ยถา หิ ปเคว สติอารกฺขํ อนุปฏฺฐเปนฺตสฺส ทุสฺสีลฺยาทีนํ อุปฺปตฺติ, เอวํ ปเคว สติอารกฺขํ อุปฏฺฐเปนฺตสฺส สีลาทีนํ อุปฺปตฺติ เวทิตพฺพาฯ สทฺทาทีสุปิ ยถารหํ นิมิตฺตานุพฺยญฺชนานิ เวทิตพฺพานิฯ โสตวิญฺญาเณน หิ สทฺทํ สุตฺวา ‘‘อิตฺถิสทฺโท’’ติ วา ‘‘ปุริสสทฺโท’’ติ วา อิฏฺฐานิฏฺฐาทิกํ วา กิเลสวตฺถุภูตํ นิมิตฺตํ น คณฺหาติ, สุตมตฺเต เอว สณฺฐาติฯ โย จ คีตสทฺทาทิกสฺส กิเลสานํ อนุ อนุ พฺยญฺชนโต ‘‘อนุพฺยญฺชน’’นฺติ ลทฺธโวหาโร มนฺทตาราทิวเสน ววตฺถิโต ฉชฺชาทิเภทภินฺโน อากาโร, ตมฺปิ น คณฺหาตีติฯ เอวํ คนฺธาทีสุปิ ยถารหํ วตฺตพฺพํฯ มโนทฺวาเร ปน สาวชฺชนภวงฺคํ มโนทฺวารํ ตสฺมิํ ทฺวาเร ธมฺมารมฺมเณ อาปาถคเต ตํ ชวนมนสาว วิญฺญาย วิชานิตฺวาติอาทินา โยเชตพฺพํฯ กิเลโส อนุพนฺโธ เอตสฺสาติ กิเลสานุพนฺโธ, โส เอว นิมิตฺตาทิคาโห, ตโต ปริวชฺชนลกฺขณํ กิเลสานุพนฺธนิมิตฺตาทิคฺคาหปริวชฺชนลกฺขณํฯ อาทิ-สทฺเทน อนุพฺยญฺชนํ สงฺคณฺหาติฯ

อาชีวปาริสุทฺธิสีลวณฺณนา

[16] วุตฺเตติ อิเธว อุทฺเทสวเสน ปุพฺเพ วุตฺเตฯ ตถา หิ ‘‘อาชีวเหตุ ปญฺญตฺตานํ ฉนฺนํ สิกฺขาปทาน’’นฺติ ปทุทฺธารํ กตฺวา ตานิ ปาฬิวเสเนว ทสฺเสตุํ ‘‘ยานิ ตานี’’ติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ยานิ ตานิ เอวํ ปญฺญตฺตานิ ฉ สิกฺขาปทานีติ สมฺพนฺโธฯ อาชีวเหตูติ ชีวิกนิมิตฺตํ, ‘‘เอวาหํ ปจฺจเยหิ อกิลมนฺโต ชีวิสฺสามี’’ติ อธิปฺปาเยนฯ อาชีวการณาติ ตสฺเสว เววจนํฯ ปาปิจฺโฉติ ปาปิกาย อสนฺตคุณสมฺภาวนิจฺฉาย สมนฺนาคโตฯ อิจฺฉาปกโตติ อิจฺฉาย อปกโต อุปทฺทุโต, อภิภูโต วาฯ อสนฺตนฺติ อวิชฺชมานํฯ อภูตนฺติ อนุปฺปนฺนํฯ อนุปฺปนฺนตฺตา หิ ตสฺส ตํ อสนฺตนฺติ ปุริมสฺส ปจฺฉิมํ การณวจนํฯ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมนฺติ อุตฺตริมนุสฺสานํ อุกฺกฏฺฐปุริสานํ ธมฺมํ, มนุสฺสธมฺมโต วา อุตฺตริ อุกฺกฏฺฐํฯ อุลฺลปตีติ อุคฺคตายุโก ลปติฯ สีลํ หิ ภิกฺขุโน อายุ, ตํ ตสฺส ตถาลปนสมกาลเมว วิคจฺฉติฯ เตนาห ‘‘อาปตฺติ ปาราชิกสฺสา’’ติ ปาราชิกสงฺขาตา อาปตฺติ อสฺส, ปาราชิกสญฺญิตสฺส วา วีติกฺกมสฺส อาปชฺชนํ อุลฺลปนนฺติ อตฺโถฯ สญฺจริตฺตํ สมาปชฺชตีติ สญฺจรณภาวํ อาปชฺชติ, อิตฺถิยา วา ปุริสมติํ, ปุริสสฺส วา อิตฺถิมติํ อาโรเจตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘อิเมสํ ฉนฺนํ สิกฺขาปทานํ วีติกฺกมสฺส วเสนา’’ติ สมฺพนฺโธ เหฏฺฐา ทสฺสิโต เอวฯ

กุหนาติอาทีสูติ เหฏฺฐา อุทฺทิฏฺฐปาฬิยาว ปทุทฺธาโรฯ อยํ ปาฬีติ อยํ วิภงฺเค (วิภ. 861) อาคตา นิทฺเทสปาฬิฯ

[17] จีวราทิปจฺจยา ลพฺภนฺตีติ ลาภาฯ เต เอว สกฺกจฺจํ อาทรวเสน ทิยฺยมานา สกฺการาฯ ปตฺถฏยสตา กิตฺติสทฺโทฯ ตํ ลาภญฺจ สกฺการญฺจ กิตฺติสทฺทญฺจฯ สนฺนิสฺสิตสฺสาติ เอตฺถ ตณฺหานิสฺสโย อธิปฺเปโตติ อาห ‘‘ปตฺถยนฺตสฺสา’’ติฯ อสนฺตคุณทีปนกามสฺสาติ อสนฺเต อตฺตนิ อวิชฺชมาเน สทฺธาทิคุเณ สมฺภาเวตุกามสฺสฯ อสนฺตคุณสมฺภาวนตาลกฺขณา, ปฏิคฺคหเณ จ อมตฺตญฺญุตาลกฺขณา หิ ปาปิจฺฉตาฯ อิจฺฉาย อปกตสฺสาติ ปาปิกาย อิจฺฉาย สมฺมาอาชีวโต อเปโต กโตติ อปกโตฯ ตถาภูโต จ อาชีวูปทฺทเวน อุปทฺทุโตติ กตฺวา อาห ‘‘อุปทฺทุตสฺสาติ อตฺโถ’’ติฯ

กุหนเมว ปจฺจยุปฺปาทนสฺส วตฺถูติ กุหนวตฺถุฯ ติวิธมฺเปตํ ตตฺถ อาคตํ ตสฺส นิสฺสยภูตาย อิมาย ปาฬิยา ทสฺเสตุนฺติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ ตทตฺถิกสฺเสวาติ เตหิ จีวราทีหิ อตฺถิกสฺเสวฯ ปฏิกฺขิปเนนาติ จีวราทีนํ ปฏิกฺขิปนเหตุฯ อสฺสาติ ภเวยฺยฯ ปฏิคฺคหเณน จาติ จ-สทฺเทน ปุพฺเพ วุตฺตํ ปฏิกฺขิปนํ สมุจฺจิโนติฯ

ภิยฺโยกมฺยตนฺติ พหุกามตํฯ ยนฺติ กิริยาปรามสนํ, ตสฺมา ‘‘ธาเรยฺยา’’ติ เอตฺถ ยเทตํ สงฺฆาฏิํ กตฺวา ธารณํ, เอตํ สมณสฺส สารุปฺปนฺติ โยชนาฯ ปาปณิกานีติ อาปณโต ฉฑฺฑิตานิฯ นนฺตกานีติ อนฺตรหิตานิ โจฬขณฺฑานิฯ อุจฺจินิตฺวาติ อุญฺฉเนน จินิตฺวา สงฺคเหตฺวาฯ อุญฺฉาจริยายาติ อุญฺฉาจริยาย ลทฺเธนฯ คิลานสฺส ปจฺจยภูตา เภสชฺชสงฺขาตา ชีวิตปริกฺขารา คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาราฯ ปูติมุตฺตนฺติ ปุราณสฺส, อปุราณสฺส จ สพฺพสฺส โคมุตฺตสฺเสตํ นามํฯ ปูติมุตฺเตนาติ ปูติภาเวน มุตฺเตน ปเรหิ ฉฑฺฑิเตน, ปูติภูเตน วา โคมุตฺเตนฯ ธุตวาโทติ ปเรสมฺปิ ธุตคุณวาทีฯ สมฺมุขีภาวาติ สมฺมุขโต วิชฺชมานตฺตา, ลพฺภมานตายาติ อตฺโถฯ

อตฺตานํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมาธิคมสฺส สามนฺเต กตฺวา ชปฺปนํ สามนฺตชปฺปนํฯ มเหสกฺโขติ มหานุภาโว, อุตฺตริมนุสฺสธมฺมาธิคเมนาติ อธิปฺปาโยฯ

‘‘มิตฺโต’’ติ สามญฺญโต วตฺวา ปุน ตํ วิเสเสติ ‘‘สนฺทิฏฺโฐ สมฺภตฺโต’’ติ ฯ ทิฏฺฐมตฺโต หิ มิตฺโต สนฺทิฏฺโฐฯ ทฬฺหภตฺติโก สมฺภตฺโตฯ สหาโยติ สห อายนโก, สขาติ อตฺโถฯ สตฺตปทิโน หิ ‘‘สขา’’ติ วุจฺจนฺติฯ วิหาโร ปาการปริจฺฉินฺโน สกโล อาวาโสฯ อฑฺฒโยโค ทีฆปาสาโท, ครุฬสณฺฐานปาสาโทติปิ วทนฺติฯ ปาสาโท จตุรสฺสปาสาโทฯ หมฺมิยํ มุณฺฑจฺฉทนปาสาโทฯ กูฏาคารํ ทฺวีหิ กณฺณิกาหิ กตฺตพฺพปาสาโทฯ อฏฺโฏ ปฏิราชูนมฺปิ ปฏิพาหนโยคฺโย จตุปญฺจภูมโก ปฏิสฺสยวิเสโสฯ มาโฬ เอกกูฏสงฺคหิโต อเนกโกณวนฺโต ปฏิสฺสยวิเสโสฯ อุทฺทณฺโฑ อคพฺภิกา เอกทฺวารา ทีฆสาลาติ วทนฺติฯ อปเร ปน ภณนฺติ – วิหาโร นาม ทีฆมุขปาสาโทฯ อฑฺฒโยโค เอกปสฺเสน ฉทนกเสนาสนํฯ ตสฺส กิร เอกปสฺเส ภิตฺติ อุจฺจตรา โหติ, อิตรปสฺเส นีจา, เตน ตํ เอกปสฺสฉทนกํ โหติฯ ปาสาโท อายตจตุรสฺสปาสาโทฯ หมฺมิยํ มุณฺฑจฺฉทนํ จนฺทิกงฺคณยุตฺตํฯ คุหา เกวลา ปพฺพตคุหาฯ เลณํ ทฺวารพทฺธํฯ กูฏาคารํ โย โกจิ กณฺณิกาพทฺธปาสาโทฯ อฏฺโฏ พหลภิตฺติเคหํฯ ยสฺส โคปานสิโย อคฺคเหตฺวา อิฏฺฐกาหิ เอว ฉทนํ โหติฯ อฏฺฏาลกากาเรน กรียตีติปิ วทนฺติฯ มาโฬ วฏฺฏากาเรน กตเสนาสนํฯ อุทฺทณฺโฑ เอโก ปฏิสฺสยวิเสโสฯ โย ‘‘ภณฺฑสาลา, อุโทสิต’’นฺติปิ วุจฺจติฯ อุปฏฺฐานสาลา สนฺนิปตนฏฺฐานํฯ

กุจฺฉิตรชภูตาย ปาปิจฺฉตาย นิรตฺถกํ กายวจีวิปฺผนฺทนิคฺคณฺหนํ โกรชํ, ตํ เอตสฺส อตฺถีติ โกรชิโก, โกหญฺเญน สํยตกาโย, อติวิย, อภิณฺหํ วา โกรชิโก โกรชิกโกรชิโกฯ อติปริสงฺกิโตติ เกจิฯ อติวิย กุโห กุหกกุหโก, สาติสยวิมฺหาปโกติ อตฺโถฯ อติวิย ลโป ลปนโก ลปกลปโกฯ มุขสมฺภาวิโกติ โกรชิกโกรชิกาทิภาเวน ปวตฺตวจเนหิ อตฺตโน มุขมตฺเตน อญฺเญหิ สมฺภาวิโกฯ โส เอวรูโป เอวรูปตาย เอว อตฺตานํ ปรํ วิย กตฺวา ‘‘อยํ สมโณ’’ติอาทีนิ กเถติฯ คมฺภีรนฺติอาทิ ตสฺสา กถาย อุตฺตริมนุสฺสธมฺมปฏิพทฺธตาย วุตฺตํฯ

สมฺภาวนาธิปฺปายกเตนาติ ‘‘กถํ นุ โข มํ ชโน ‘อริโย’ติ วา ‘วิเสสลาภี’ติ วา สมฺภาเวยฺยา’’ติ อิมินา อธิปฺปาเยน กเตนฯ

คมนํ สณฺฐเปตีติ วิเสสลาภีนํ คมนํ วิย อตฺตโน คมนํ สกฺกจฺจํ ฐเปติ , สโต สมฺปชาโนว คจฺฉนฺโต วิย โหติฯ ปณิธายาติ ‘‘อรหาติ มํ ชานนฺตู’’ติ จิตฺตํ สณฺฐเปตฺวา, ปตฺเถตฺวา วาฯ สมาหิโต วิยาติ ฌานสมาธินา สมาหิโต วิยฯ อาปาถกชฺฌายีติ มนุสฺสานํ อาปาถฏฺฐาเน สมาธิสมาปนฺโน วิย นิสีทนฺโต อาปาถเก ชนสฺส ปากฏฏฺฐาเน ฌายีฯ อิริยาปถสงฺขาตนฺติ อิริยาปถสณฺฐปนสงฺขาตํฯ

ปจฺจยปฏิเสวนสงฺขาเตนาติ อโยนิโส อุปฺปาทิตานํ ปจฺจยานํ ปฏิเสวนนฺติ เอวํ กถิเตน, เตน วา ปจฺจยปฏิเสวเนน สงฺขาตพฺเพน กถิตพฺเพนฯ อญฺญํ วิย กตฺวา อตฺตโน สมีเป ภณนํ สามนฺตชปฺปิตํฯ อา-การสฺส รสฺสตฺตํ กตฺวา ‘‘อฏฺฐปนา’’ติ วุตฺตํฯ กุหนํ กุโห, ตสฺส อยนา ปวตฺติ กุหายนา, กุหสฺส วา ปุคฺคลสฺส อยนา คติ กิริยา กุหายนาฯ กุเหติ, กุเหน วา อิโตติ กุหิโต, กุหโกฯ

ปุฏฺฐสฺสาติ ‘‘โก ติสฺโส, โก ราชปูชิโต’’ติ ปุฏฺฐสฺสฯ อุทฺธํ กตฺวาติ อุกฺขิปิตฺวา วิภวสมฺปตฺติอาทินา ปคฺคเหตฺวาฯ

อุนฺนหนาติ อุทฺธํ อุทฺธํ พนฺธนา ปลิเวฐนาฯ ทฺเว กิร ภิกฺขู เอกํ คามํ ปวิสิตฺวา อาสนสาลาย นิสีทิตฺวา เอกํ กุมาริกํ ปกฺโกสิํสุฯ ตาย อาคตาย ตตฺเรโก เอกํ ปุจฺฉิ ‘‘อยํ, ภนฺเต, กสฺส กุมาริกา’’ติ? ‘‘อมฺหากํ อุปฏฺฐายิกาย เตลกนฺทริกาย ธีตา, อิมิสฺสา มาตา มยิ เคหํ คเต สปฺปิํ ททมานา ฆเฏเนว เทติ, อยมฺปิ มาตา วิย ฆเฏน เทตี’’ติ (วิภ. อฏฺฐ. 862) อุกฺกาเจสิฯ อิมํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘เตลกนฺทริกวตฺถุ เจตฺถ วตฺตพฺพ’’นฺติฯ

ธมฺมานุรูปา วาติ มตฺตาวจนานุรูปํ วาฯ มตฺตาวจนํ หิ ‘‘ธมฺโม’’ติ วุจฺจติฯ ยถาห ‘‘สุภาสิตํ อุตฺตมมาหุ สนฺโต, ธมฺมํ ภเณ นาธมฺมํ ตํ ทุติย’’นฺติ (สํ. นิ. 1.213; สุ. นิ. 452)ฯ เตน พหุํ วิปฺปลปนมาห, สจฺจโต วา อญฺญา สุภาสิตา วาจา ‘‘ธมฺโม’’ติ เวทิตพฺโพฯ มุคฺคสูปสทิสกมฺโม ปุคฺคโล มุคฺคสูปฺโยฯ เตนาห ‘‘อยํ ปุคฺคโล มุคฺคสูปฺโยติ วุจฺจตี’’ติฯ ปริภฏสฺส กมฺมํ ปาริภฏฺยํ, ตเทว ปาริภฏฺยตาฯ

นิมิตฺเตน จรนฺโต, ชีวนฺโต วา นิมิตฺตโก, ตสฺส ภาโว เนมิตฺติกตาฯ อตฺตโน อิจฺฉาย ปกาสนํ โอภาโสฯ

โก ปน โสติ ? ‘‘อชฺช ภิกฺขูนํ ปจฺจยา ทุลฺลภา ชาตา’’ติอาทิกา ปจฺจยปฏิสํยุตฺตกถาฯ อิจฺฉิตวตฺถุสฺส สมีเป กถนํ สามนฺตชปฺปาฯ

อกฺโกสนภเยนาปิ ทเทยฺยาติ ทสหิ อกฺโกสวตฺถูหิ อกฺโกสนํฯ ตถา วมฺภนาทโยฯ อุเปกฺขนา อุปาสกานํ ทายกาทิภาวโต พหิ ฉฑฺฑนาฯ ขิปนาติ เขปวจนํฯ ตํ ปน อวหสิตฺวา วจนํ โหตีติ อาห ‘‘อุปฺปณฺฑนา’’ติฯ ปาปนาติ อทายกตฺตสฺส, อวณฺณสฺส วา ปติฏฺฐาปนํฯ ปเรสํ ปิฏฺฐิมํสขาทนสีโล ปรปิฏฺฐิมํสิโก, ตสฺส ภาโว ปรปิฏฺฐิมํสิกตาฯ อพฺภงฺคนฺติ อพฺภญฺชนํฯ นิปิสิตฺวา คนฺธมคฺคนา วิยาติ อนิปฺปิสิเต อลพฺภมานสฺส คนฺธสฺส นิปิสเน ลาโภ วิย ปรคุเณ อนิปฺปิสิเต อลพฺภมานานํ ปจฺจยานํ นิปิสเนน ลาโภ ทฏฺฐพฺโพติฯ

นิกตฺตุํ อปฺเปน ลาเภน พหุกํ วญฺเจตฺวา คเหตุํ อิจฺฉนํ นิชิคีสนํ, ตสฺส ภาโว นิชิคีสนตาฯ ตสฺเสว อิจฺฉนสฺส ปวตฺติอากาโร, ตํสหชาตํ วา คเวสนกมฺมํฯ

องฺคนฺติ หตฺถปาทาทิองฺคานิ อุทฺทิสฺส ปวตฺตํ วิชฺชํฯ นิมิตฺตนฺติ นิมิตฺตสตฺถํฯ อุปฺปาตนฺติ อุกฺกาปาตทิสาฑาห-ภูมิจาลาทิอุปฺปาตปฏิพทฺธวิชฺชํฯ สุปินนฺติ สุปินสตฺถํฯ ลกฺขณนฺติ อิตฺถิปุริสานํ ลกฺขณชานนสตฺถํฯ มูสิกจฺฉินฺนนฺติ วตฺถาทีนํ อสุกภาเค มูสิกจฺเฉเท สติ อิทํ นาม ผลํ โหตีติ ชานนกสตฺถํฯ ปลาสคฺคิอาทีสุ อิมินา นาม อคฺคินา หุเต อิทํ นาม โหตีติ อคฺคิวเสน โหมวิธานํ อคฺคิโหมํฯ อิมินา นเยน ทพฺพิโหมํ เวทิตพฺพํฯ อาทิ-สทฺเทน ถุสโหมาทีนํ, อญฺเญสญฺจ สุตฺเต อาคตานํ มิจฺฉาชีวานํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ วีริยสาธนตฺตา อาชีวปาริสุทฺธิสีลสฺส ‘‘ปจฺจยปริเยสนวายาโม’’ติ วุตฺตํฯ ตสฺส ปาริสุทฺธิ อนวชฺชภาโว, เยน ธมฺเมน สเมน ปจฺจยลาโภ โหติฯ น หิ อลโส ญาเยน ปจฺจเย ปริเยสิตุํ สกฺโกตีติฯ

ปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลวณฺณนา

[18] ปฏิสงฺขาติ อยํ ‘‘สยํ อภิญฺญา’’ติอาทีสุ (มหาว. 11) วิย ย-การโลเปน นิทฺเทโสฯ โยนิโสติ เจตฺถ อุปายตฺโถ โยนิโส-สทฺโทติ ทสฺเสนฺโต อาห ‘‘อุปาเยน ปเถนา’’ติฯ ‘‘ปฏิสงฺขาย ญตฺวา’’ติ วตฺวา ตยิทํ ปฏิสงฺขานํ ปจฺจเวกฺขณนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘ปจฺจเวกฺขิตฺวาติ อตฺโถ’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ยถา หิ ปจฺจเวกฺขิตฺวาติ สีตปฏิฆาตาทิกํ ตํ ตํ ปโยชนํ ปติ ปติ อเวกฺขิตฺวา, ญาเณน ปสฺสิตฺวาติ อตฺโถ, เอวํ ปฏิสงฺขายาติ ตเทว ปโยชนํ ปติ ปติ สงฺขาย, ชานิตฺวาติ อตฺโถฯ ญาณปริยาโย หิ อิธ สงฺขา-สทฺโทติฯ เอตฺถ จ ‘‘ปฏิสงฺขา โยนิโส’’ติอาทิ กามํ ปจฺจยปริโภคกาเลน วุจฺจติ, ธาตุวเสน ปน ปฏิกูลวเสน วา ปจฺจเวกฺขณาย ปจฺจยสนฺนิสฺสิตสีลํ สุชฺฌตีติ อปเรฯ ภิชฺชตีติ เกจิฯ เอเก ปน ปฐมํ เอว ปริยตฺตนฺติ วทนฺติ, วีมํสิตพฺพํฯ ‘‘จีวร’’นฺติ เอกวจนํ เอกตฺตมตฺตํ วาจกนฺติ อธิปฺปาเยน ‘‘อนฺตรวาสกาทีสุ ยํ กิญฺจี’’ติ วุตฺตํ, ชาติสทฺทตาย ปน ตสฺส ปาฬิยํ เอกวจนนฺติ ยตฺตกานิ จีวรานิ โยคินา ปริหริตพฺพานิ, เตสํ สพฺเพสํ เอกชฺฌํ คหณนฺติ สกฺกา วิญฺญาตุํ, ยํ กิญฺจีติ วา อนวเสสปริยาทานเมตํ, น อนิยมวจนํฯ ‘‘นิวาเสติ วา ปารุปติ วา’’ติ วิกปฺปนํ ปน ปฏิเสวนปริยายสฺส ปริโภคสฺส วิภาคทสฺสนนฺติ ตํ ปญฺญเปตฺวา สยนนิสีทน-จีวรกุฏิกรณาทิวเสนาปิ ปริโภคสฺส สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ

ปโยชนานํ มริยาทา ปโยชนาวธิ, ตสฺส ปริจฺฉินฺทนวเสน โย นิยโม, ตสฺส วจนํ ปโยชนา…เป.… วจนํฯ อิทานิ ตํ นิยมํ วิวริตฺวา ทสฺเสตุํ ‘‘เอตฺตกเมว หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ อวธารเณน ลีฬาวิภูสาวิลมฺพนานฏมฺพราทิวเสน วตฺถปริโภคํ นิเสเธติฯ เตนาห ‘‘น อิโต ภิยฺโย’’ติฯ ลีฬาวเสน หิ เอกจฺเจ สตฺตา วตฺถานิ ปริทหนฺติ เจว อุปสํวิยนฺติ จฯ ยถา ตํ โยพฺพเน ฐิตา นาคริกมนุสฺสาฯ เอกจฺเจ วิภูสนวเสน, ยถา ตํ รูปูปชีวินิอาทโยฯ วิลมฺพนวเสน วิลมฺพกาฯ นฏมฺพรวเสน โภชาทโยฯ อชฺฌตฺตธาตุกฺโขโภ สีตโรคาทิอุปฺปาทโกฯ อุตุปริณามนวเสนาติ อุตุโน ปริวตฺตนวเสน วิสภาคสีตอุตุสมุฏฺฐาเนนฯ วา-สทฺเทน เหมนฺตาทีสุ หิมปาตาทิวเสน ปวตฺตสฺส สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพ, น อุปฺปาเทติ สีตนฺติ อธิปฺปาโยฯ ยทตฺถํ ปน ตํ วิโนทนํ, ตํ มตฺถกปฺปตฺตํ ทสฺเสตุํ ‘‘สีตพฺภาหเต’’ติอาทิ วุตฺตํฯ สพฺพตฺถาติ ‘‘อุณฺหสฺส ปฏิฆาตายา’’ติอาทีสุ สพฺเพสุ เสสปโยชเนสุฯ