เภสชฺชํ สุจิรมฺปิ กาลํ ชีวิตํ ปวตฺเตติเยวฯ ยทิปิ อนุปฺปนฺนา เอว ทุกฺขเวทนา เภสชฺชปริโภเคน ปฏิหญฺญนฺติ, น อุปฺปนฺนา ตาสํ สรเสเนว ภิชฺชนโต, อุปฺปนฺนสทิสา ปน ‘‘อุปฺปนฺนา’’ติ วุจฺจนฺติฯ ภวติ หิ ตํสทิเสสุ ตพฺโพหาโร, ยถา สา เอว ติตฺติริ, ตานิเยว โอสธานีติฯ ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘อุปฺปนฺนานนฺติ ชาตานํ ภูตานํ นิพฺพตฺตาน’’นฺติฯ สญฺจยโต ปฏฺฐาย โส ธาตุกฺโขโภ สมุฏฺฐานํ เอเตสนฺติ ตํสมุฏฺฐานาฯ ‘‘ทุกฺขเวทนา’’ติ วตฺวา สา อกุสลสภาวาปิ อตฺถีติ ตโต วิเสเสตุํ ‘‘อกุสลวิปากเวทนา’’ติ วุตฺตํฯ พฺยาพาธนฏฺเฐน พฺยาพาโธ, พฺยาพาโธว พฺยาพชฺฌํ, ทุกฺขนฺติ อตฺโถฯ นตฺถิ เอตฺถ พฺยาพชฺฌนฺติ อพฺยาพชฺฌํ, นิทฺทุกฺขตาฯ เตนาห ‘‘อพฺยาพชฺฌปรมตายา’’ติ นิทฺทุกฺขปรมตายาติฯ ตํ ทุกฺขนฺติ โรคนิมิตฺตกํ ทุกฺขํฯ

จีวราทีนํ ปจฺจยานํ นิสฺสยนํ ปริโภโค เอวาติ ทสฺเสตุํ ‘‘เต ปฏิจฺจ นิสฺสายา’’ติ วตฺวา ‘‘ปริภุญฺชมานา’’ติ วุตฺตํฯ ปวตฺตนฺตีติ ชีวนฺติฯ ชีวนมฺปิ หิ ปวตฺตนํ, ยโต ชีวิตินฺทฺริยํ ‘‘ปวตฺตนรส’’นฺติ วุจฺจติฯ

จตุปาริสุทฺธิสมฺปาทนวิธิวณฺณนา

[19] เอวํ ปาติโมกฺขสํวราทิเภเทน นิทฺทิฏฺฐํ สีลํ ปุน สาธนวิภาเคน ทสฺเสตุํ ‘‘เอวเมตสฺมิ’’นฺติอาทิมารทฺธํฯ ตตฺถ สาธียติ สมฺปาทิยติ เอเตนาติ สาธนํ, สทฺธา สาธนํ เอตสฺสาติ สทฺธาสาธโนฯ นนุ จ วีริยสติปญฺญาหิปิ วินา ปาติโมกฺขสํวโร น สิชฺฌตีติ? สจฺจํ น สิชฺฌติ, สทฺธาย ปน วิเสสเหตุภาวํ สนฺธาย เอวํ วุตฺตนฺติ ทสฺเสนฺโต อาห

‘‘สาวกวิสยาตีตตฺตา สิกฺขาปทปญฺญตฺติยา’’ติฯ ครุกลหุกาทิเภเท โอติณฺเณ วตฺถุสฺมิํ ตสฺส ตสฺส อปราธสฺส อนุรูปํ สิกฺขาปทปญฺญาปนํ นาม สาวกานํ อวิสโย, พุทฺธานํ เอว วิสโยฯ สิกฺขาปทปญฺญาปนํ ตาว ติฏฺฐตุ, ตสฺส กาโลปิ นาม สาวกานํ อวิสโย, พุทฺธานํ เอว วิสโยติ ทสฺเสนฺโต ‘‘สิกฺขาปทปญฺญตฺติยาจนปฏิกฺเขโป เจตฺถ นิทสฺสน’’นฺติ อาหฯ ตถา หิ วุตฺตํ ‘‘อาคเมหิ ตฺวํ สาริปุตฺต, อาคเมหิ ตฺวํ สาริปุตฺต, ตถาคโตว ตตฺถ กาลํ ชานิสฺสตี’’ติ (ปารา. 21)ฯ ตตฺถ จ-สทฺโท สมุจฺจยตฺโถฯ เตน ‘‘อปญฺญตฺตํ น ปญฺญเปม, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทาม, ยถาปญฺญตฺเตสุ สิกฺขาปเทสุ สมาทาย วตฺตามา’’ติ (ปารา. 565) เอวมาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ สทฺธายาติ สทฺทหเนน สตฺถริ, ธมฺเม จ สทฺธาย ปจฺจุปฏฺฐาปเนนฯ ชีวิเตปิ ปเคว ชีวิตปริกฺขาเรติ อธิปฺปาโยฯ

กิกีว อณฺฑนฺติ กิกีสกุณิกา วิย อตฺตโน อณฺฑํฯ สา กิร ชีวิตมฺปิ ปริจฺจชิตฺวา อณฺฑเมว รกฺขติฯ จมรีว วาลธินฺติ จมรีมิโค วิย อตฺตโน วาลธิํฯ จมรีมิคา กิร พฺยาเธน ปริปาติยมานา ชีวิตมฺปิ ปริจฺจชิตฺวา กณฺฑกคุมฺพาทีสุ ลคฺคํ อตฺตโน วาลเมว รกฺขนฺติฯ ปิยํว ปุตฺตํ เอกกนฺติ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ยถา หิ เอกปุตฺตโก กุฏุมฺพิโก ตํ เอกปุตฺตํ, เอกนยโน จ ตํ เอกนยนํ สุฏฺฐุตรํ รกฺขติฯ ตเถว สีลํ อนุรกฺขมานกาติ อนุกมฺปนวเสน วุตฺตํฯ สุเปสลาติ สุฏฺฐุ ปิยสีลาฯ สทา สพฺพกาลํ ทหรมชฺฌิมเถรกาเลสุฯ ฉนฺนมฺปิ คารวานํ วเสน สคารวา, ครุการวนฺโตติ อตฺโถฯ

เอวเมว โขติ ยถา มหาสมุทฺโท ฐิตธมฺโม เวลํ นาติกฺกมติ, เอวเมวฯ มม สาวกาติ อริยสาวเก สนฺธายาหฯ เต หิ ธุวสีลาฯ อิมสฺมิํ อตฺเถติ ชีวิตเหตุปิ สีลสฺส อวีติกฺกมเนฯ

มหาวตฺตนิอฏวี นาม วิญฺฌาฏวีฯ หิมวนฺตปสฺเส อฏวีติ เกจิฯ เถรนฺติ นามโคตฺตวเสน อปญฺญาตํ เอกํ เถรํฯ นิปชฺชาเปสุํ คนฺตฺวา กสฺสจิ มา อาโรเจยฺยาติฯ

ปูติลตายาติ คโฬจิลตายฯ สมสีสีติ ชีวิตสมสีสีฯ ยสฺส หิ กิเลสสีสํ อวิชฺชํ มคฺคปฏิปาฏิยา อรหตฺตมคฺโค ปริยาทิยติ, ตโต เอกูนวีสติเม ปจฺจเวกฺขณญาเณ ปติฏฺฐาย ภวงฺโคตฺตรเณ วฏฺฏสีสํ ชีวิตินฺทฺริยํ จุติจิตฺตํ ปริยาทิยติ, โส อิมาย วารสมตาย ‘‘ชีวิตสมสีสี’’ติ วุจฺจติฯ โส จ เถโร ตถา ปรินิพฺพายิฯ เตน วุตฺตํ ‘‘สมสีสี หุตฺวา ปรินิพฺพายี’’ติฯ อภยตฺเถโร กิร มหาภิญฺโญฯ ตสฺมา เจติยํ การาเปสีติ วทนฺติฯ อปฺเปวาติ อปฺเปว นาม อตฺตโน ชีวิตมฺปิ ชเหยฺย, น ภินฺเทติ น ภินฺเทยฺย, น วีติกฺกเมยฺยฯ

สติยา อธิฏฺฐิตานนฺติ ปเคว อุปฏฺฐิตาย สติยา อารกฺขวเสน อธิฏฺฐิตานํ อินฺทฺริยานํฯ อนนฺวาสฺสวนียโตติ ทฺวารภาเวน อภิชฺฌาทีหิ อนนุพนฺธิตพฺพโตฯ วรนฺติ เสฏฺฐํฯ ตตฺตายาติ อุณฺหายฯ อาทิตฺตายาติ อาทิโต ปฏฺฐาย ทิตฺตายฯ สมฺปชฺชลิตายาติ สมนฺตโต ชลนฺติยาฯ สโชติภูตายาติ เอกชาลีภูตายฯ สมฺปลิมฏฺฐนฺติ สพฺพโส อามฏฺฐํ, อญฺจิตนฺติ อตฺโถฯ น ตฺเวว วรนฺติ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ รูเปสูติ รูปารมฺมเณสุฯ อนุพฺยญฺชนโส นิมิตฺตคฺคาโหติ กิเลสานํ อนุ อนุ พฺยญฺชนวเสน อุปฺปาทเนน ปากฏีกรณวเสน สุภาทินิมิตฺตคฺคาโห, อถ วา อนุพฺยญฺชนโสติ หตฺถปาทาทิอนุพฺยญฺชนโต, นิมิตฺตคฺคาโหติ อิตฺถิปุริสาทิสุภาทินิมิตฺตคฺคหณํฯ จกฺขุทฺวาราทิปวตฺตสฺสาติ จกฺขุทฺวาราทีหิ ปวตฺตสฺสฯ วิญฺญาณสฺสาติ ชวนวิญฺญาณสฺสฯ นิมิตฺตาทิคฺคาหํ นิเสเธนฺเตน สมฺปาเทตพฺโพติ สมฺพนฺโธฯ อสํวิหิตสาขาปริวารนฺติ สมฺมา อวิหิตวติปริกฺเขปํฯ ปรสฺสหารีหีติ ปรสนฺตกาวหารเกหิ โจเรหิฯ สมติวิชฺฌตีติ สพฺพโส อติวิชฺฌติ อนุปวิสติฯ

รูเปสูติ รูปเหตุ รูปนิมิตฺตํฯ อุปฺปชฺชนกอนตฺถโต รกฺข อินฺทฺริยนฺติ สมฺพนฺโธฯ เอวํ เสเสสุฯ เอเต หิ ทฺวาราติ เอเต จกฺขาทิทฺวาราฯ สติกวาเฏน อสํวุตตฺตา วิวฏาฯ ตโต เอว อรกฺขิตาฯ กิเลสุปฺปตฺติยา เหตุภาเวน ตํสมงฺคินํ หนนฺตีติ การณูปจาเรเนว วุตฺตํฯ เอเต วา รูปาทโยฯ กิเลสานํ อารมฺมณภูตา ทฺวารา จกฺขาทิทฺวาราฯ เต กีทิสา วิวฏา อรกฺขิตา อสํวุตจกฺขาทิเหตุํ ตํสมงฺคินํ หนนฺตีติ การณูปจาเรเนว วุตฺตํฯ อคารนฺติ เคหํฯ ทุจฺฉนฺนนฺติ น สมฺมา ฉาทิตํฯ อภาวิตนฺติ โลกุตฺตรภาวนารหิตํฯ

สมฺปาทิเตติอาทิสฺส โวทานปกฺขสฺส อตฺโถ วุตฺตวิปริยาเยน เวทิตพฺโพฯ อยํ ปน สพฺพโส กิเลสานํ อนุปฺปาโท อติอุกฺกฏฺฐเทสนา มคฺเคนาคตสทิสตฺตาฯ สมฺปาเทตพฺโพติ ‘‘น ปุเนวํ กริสฺส’’นฺติ อธิฏฺฐานสุทฺธิยา สมฺปาเทตพฺโพฯ

อธุนาปพฺพชิเตนาติ น จิรปพฺพชิเตน, นวปพฺพชิเตนาติ อตฺโถฯ กามราเคน ฑยฺหามีติ กามราคคฺคินา ปริฑยฺหามิฯ โส จ ปน ทาโห อิทานิ จิตฺตคโตติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘จิตฺตํ เม ปริฑยฺหตี’’ติฯ สาธูติ อายาจนาฯ นิพฺพาปนนฺติ ตสฺส นิพฺพาปนุปายํฯ โคตมาติ เถรํ โคตฺเตน อาลปติฯ

สญฺญาย วิปริเยสาติ ‘‘อสุเภ สุภ’’นฺติ ปวตฺตสญฺญาวิปริเยสเหตุ วิปรีตสญฺญานิมิตฺตํฯ นิมิตฺตํ ปริวชฺเชหิ กีทิสํ? ราคูปสญฺหิตํ ราคุปฺปตฺติเหตุภูตํ สุภนิมิตฺตํ ปริวชฺเชหิ น มนสิ กโรหิฯ น เกวลํ สุภนิมิตฺตสฺสามนสิกาโร เอว, อถ โข อสุภภาวนาย อตฺตโน จิตฺตํ ภาเวหิฯ กถํ? เอกคฺคํ สุสมาหิตํ ยถา ตํ อสุภารมฺมเณ วิกฺเขปาภาเวน เอกคฺคํ, สุฏฺฐุ อปฺปิตภาเวน สุสมาหิตญฺจ โหติ, เอวํ ภาเวหีติฯ เอวํ สมถภาวนาย กามราคสฺส วิกฺขมฺภนํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ สมุจฺเฉทนวิธิํ ทสฺเสตุํ ‘‘สงฺขาเร’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ สงฺขาเร ปรโต ปสฺสาติ สพฺเพปิ สงฺขาเร อวิเธยฺยกตาย ‘‘ปเร’’ติ ปสฺสฯ อนิจฺจตาย ปน อุทยพฺพยปฏิปีฬิตตฺตา ทุกฺขโต, อนตฺตสภาวตฺตา, อตฺตวิรหโต จ โน อตฺตโต ปสฺสฯ เอวํ ลกฺขณตฺตยํ อาโรเปตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒนฺโต มคฺคปฏิปาฏิยา จตุตฺถมคฺเคน สพฺพโส นิพฺพาเปหิ มหาราคํ เตภูมกสฺส อภิภวนโต มหาวิสยตาย มหาราคํ วูปสเมหิฯ ยถา เอตรหิ, เอวํ มา ฑยฺหิตฺโถ ปุนปฺปุนนฺติ ทฬฺหตรํ ราควิโนทเน นิโยเชสิฯ

เอวํ อินฺทฺริยสํวรสีลสฺส สมฺปาทเน วิธิํ ทสฺเสตฺวา เอวํ ตํ สุสมฺปาทิตํ โหตีติ นยํ ทสฺเสตุํ ‘‘อปิจา’’ติอาทินา ตตฺถ ปริปูรการิโน เถเร นิทสฺเสติฯ ตตฺถ ‘‘เลณํ น อุลฺโลกิตปุพฺพ’’นฺติ อิทํ สพฺพตฺเถว เถรสฺส ยุคมตฺตทสฺสิตาย วุตฺตํฯ

กิํ ปน เถโร เสนาสนํ น โสเธติ ? ‘‘อุลฺโลกา ปฐมํ โอหาเรตพฺพ’’นฺติ หิ วุตฺตํ, อนฺเตวาสิกาทโย เอว กิรสฺส เสนาสนํ โสเธนฺติฯ อสฺส นาครุกฺขสฺสฯ

ตสฺมิํ คาเมติ มหาคาเมฯ ตรุณา ถญฺญปิวนกา ปุตฺตธีตโร ยาสํ ตา ตรุณปุตฺตา, ตาสํฯ ลญฺชาเปสีติ ถนปฏฺฏิกาย ถเน พนฺธาเปตฺวา ราชมุทฺทิกาย ลญฺชาเปสิฯ ราชา เถรํ จิรตรํ ทฏฺฐุํ กาลวิกฺเขปํ กโรนฺโต ‘‘สฺเว สีลานิ คณฺหิสฺสามี’’ติ อาหฯ เถโร รญฺโญ จ เทวิยา จ วนฺทนกาเล สตฺตาการมตฺตํ คณฺหาติฯ อิตฺถี ปุริโสติ ปน วิเวกํ น กโรติฯ เตนาห ‘‘ววตฺถานํ น กโรมี’’ติฯ ‘‘อโห สุปริสุทฺธสีโล วตายํ อยฺโย’’ติ ทณฺฑทีปิกํ คเหตฺวา อฏฺฐาสิฯ อติปริสุทฺธํ ปากฏนฺติ สปฺปายลาเภน กมฺมฏฺฐานํ อติวิย ปริสุทฺธํ วิภูตํ อโหสิฯ สกลํ ปพฺพตํ อุนฺนาทยนฺโตติ ปถวิกมฺปเนน สกลํ ปพฺพตํ เอกํ นินฺนาทํ กโรนฺโตฯ ตนฺนิวาสิเทวตานํ สาธุการทาเนนาติ เกจิฯ ภนฺโตติ อนวฏฺฐิโตฯ พาโลติ ตรุณทารโกฯ อุตฺรสฺโตติ ญาตเกหิ วินาภาเวน สนฺตฺรสฺโตฯ

วิสคณฺฑกโรโคติ ถนกนฺทฬโรคมาหฯ มาสโรคาทิโกปิ วิสคณฺฑกโรโคติ วทนฺติฯ ยโต ปพฺพชิโต, ตโต ปฏฺฐาย ปพฺพชิตกาลโต ปภุตีติ อตฺโถฯ อินฺทฺริยานีติ อินฺทฺริยสํวรสีลานิฯ เตสุ หิ ภินฺเนสุ อินฺทฺริยานิปิ ภินฺนานีติ วุจฺจนฺติ อารกฺขาภาวโต, อินฺทฺริยาเนว วา นิมิตฺตานุพฺยญฺชนคฺคาหสฺส ทฺวารภูตานิ ภินฺนานิ นาม ตํสมงฺคิโน อนตฺถุปฺปตฺติโต, วิปริยายโต อภินฺนานีติ เวทิตพฺพานิฯ อินฺทฺริยานํ วา อโยนิโส อุปสํหาโร เภทนํ, โยนิโส อุปสํหาโร อเภทนนฺติ อปเรฯ มิตฺตตฺเถโรวาติ มหามิตฺตตฺเถโร วิยฯ วเรติ เสฏฺเฐฯ

ตถา วีริเยนาติ ตถา-สทฺเทน วีริยํ วิเสเสติฯ ยถา สติ อนวชฺชลกฺขณาว อินฺทฺริยสํวรสาธนํ, ตถา วีริยํ อนวชฺชลกฺขณํ อาชีวปาริสุทฺธิสาธนนฺติฯ วีริยาเปกฺขเมว วิเสสนํ ทฏฺฐพฺพํฯ เตเนวาห ‘‘สมฺมาอารทฺธวีริยสฺสา’’ติฯ อยุตฺตา เอสนา อเนสนา, ยถาวุตฺตมิจฺฉาชีวสงฺคหาฯ สา เอว สตฺถุสาสนสฺส น ปติรูปาติ อปฺปติรูปํ, ตํ อเนสนํ อปฺปติรูปํฯ

อถ วา ปติรูปวิโรธินี อปฺปติรูปา, ปริคฺคหิตธุตงฺคสฺส ธุตงฺคนิยมวิโรธินี ยสฺส กสฺสจิ สลฺเลขวิโกปินี ปฏิปตฺติฯ อิมสฺมิํ ปกฺเข จ-สทฺโท ลุตฺตนิทฺทิฏฺโฐ, อเนสนํ, อปฺปติรูปญฺจ ปหายาติฯ ปฏิเสวมาเนน ปริวชฺชยตา สมฺปาเทตพฺพาติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘ปริสุทฺธุปฺปาเท’’ติ อิมินาว ธมฺมเทสนาทีนํ ปริสุทฺธาย สมุฏฺฐานตา ทีปิตา โหตีติ ‘‘ธมฺมเทสนาทีหิ จสฺส คุเณหิ ปสนฺนาน’’นฺติ วุตฺตํฯ อาทิ-สทฺเทน พาหุสจฺจวตฺตปริปูรณอิริยาปถสมฺปตฺติอาทีนํ คหณํ เวทิตพฺพํฯ ธุตคุเณ จสฺส ปสนฺนานนฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ ปิณฺฑปาตจริยาทีหีติ อาทิ-สทฺเทน มิตฺตสุหชฺชปํสุกูลจริยาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ ธุตงฺคนิยมานุโลเมนาติ ตํตํธุตงฺคนิยตาย ปฏิปตฺติยา อนุโลมวเสน, อวิโกปนวเสนาติ อตฺโถฯ มหิจฺฉสฺเสว มิจฺฉาชีเวน ชีวิกา, น อปฺปิจฺฉสฺสฯ อปฺปิจฺฉตาย อุกฺกํสคตาย มิจฺฉาชีวสฺส อสมฺภโว เอวาติ ทสฺเสตุํ ‘‘เอกพฺยาธิวูปสมตฺถ’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปูติหริตกีติ ปูติมุตฺตปริภาวิตํ, ปูติภาเวน วา ฉฑฺฑิตํ หริตกํฯ อริยวํโส เอตสฺส อตฺถีติ, อริยวํเส วา นิยุตฺโตติ อริยวํสิโก, ปจฺจยเคธสฺส ทูรสมุสฺสาริตตฺตา อุตฺตโม จ โส อริยวํสิโก จาติ อุตฺตมอริยวํสิโกฯ ยสฺส กสฺสจีติ ปริคฺคหิตาปริคฺคหิตธุตงฺเคสุ ยสฺส กสฺสจิฯ

นิมิตฺตํ นาม ปจฺจเย อุทฺทิสฺส ยถา อธิปฺปาโย ญายติ เอวํ นิมิตฺตกมฺมํฯ โอภาโส นาม อุชุกเมว อกเถตฺวา ยถา อธิปฺปาโย วิภูโต โหติ, เอวํ โอภาสนํฯ ปริกถา นาม ปริยาเยน กถนํฯ ตถา อุปฺปนฺนนฺติ นิมิตฺตาทิวเสน อุปฺปนฺนํฯ

ทฺวารํ ทินฺนนฺติ โรคสีเสน ปริโภคสฺส ทฺวารํ ทินฺนํฯ ตสฺมา อโรคกาเลปิ ปริภุญฺชิตุํ วฏฺฏติ, อาปตฺติ น โหตีติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘กิญฺจาปิ อาปตฺติ น โหตี’’ติอาทิฯ น วฏฺฏตีติ สลฺเลขปฏิปตฺติยํ ฐิตสฺส น วฏฺฏติ, สลฺเลขํ โกเปตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘อาชีวํ ปน โกเปตี’’ติ อิมินาว เสนาสนปฏิสํยุตฺตธุตงฺคธรสฺส นิมิตฺตาทโย น วฏฺฏนฺตีติ วทนฺติฯ ตทญฺญธุตงฺคธรสฺสาปิ น วฏฺฏนฺติเยวาติ อปเรฯ อกโรนฺโตติ ยถาสกํ อนุญฺญาตวิสเยปิ อกโรนฺโตฯ อญฺญตฺเรวาติ ฐเปตฺวา เอวฯ

คณวาสํ ปหาย อรญฺญายตเน ปฏิปฺปสฺสทฺธิวิเวกสฺส มุทฺธภูตาย อคฺคผลสมาปตฺติยา วิหรนฺโต มหาเถโร ‘‘ปวิเวกํ พฺรูหยมาโน’’ติ วุตฺโตฯ อุทรสนฺนิสฺสิโต วาตาพาโธ อุทรวาตาพาโธฯ อสมฺภินฺนํ ขีรํ เอตสฺสาติ อสมฺภินฺนขีรํ, ตเทว ปายาสนฺติ อสมฺภินฺนขีรปายาสํ, อุทเกน อสมฺมิสฺสขีเรน ปกฺกปายาสนฺติ อตฺโถฯ ตสฺสาติ ปายาสสฺสฯ อุปฺปตฺติมูลนฺติ ‘‘คิหิกาเล เม, อาวุโส, มาตา สปฺปิมธุสกฺกราทีหิ โยเชตฺวา อสมฺภินฺนขีรปายาสํ อทาสิ, เตน เม ผาสุ อโหสี’’ติ อตฺตโน วจีนิจฺฉารณสงฺขาตํ อุปฺปตฺติเหตุํฯ ‘‘อปริโภคารโห ปิณฺฑปาโต’’ติ กสฺมา วุตฺตํ, นนุ เถรสฺส โอภาสนาทิจิตฺตุปฺปตฺติเยว นตฺถีติ? สจฺจํ นตฺถิ, อชฺฌาสยํ ปน อชานนฺตา เอกจฺเจ ปุถุชฺชนา ตถา มญฺเญยฺยุํ, อนาคเต จ สพฺรหฺมจาริโน เอวํ มม ทิฏฺฐานุคติํ อาปชฺเชยฺยุนฺติ ปฏิกฺขิปิฯ อปิจ มหาเถรสฺส ปรมุกฺกํสคตา สลฺเลขปฏิปตฺติฯ ตถา หิ ทหรภิกฺขุโน ‘‘กสฺส สมฺปนฺนํ น มนาป’’นฺติ (ปาจิ. 209, 257, 612, 1228, 1234; จูฬว. 343) วจนํ นิสฺสาย ยาว ปรินิพฺพานา ปิฏฺฐขาทนียํ น ขาทติฯ

วจีวิญฺญตฺติวิปฺผาราติ วจีนิจฺฉารณเหตุฯ อตฺถวิญฺญาปนวเสน ปวตฺตมาโน หิ สทฺโท อสติปิ วิญฺญตฺติยา ตสฺส เกนจิ ปจฺจเยน ปจฺจยภาเว วจีวิญฺญตฺติวเสเนว ปวตฺตตีติ ‘‘วจีวิญฺญตฺติวิปฺผาโร’’ติ วุจฺจติฯ ภุตฺโตติ ภุตฺตวา สเจ ภเวยฺยํ อหํฯ สาติ อสฺสฯ อการโลเปน หิ นิทฺเทโส ‘‘เอวํส เต’’ติอาทีสุ (ม. นิ. 1.23; อ. นิ. 6.58; 8.7) วิยฯ อนฺตคุณนฺติ อนฺตโภโคฯ พหิ จเรติ อาสยโต นิกฺขมิตฺวา โคจรคฺคหณวเสน พหิ ยทิ วิจเรยฺยฯ ปรมปฺปิจฺฉํ ทสฺเสตุํ โลกโวหาเรเนวมาหฯ โลเก หิ อยุตฺตโภชนํ โอทริยํ ครหนฺตา เอวํ วทนฺติ ‘‘กิํสุ นาม ตสฺส อนฺตานิ พหิ จรนฺตี’’ติฯ อาราเธมีติ อาทิโต ปฏฺฐาย ราเธมิ, วเส วตฺเตมีติ อตฺโถฯ

มหาติสฺสตฺเถโร กิร ทุพฺภิกฺขกาเล มคฺคํ คจฺฉนฺโต ภตฺตจฺเฉเทน, มคฺคกิลมเถน จ กิลนฺตกาโย ทุพฺพโล อญฺญตรสฺส ผลิตสฺส อมฺพสฺส มูเล นิปชฺชิ, พหูนิ อมฺพผลานิ ตหํ ตหํ ปติตานิ โหนฺติฯ

ตตฺเถโก วุฑฺฒตโร อุปาสโก เถรสฺส สนฺติกํ อุปคนฺตฺวา ปริสฺสมํ ญตฺวา อมฺพปานํ ปาเยตฺวา อตฺตโน ปิฏฺฐิํ อาโรเปตฺวา วสนฏฺฐานํ เนติฯ เถโร –

‘‘น ปิตา นปิ เต มาตา, น ญาติ นปิ พนฺธโว;

กโรเตตาทิสํ กิจฺจํ, สีลวนฺตสฺส การณา’’ติฯ (วิสุทฺธิ. 1.20) –

อตฺตานํ โอวทิตฺวา สมฺมสนํ อารภิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ตสฺส ปิฏฺฐิคโต เอว มคฺคปฏิปาฏิยา อรหตฺตํ สจฺฉากาสิฯ อิมํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘อมฺพขาทกมหาติสฺสตฺเถรวตฺถุปิ เจตฺถ กเถตพฺพ’’นฺติฯ สพฺพถาปีติ สพฺพปฺปกาเรนปิ อเนสนวเสน, จิตฺตุปฺปตฺติวเสนปิ, ปเคว กายวจีวิปฺผนฺทิตวเสนาติ อธิปฺปาโยฯ เตนาห ‘‘อเนสนายา’’ติอาทิฯ

อปจฺจเวกฺขิตปริโภเค อิณปริโภคอาปตฺติอาทีนวสฺส, ตพฺพิปริยายโต ปจฺจเวกฺขิตปริโภเค อานิสํสสฺส จ ทสฺสนํ อาทีนวานิสํสทสฺสนํฯ ตสฺส ปน ปจฺจยาธิการตฺตา วุตฺตํ ‘‘ปจฺจเยสู’’ติฯ การณการณมฺปิ หิ การณภาเวน วุจฺจติ ยถา ติเณหิ ภตฺตํ สิทฺธนฺติฯ เยน การเณน ภิกฺขุโน อปจฺจเวกฺขิตปริโภโค นาม สิยา, ตสฺมิํ วชฺชิเต ปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลํ สิชฺฌติ, วิสุชฺฌติ จาติ ทสฺเสตุํ ‘‘ตสฺมา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปจฺจยเคธนฺติ เคธคฺคหเณเนว สมฺโมโหปิ คหิโตติ ทฏฺฐพฺโพ เตน สห ปวตฺตนโต, ตทุปนิสฺสยโต จฯ ธมฺเมน สเมน อุปฺปนฺเนติ อิทํ ปจฺจยานํ อาคมนสุทฺธิทสฺสนํ, น ปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลวิสุทฺธิทสฺสนํฯ ปจฺจยานํ หิ อิทมตฺถิตํ อุปธาเรตฺวา ปริภุญฺชนํ ปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลํฯ ยสฺมา ปน เต ปจฺจยา ญายาธิคตา เอว ภิกฺขุนา ปริภุญฺชิตพฺพา, ตสฺมา วุตฺตํ ‘‘ธมฺเมน สเมน อุปฺปนฺเน ปจฺจเย’’ติฯ ยถาวุตฺเตน วิธินาติ ‘‘สีตสฺส ปฏิฆาตายา’’ติอาทินา (ม. นิ. 1.23; อ. นิ. 6.58; มหานิ. 206) วุตฺตวิธินาฯ

ธาตุวเสน วาติ ‘‘ยถาปจฺจยํ วตฺตมานํ ธาตุมตฺตเมเวตํ, ยทิทํ จีวราทิ, ตทุปภุญฺชโก จ ปุคฺคโล’’ติ เอวํ ธาตุมนสิการวเสน วาฯ ปฏิกูลวเสน วาติ ปิณฺฑปาเต ตาว อาหาเร ปฏิกูลสญฺญาวเสน, ‘‘สพฺพานิ ปน อิมานิ จีวราทีนิ อชิคุจฺฉนียานิ, อิมํ ปูติกายํ ปตฺวา อติวิย ชิคุจฺฉนียานิ ชายนฺตี’’ติ เอวํ ปฏิกูลมนสิการวเสน วาฯ ตโต อุตฺตรีติ ปฏิลาภกาลโต อุปริฯ

อนวชฺโชว ปริโภโค อาทิโตว ปญฺญาย ปริโสธิตตฺตา อธิฏฺฐหิตฺวา ฐปิตปตฺตจีวรานํ วิยาติฯ ปจฺจเวกฺขณาย อาทิสุทฺธิทสฺสนปรเมตํ, น ปริโภคกาเล ปจฺจเวกฺขณปฏิกฺเขปปรํฯ เตนาห ‘‘ปริโภคกาเลปี’’ติอาทิฯ ตตฺราติ ตสฺมิํ ปริโภคกาเล ปจฺจเวกฺขเณฯ สนฺนิฏฺฐานกโรติ อสนฺเทหกโร เอกนฺติโกฯ

เถยฺยปริโภโค นาม อนรหสฺส ปริโภโคฯ ภควตาปิ อตฺตโน สาสเน สีลวโต ปจฺจยา อนุญฺญาตา, น ทุสฺสีลสฺสฯ ทายกานมฺปิ สีลวโต เอว ปริจฺจาโค, น ทุสฺสีลสฺสฯ อตฺตโน การานํ มหปฺผลภาวสฺส ปจฺจาสีสนโตฯ อิติ สตฺถารา อนนุญฺญาตตฺตา, ทายเกหิ จ อปริจฺจตฺตตฺตา ทุสฺสีลสฺส ปริโภโค เถยฺยาย ปริโภโค เถยฺยปริโภโคฯ อิณวเสน ปริโภโค อิณปริโภโค, ปฏิคฺคาหกโต ทกฺขิณาวิสุทฺธิยา อภาวโต อิณํ คเหตฺวา ปริโภโค วิยาติ อตฺโถฯ ตสฺมาติ ‘‘สีลวโต’’ติอาทินา วุตฺตเมวตฺถํ การณภาเวน ปจฺจามสติฯ จีวรํ กายโต โมเจตฺวา ปริโภเค ปริโภเค ปุเรภตฺต…เป.… ปจฺฉิมยาเมสุ ปจฺจเวกฺขิตพฺพนฺติ สมฺพนฺโธฯ ตถา อสกฺโกนฺเตน ยถาวุตฺตกาลวิเสสวเสน เอกทิวเส จตุกฺขตฺตุํ ติกฺขตฺตุํ ทฺวิกฺขตฺตุํ สกิํเยว วา ปจฺจเวกฺขิตพฺพํฯ สเจ อรุณํ อุคฺคจฺฉติ, อิณปริโภคฏฺฐาเน ติฏฺฐติฯ หิยฺโย ยํ มยา จีวรํ ปริภุตฺตํ, ตํ ยาวเทว สีตสฺส ปฏิฆาตาย…เป.… หิริโกปีนปฏิจฺฉาทนตฺถํฯ หิยฺโย โย มยา ปิณฺฑปาโต ปริภุตฺโต, โส ‘‘เนว ทวายา’’ติอาทินา สเจ อตีตปริโภคปจฺจเวกฺขณํ น กเรยฺยาติ วทนฺติ, ตํ วีมํสิตพฺพํฯ เสนาสนมฺปิ ปริโภเค ปริโภเคติ ปเวเส ปเวเสฯ สติปจฺจยตาติ สติยา ปจฺจยภาโว ปฏิคฺคหณสฺส, ปริโภคสฺส จ ปจฺจเวกฺขณสติยา ปจฺจยภาโว ยุชฺชติ, ปจฺจเวกฺขิตฺวาว ปฏิคฺคเหตพฺพํ, ปริภุญฺชิตพฺพญฺจาติ อตฺโถฯ เตเนวาห ‘‘สติํ กตฺวา’’ติอาทิฯ เอวํ สนฺเตปีติ ยทิปิ ทฺวีสุปิ ฐาเนสุ ปจฺจเวกฺขณา ยุตฺตา, เอวํ สนฺเตปิฯ อปเร ปนาหุ – สติ ปจฺจยตาติ สติ เภสชฺชปริโภคสฺส ปจฺจยภาเว, สติ ปจฺจเยติ อตฺโถฯ เอวํ สนฺเตปีติ ปจฺจเย สติปีติฯ ตํ เตสํ มติมตฺตํฯ ตถา หิ ปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลํ ปจฺจเวกฺขณาย วิสุชฺฌติ, น ปจฺจยสฺส ภาวมตฺเตนฯ

เอวํ ปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลสฺส วิสุทฺธิํ ทสฺเสตฺวา เตเนว ปสงฺเคน สพฺพาปิ วิสุทฺธิโย ทสฺเสตุํ ‘‘จตุพฺพิธา หิ สุทฺธี’’ติอาทิมาหฯ

ตตฺถ สุชฺฌติ เอตายาติ สุทฺธิ, ยถาธมฺมํ เทสนาว สุทฺธิ เทสนาสุทฺธิฯ วุฏฺฐานสฺสาปิ เจตฺถ เทสนาย เอว สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ ฉินฺนมูลาปตฺตีนํ ปน อภิกฺขุตาปฏิญฺญาว เทสนาฯ อธิฏฺฐานวิสิฏฺโฐ สํวโรว สุทฺธิ สํวรสุทฺธิฯ ธมฺเมน สเมน ปจฺจยานํ ปริเยฏฺฐิ เอว สุทฺธิ ปริเยฏฺฐิสุทฺธิฯ จตูสุปิ ปจฺจเยสุ วุตฺตวิธินา ปจฺจเวกฺขณาว สุทฺธิ ปจฺจเวกฺขณสุทฺธิฯ เอส ตาว สุทฺธีสุ สมาสนโยฯ สุทฺธิมนฺเตสุ ปน เทสนา สุทฺธิ เอตสฺสาติ เทสนาสุทฺธิฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ สุทฺธิ-สทฺโท ปน วุตฺตนโยวฯ เอวนฺติ สํวรเภทํ สนฺธายาหฯ ปหายาติ วชฺเชตฺวา, อกตฺวาติ อตฺโถฯ

ทาตพฺพฏฺเฐน ทายํ, ตํ อาทิยนฺตีติ ทายาทาฯ อนนุญฺญาเตสุ สพฺเพน สพฺพํ ปริโภคาภาวโต, อนุญฺญาเตสุ เอว จ ปริโภคสมฺภวโต ภิกฺขูหิ ปริภุญฺชิตพฺพปจฺจยา ภควโต สนฺตกาฯ ‘‘ธมฺมทายาทา เม, ภิกฺขเว, ภวถ มา อามิสทายาทาฯ อตฺถิ เม ตุมฺเหสุ อนุกมฺปา ‘กินฺติ เม สาวกา ธมฺมทายาทา ภเวยฺยุํ โน อามิสทายาทา’’’ติ (ม. นิ. 1.29) เอวํ ปวตฺตํ ธมฺมทายาทสุตฺตญฺจ เอตฺถ เอตสฺมิํ อตฺเถ สาธกํฯ

อวีตราคานํ ตณฺหาปรวสตาย ปจฺจยปริโภเค สามิภาโว นตฺถิ, ตทภาเวน วีตราคานํ ตตฺถ สามิภาโว ยถารุจิปริโภคสมฺภวโตฯ ตถา หิ เต ปฏิกูลมฺปิ อปฺปฏิกูลากาเรน, อปฺปฏิกูลมฺปิ ปฏิกูลากาเรน, ตทุภยมฺปิ วชฺเชตฺวา อชฺฌุเปกฺขนากาเรน ปจฺจเย ปริภุญฺชนฺติ, ทายกานญฺจ มโนรถํ ปริปูเรนฺติฯ เตนาห ‘‘เต หิ ตณฺหาย ทาสพฺยํ อตีตตฺตา สามิโน หุตฺวา ปริภุญฺชนฺตี’’ติฯ

สพฺเพสนฺติ อริยานํ, ปุถุชฺชนานญฺจฯ กถํ ปุถุชฺชนานํ อิเม ปริโภคา สมฺภวนฺติ? อุปจารวเสนฯ โย หิ ปุถุชฺชนสฺสาปิ สลฺเลขปฏิปตฺติยํ ฐิตสฺส ปจฺจยเคธํ ปหาย ตตฺถ ตตฺถ อนุปลิตฺเตน จิตฺเตน ปริโภโค, โส สามิปริโภโค วิย โหติฯ สีลวโต ปน ปจฺจเวกฺขิตปริโภโค ทายชฺชปริโภโค วิย โหติ, ทายกานํ มโนรถสฺส อวิราธนโตฯ ตถา หิ วุตฺตํ ‘‘ทายชฺชปริโภเคเยว วา สงฺคหํ คจฺฉตี’’ติฯ กลฺยาณปุถุชฺชนสฺส ปริโภเค วตฺตพฺพเมว นตฺถิ, ตสฺส เสกฺขสงฺคหโตฯ เสกฺขสุตฺตํ (สํ. นิ. 5.13) เหตสฺสตฺถสฺส สาธกํฯ

เตนาห ‘‘สีลวาปิ หี’’ติอาทิฯ ปจฺจนีกตฺตาติ ยถา อิณายิโก อตฺตโน รุจิยา อิจฺฉิตเทสํ คนฺตุํ น ลภติ, เอวํ อิณปริโภคยุตฺโต โลกโต นิสฺสริตุํ น ลภตีติ ตปฺปฏิปกฺขตฺตา สีลวโต ปจฺจเวกฺขิตปริโภโค อาณณฺยปริโภโคติ อาห ‘‘อาณณฺยปริโภโค วา’’ติฯ เอเตน นิปฺปริยายโต จตุปริโภควินิมุตฺโต วิสุํเยวายํ ปริโภโคติ ทสฺเสติฯ อิมาย สิกฺขายาติ สีลสงฺขาตาย สิกฺขายฯ กิจฺจการีติ ปฏิญฺญานุรูปํ ปฏิปชฺชนโต ยุตฺตปตฺตการีฯ

อิทานิ ตเมว กิจฺจการิตํ สุตฺตปเทน วิภาเวตุํ ‘‘วุตฺตมฺปิ เจต’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ วิหารนฺติ ปติสฺสยํฯ สยนาสนนฺติ มญฺจาทิํฯ อุภเยนปิ เสนาสนเมว วุตฺตํฯ อาปนฺติ อุทกํฯ สงฺฆาฏิรชูปวาหนนฺติ ปํสุมลาทิโน สงฺฆาฏิคตรชสฺส โธวนํฯ สุตฺวาน ธมฺมํ สุคเตน เทสิตนฺติ จีวราทีสุ ‘‘ปฏิสงฺขา โยนิโส จีวรํ ปฏิเสวติ สีตสฺส ปฏิฆาตายา’’ติอาทินา (ม. นิ. 1.23; อ. นิ. 6.58; มหานิ. 206) นเยน ภควตา เทสิตํ ธมฺมํ สุตฺวาฯ สงฺขาย เสเว วรปญฺญสาวโกติ ‘‘ปิณฺฑ’’นฺติ วุตฺตํ ปิณฺฑปาตํ, วิหาราทิปเทหิ วุตฺตํ เสนาสนํ, ‘‘ปิปาสาเคลญฺญสฺส วูปสมนโต ปานียมฺปิ คิลานปจฺจโย’’ติ อาปมุเขน ทสฺสิตํ คิลานปจฺจยํ, สงฺฆาฏิยาทิจีวรนฺติ จตุพฺพิธํ ปจฺจยํ สงฺขาย ‘‘ยาวเทว อิมสฺส กายสฺส ฐิติยา’’ติอาทินา (ม. นิ. 1.23; 2.24; 3.75; สํ. นิ. 4.120; อ. นิ. 6.58; 8.9; ธ. ส. 1355) นเยน ปจฺจเวกฺขิตฺวาฯ เสเว เสวิตุํ สกฺกุเณยฺย อุตฺตมปญฺญสฺส ภควโต สาวโก เสโข วา ปุถุชฺชโน วาฯ

ยสฺมา จ สงฺขาย เสวี วรปญฺญสาวโก, ตสฺมา หิ ปิณฺเฑ…เป.… โปกฺขเร วาริพินฺทุ, ตถา โหติฯ กาเลนาติ อริยานํ โภชนกาเลฯ ลทฺธาติ ลภิตฺวาฯ ปรโตติ อญฺญโต ทายกโตฯ อนุคฺคหาติ อนุกมฺปาย พหุมฺหิ อุปนีเต มตฺตํ โส ชญฺญา ชาเนยฺย สตตํ สพฺพกาลํ อุปฏฺฐิโต อุปฏฺฐิตสฺสติฯ อาเลปนรูหเน ยถาติ เภสชฺชเลปเนน วณสฺส รุหเน วิย, มตฺตํ ชาเนยฺยาติ โยชนาฯ อาหเรติ อาหเรยฺยฯ ‘‘อาหเรยฺยาหาร’’นฺติ วา ปาโฐฯ ยาปนตฺถนฺติ สรีรสฺส ยาปนายฯ อมุจฺฉิโตติ ตณฺหามุจฺฉาย อมุจฺฉิโต เคธํ ตณฺหํ อนาปนฺโนฯ

อตฺตโน มาตุลสฺส สงฺฆรกฺขิตตฺเถรสฺเสว นามสฺส คหิตตฺตา ภาคิเนยฺยสงฺฆรกฺขิตสามเณโรฯ สาลิกูรนฺติ สาลิภตฺตํฯ สุนิพฺพุตนฺติ สุสีตลํฯ อสญฺญโตติ อปจฺจเวกฺขณํ สนฺธายาหฯ สพฺพาสวปริกฺขีโณติ ปริกฺขีณสพฺพาสโวฯ

ปฐมสีลปญฺจกวณฺณนา

[20] ปริยนฺโต เอเตสํ อตฺถีติ ปริยนฺตานิ, ปริยนฺตานิ สิกฺขาปทานิ เยสํ เต ปริยนฺตสิกฺขาปทา, เตสํ ปริยนฺตสิกฺขาปทานํฯ อุปสมฺปนฺนานนฺติ ฐเปตฺวา กลฺยาณปุถุชฺชนเสกฺขาเสกฺเข ตทญฺเญสํ อุปสมฺปนฺนานํฯ สามญฺญโชตนาปิ หิ วิเสเส ติฏฺฐติฯ กุสลธมฺเม ยุตฺตานนฺติ วิปสฺสนาจาเร ยุตฺตปยุตฺตานํฯ เสกฺขธมฺมา ปริยนฺตา ปรมา มริยาทา เอตสฺสาติ เสกฺขปริยนฺโตฯ นามรูปปริจฺเฉทโต, กุสลธมฺมสมาทานโต วา ปน ปฏฺฐาย ยาว โคตฺรภู, ตาว ปวตฺตกุสลธมฺมปฺปพนฺโธ เสกฺขธมฺเม อาหจฺจ ฐิโต เสกฺขปริยนฺโตฯ เสกฺขธมฺมานํ วา เหฏฺฐิมนฺตภูตา สิกฺขิตพฺพา โลกิยา ติสฺโส สิกฺขา เสกฺขปริยนฺโต, ตสฺมิํ เสกฺขปริยนฺเตฯ ปริปูรการีนนฺติ กิญฺจิปิ สิกฺขํ อหาเปตฺวา ปูเรนฺตานํฯ อุปริวิเสสาธิคมตฺถํ กาเย จ ชีวิเต จ อนเปกฺขานํฯ ตโต เอว สีลปาริปูริอตฺถํ ปริจฺจตฺตชีวิตานํฯ ทิฏฺฐิสํกิเลเสน อปรามสนียโต ปาริสุทฺธิวนฺตํ สีลํ อปรามฏฺฐปาริสุทฺธิสีลํฯ กิเลสานํ สพฺพโส ปฏิปฺปสฺสทฺธิยา ปาริสุทฺธิวนฺตํ สีลํ ปฏิปฺปสฺสทฺธิปาริสุทฺธิสีลํฯ

อนุปสมฺปนฺนานํ อเสกฺขานํ, เสกฺขานํ, กลฺยาณปุถุชฺชนานญฺจ สีลํ มหานุภาวตาย อานุภาวโต อปริยนฺตเมวาติ อาห ‘‘คณนวเสน สปริยนฺตตฺตา’’ติฯ กายวาจานํ สํวรณโต, วินยนโต จ สํวรวินยาฯ เปยฺยาลมุเขน นิทฺทิฏฺฐาติ ตตฺถ ตตฺถ สตฺถารา เทสิตวิตฺถารนเยน ยถาวุตฺตคณนโต นิทฺทิฏฺฐาฯ สิกฺขาติ สีลสงฺขาตา สิกฺขาฯ วินยสํวเรติ วินยปิฏเกฯ คณนวเสน สปริยนฺตมฺปิ อุปสมฺปนฺนานํ สีลนฺติ เหฏฺฐา วุตฺตํ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ