เมนู

1. สีลนิทฺเทสวณฺณนา

สีลสรูปาทิกถาวณฺณนา

[6] เอวนฺติ วุตฺตปฺปกาเรนฯ อเนกคุณสงฺคาหเกนาติ อธิสีลสิกฺขาทีนํ, อญฺเญสญฺจ อเนเกสํ คุณานํ สงฺคาหเกนฯ สีลสมาธิปญฺญามุเขนาติ ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติอาทีสุ (ธ. ป. 277; เถรคา. 676; เนตฺติ. 5) วิย วิปสฺสนามตฺตาทิมุเขน สงฺเขปโต อเทเสตฺวา สีลสมาธิปญฺญามุเขน เทสิโตปิ, สตฺตติํสายปิ วา โพธิปกฺขิยธมฺมานํ วิสุทฺธิมคฺคนฺโตคธตฺตา ตตฺถ สีลสมาธิปญฺญา มุขํ ปมุขํ กตฺวา เทสิโตปิฯ เอเตน สีลสมาธิปญฺญาสุ อวเสสโพธิปกฺขิยธมฺมานํ สภาวโต, อุปการโต จ อนฺโตคธภาโว ทีปิโตติ เวทิตพฺพํฯ อติสงฺเขปเทสิโตเยว โหติ สภาววิภาคาทิโต อวิภาวิตตฺตาฯ นาลนฺติ น ปริยตฺตํ น สมตฺถํฯ สพฺเพสนฺติ นาติสงฺเขปนาติวิตฺถารรุจีนมฺปิ, วิปญฺจิตญฺญุเนยฺยานมฺปิ วาฯ สงฺเขปเทสนา หิ สํขิตฺตรุจีนํ, อุคฺฆฏิตญฺญูนํเยว จ อุปการาย โหติ, น ปนิตเรสํฯ อสฺส วิสุทฺธิมคฺคสฺสฯ ปุจฺฉนฏฺเฐน ปญฺหา, กิริยา กรณํ กมฺมํ, ปญฺหาว กมฺมํ ปญฺหากมฺมํ, ปุจฺฉนปโยโคฯ

กิํ สีลนฺติ สรูปปุจฺฉาฯ เกนฏฺเฐน สีลนฺติ เกน อตฺเถน สีลนฺติ วุจฺจติ, ‘‘สีล’’นฺติ ปทํ กํ อภิเธยฺยํ นิสฺสาย ปวตฺตนฺติ อตฺโถฯ ตยิทํ สีลํ สภาวโต, กิจฺจโต, อุปฏฺฐานาการโต, อาสนฺนการณโต จ กถํ ชานิตพฺพนฺติ อาห ‘‘กานสฺส ลกฺขณรสปจฺจุปฏฺฐานปทฏฺฐานานี’’ติฯ ปฏิปตฺติ นาม ทิฏฺฐานิสํเส เอว โหตีติ อาห ‘‘กิมานิสํส’’นฺติฯ กติวิธนฺติ ปเภทปุจฺฉาฯ วิภาควนฺตานํ หิ สภาววิภาวนํ วิภาคทสฺสนมุเขเนว โหตีติฯ โวทานํ วิสุทฺธิฯ สา จ สํกิเลสมลวิมุตฺติฯ ตํ อิจฺฉนฺเตน ยสฺมา อุปายโกสลฺลตฺถินา อนุปายโกสลฺลํ วิย สํกิเลโส ชานิตพฺโพติ อาห ‘‘โก จสฺส สํกิเลโส’’ติฯ

ตตฺราติ ตสฺมิํ, ตสฺส วา ปญฺหากมฺมสฺสฯ วิสฺสชฺชนนฺติ วิวรณํฯ ปุจฺฉิโต หิ อตฺโถ อวิภาวิตตฺตา นิคูฬฺโห มุฏฺฐิยํ กโต วิย ติฏฺฐติฯ ตสฺส วิวรณํ วิสฺสชฺชนํ วิภูตภาวการณโตฯ