เมนู

ปีตกสิณกถาวณฺณนา

[95] ปีตกสิเณ มาลาคจฺฉนฺติ อิกฺกฏาทิมาลาคจฺฉํฯ หริตาลํ, มโนสิลา วา ธาตุฯ ปตฺตงฺคปุปฺเผหีติ ปตฺตงฺคนามิกา ปีตวณฺณปุปฺผา เอกา คจฺฉชาติ, ตสฺส ปุปฺเผหิฯ อาสนปูชนฺติ เจติยงฺคเณ กตํ อาสนปูชํ กณิการปุปฺผาทินาติ อาทิ-สทฺเทน อากุลิกิงฺกิราตปุปฺผาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ

โลหิตกสิณกถาวณฺณนา

[96] โลหิตมณิ โลหิตงฺคมณิอาทิฯ โลหิตธาตุ เครุกชาติหิงฺคุลิกาทิฯ

โอทาตกสิณกถาวณฺณนา

[97] โอทาตกสิเณ มาลาคจฺฉนฺติ นนฺทิยาวตฺตาทิมาลาคจฺฉํฯ ธาตุ กกฺกฏิมุตฺตเสติกาทิฯ

อาโลกกสิณกถาวณฺณนา

[98] ตถา อสกฺโกนฺเตนาติ ยถา สูริยาโลกาทิวเสน โอภาสนิมิตฺตุปฺปาทนํ วุตฺตํ, ตสฺส โอภาสมณฺฑลสฺส น จิรฏฺฐิติตาย ตถา นิมิตฺตุปฺปาทนํ กาตุํ อสกฺโกนฺเตนฯ ฆฏมุเขน นิคฺคจฺฉนกโอภาสสฺส มหนฺตภาวโต ‘‘ฆฏมุขํ ปิทหิตฺวา’’ติ วุตฺตํฯ ภิตฺติมุขนฺติ ภิตฺติอภิมุขํฯ อุฏฺฐิตมณฺฑลสทิสนฺติ ภิตฺติอาทีสุ อุฏฺฐิตปากติกอาโลกมณฺฑลสทิสํฯ ฆนวิปฺปสนฺนํ อาโลกปุญฺชสทิสนฺติ ภควโต พฺยามปฺปภา วิย พหโล, วิปฺปสนฺโน จ หุตฺวา ปุญฺชภูโต อาโลโก อตฺถิ เจ, ตํสทิโสติ อตฺโถฯ

ปริจฺฉินฺนากาสกสิณกถาวณฺณนา

[99] ฉิทฺทสทิสเมว โหตีติ เยหิ ภิตฺติปริยนฺตาทีหิ ปริจฺฉินฺนํ, ตํ ฉิทฺทํ, ตํสทิสํ, เตนวากาเรน อุคฺคหนิมิตฺตํ อุปฏฺฐาตีติ อตฺโถฯ ‘‘วฑฺฒิยมานมฺปิ น วฑฺฒตี’’ติ อุคฺคหนิมิตฺตสฺส อวฑฺฒนียตํ ทสฺเสตุํ วุตฺตํฯ สพฺพมฺปิ หิ อุคฺคหนิมิตฺตํ วฑฺฒิยมานํ น วฑฺฒติเยวฯ สติปิ จ วฑฺเฒตุกามตายํ วฑฺฒนา น สมฺภวติ ภาวนาย ปริทุพฺพลตฺตาฯ ภาวนาวเสน หิ นิมิตฺตวฑฺฒนา ฯ ปฏิภาคนิมิตฺตํ ปน ตสฺมิํ อุปฺปนฺเน ภาวนา ถิราติ กตฺวา ‘‘วฑฺฒิยมานํ วฑฺฒตี’’ติ วุตฺตํฯ

กิญฺจาปิ ปาฬิยํ ‘‘ปถวีกสิณาทีนิ รูปฌานารมฺมณานิ อฏฺเฐว กสิณานิ สรูปโต อาคตานิ, โอทาตกสิเณ ปน อาโลกกสิณํ, อากาสกสิเณ จ ปริจฺฉินฺนากาสกสิณํ อนฺโตคธํ กตฺวา เทสนา กตา’’ติ อธิปฺปาเยนาห ‘‘อิติ กสิณานิ ทสพโล, ทส ยานิ อโวจา’’ติฯ ปกิณฺณกกถาปิ วิญฺเญยฺยาติ ปุพฺเพ วิย อสาธารณํ ตสฺมิํ ตสฺมิํ กสิเณ ปฏินิยตเมว อตฺถํ อคฺคเหตฺวา อสาธารณโต, สาธารณโต จ ตตฺถ ตตฺถ ปกิณฺณกํ วิสฏํ อตฺถํ คเหตฺวา ปวตฺตา ปกิณฺณกกถาปิ วิชานิตพฺพาฯ

ปกิณฺณกกถาวณฺณนา

[100] อาทิภาโวติ เอตฺถ อาทิ-สทฺเทน ยสฺส กสฺสจิ ปถวีปกฺขิยสฺส วตฺถุโน นิมฺมานาทิํ สงฺคณฺหาติฯ ฐานนิสชฺชาทิกปฺปนํ วาติ เอตฺถาปิ ‘‘อากาเส วา อุทเก วา’’ติ อาเนตฺวา สมฺพนฺธิตพฺพํฯ ปริตฺตอปฺปมาณนเยนาติ นีลาทิวณฺณํ อนามสิตฺวา ปริตฺตอปฺปมาณนเยเนวฯ เอวมาทีนีติ อาทิ-สทฺเทน สรีรโต อุทกธารานิมฺมานาทิํ สงฺคณฺหาติฯ

ยเทว โส อิจฺฉติ ตสฺส ฑหนสมตฺถตาติ พหูสุ กปฺปาสปิจุสารทารุอาทีสุ เอกชฺฌํ ราสิภูเตสุ ฐิเตสุ ยํ ยเทว อิจฺฉติ, ตสฺส ตสฺเสว ฑหนสมตฺถตาฯ อิธ อาทิ-สทฺเทน อนฺธการวิธมนาทิํ สงฺคณฺหาติฯ

วายุคติยา คมนํ วายุคติคมนํ, อติสีฆคมนํฯ อิธ อาทิ-สทฺเทน ยทิจฺฉิตเทสนฺตรํ ปาปุณนาทิํ สงฺคณฺหาติฯ

สุวณฺณนฺติ อธิมุจฺจนา สุวณฺณภาวาธิฏฺฐานํ เสยฺยถาปิ อายสฺมา ปิลินฺทวจฺโฉ (ปารา. 619-620) ติณณฺฑุปคปาสาทาทีนํฯ วุตฺตนเยนาติ สุวณฺณทุพฺพณฺณนเยนฯ

วณฺณกสิเณสุ ตตฺถ ตตฺถ อาทิ-สทฺเทน นีโลภาสนิมฺมานาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ ปถวีปพฺพตาทีติ อาทิ-สทฺเทน สมุทฺทาทีนํ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพฯ