สีลสฺส ตณฺหาทาสพฺยโต โมจนํ วิวฏฺฏูปนิสฺสยภาวาปาทนํฯ ตโต เอว ตํสมงฺคีปุคฺคโล เสรี สยํวสี ภุชิสฺโส นาม โหติฯ เตนาห ‘‘ภุชิสฺสภาวกรเณน ภุชิสฺสานี’’ติฯ ‘‘อิมินาหํ สีเลน เทโว วา ภเวยฺยํ เทวญฺญตโร วา, ตตฺถ นิจฺโจ ธุโว สสฺสโต’’ติ, ‘‘สีเลน สุทฺธี’’ติ จ เอวมาทินา ตณฺหาทิฏฺฐีหิ อปรามฏฺฐตฺตา อยํ เต สีเลสุ โทโสติ จตูสุ วิปตฺตีสุ ยาย กายจิ วิปตฺติยา ทสฺสเนน ปรามฏฺฐุํ อนุทฺธํเสตุํฯ สมาธิสํวตฺตนปฺปโยชนานิ สมาธิสํวตฺตนิกานิฯ

[159] สิกฺขาย สคารโวติ สีลธนํ นิสฺสาย ปฏิลทฺธสมาทานตฺตา สาติสยํ สิกฺขาย สคารโว สปฺปติสฺโส โหติฯ สภาควุตฺตีติ สมฺปนฺนสีเลหิ สภาควุตฺติโก, ตาย เอว วา สิกฺขาย สภาควุตฺติฯ โย หิ สิกฺขาคารวรหิโต, โส ตาย วิสภาควุตฺติ นาม โหติ วิโลมนโตฯ ยถา ปเรหิ สทฺธิํ อตฺตโน ฉิทฺทํ น โหติ, เอวํ ธมฺมามิเสหิ ปฏิสนฺถรณํ ปฏิสนฺถาโรฯ สิกฺขาย สคารวตฺตา เอว ตตฺถ อปฺปมตฺโต โหติฯ อตฺตานุวาทภยํ ปรานุวาทภยํ ทณฺฑภยํ ทุคฺคติภยนฺติ เอวมาทีนิ ภยานิ อิมสฺส ทูรสมุสฺสาริตานีติ อาห ‘‘อตฺตานุวาทาทิภยวิรหิโต’’ติฯ เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวฯ

5. จาคานุสฺสติกถาวณฺณนา

[160] ปกติยาติ สภาเวนฯ จาคาธิมุตฺเตนาติ เทยฺยธมฺมปริจฺจาเค ยุตฺตปฺปยุตฺเตน ตนฺนินฺเนน ตปฺโปเณนฯ นิจฺจํ สทา ปวตฺตา ทานสํวิภาคา ยสฺส โส นิจฺจปวตฺตทานสํวิภาโค, เตนฯ อิธาปิ ‘‘ปกติยา’’ติ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ยํ ปรสฺส ปฏิยตฺตํ ทิยฺยติ, ตํ ทานํฯ ยํ อตฺตนา ปริภุญฺชิตพฺพโต สํวิภชติ, โส สํวิภาโคฯ อิโต ทานิ ปภุตีติ อิโต ปฏฺฐาย ทานิ อชฺชตคฺเค อชฺชทิวสํ อาทิํ กตฺวาฯ อทตฺวา น ภุญฺชิสฺสามีติ ทานสมาทานํ กตฺวา ฯ ตํทิวสนฺติ ตสฺมิํ ภาวนารมฺภทิวเสฯ ตตฺถ นิมิตฺตํ คณฺหิตฺวาติ ตสฺมิํ ทาเน ปริจฺจาคเจตนาย ปวตฺติอาการสฺส สลฺลกฺขณวเสน นิมิตฺตํ คเหตฺวาฯ วิคตมลมจฺเฉรตาทิคุณวเสนาติ วิคตานิ มลมจฺเฉรานิ เอตสฺมาติ วิคตมลมจฺเฉโร, จาโค, ตสฺส ภาโว วิคตมลมจฺเฉรตาฯ ตทาทีนํ คุณานํ, สมฺปตฺตีนํ, อานิสํสานํ วา วเสนฯ