5. เสสกสิณนิทฺเทสวณฺณนา

อาโปกสิณกถาวณฺณนา

[91] ยถาวิตฺถาริตสฺส อตฺถสฺส อติเทโสปิ วิตฺถารฏฺฐาเนเยว ติฏฺฐตีติ อาห ‘‘วิตฺถารกถา โหตี’’ติฯ อาโปกสิณนฺติ อาโปกสิณชฺฌานํ, อาโปกสิณกมฺมฏฺฐานํ วาฯ สพฺพํ วิตฺถาเรตพฺพนฺติ ปถวีกสิณกมฺมฏฺฐาเน วุตฺตนเยน วิตฺถาเรตพฺพํฯ เอตฺตกมฺปีติ ‘‘กเต วา อกเต วาติ สพฺพํ วิตฺถาเรตพฺพ’’นฺติ เอตฺตกมฺปิ อวตฺวาฯ สามุทฺทิเกน โลณุทเกน ภริโต ชลาสโย โลณีฯ นีลาทิวณฺณสงฺกรปริหรณตฺถํ ‘‘สุทฺธวตฺเถน คหิต’’นฺติ วุตฺตํฯ อญฺญนฺติ ภูมิํ สมฺปตฺตํฯ ตถารูปนฺติ ยาทิสํ อากาสชํ อุทกํ, ตาทิสํฯ เตนาห ‘‘วิปฺปสนฺนํ อนาวิล’’นฺติ, ยํ ปน อุทกนฺติ สมฺพนฺโธฯ ‘‘น วณฺโณ ปจฺจเวกฺขิตพฺโพ’’ติอาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ ปถวีกสิณกถายํ วุตฺตเมวฯ ลกฺขณํ ปน อิธ ปคฺฆรณลกฺขณํ เวทิตพฺพํฯ

วุตฺตนเยเนวาติ ปถวีกสิณภาวนายํ วุตฺตนเยเนวฯ ตรงฺคุฏฺฐานาทิ, เผณมิสฺสตาทิ จ อิธ กสิณโทโสฯ โสติ โยคาวจโรฯ ตสฺสาติ ปฏิภาคนิมิตฺตสฺสฯ

เตโชกสิณกถาวณฺณนา

[92] สินิทฺธานิ สิเนหวนฺตานิฯ สารทารูนิ น เผคฺคุทารูนิฯ ชาลาย จิรฏฺฐิตตฺถํ สินิทฺธสารทารุคฺคหณํฯ ฆฏิกํ ฆฏิกํ กตฺวาติ ขนฺธโส กริตฺวาฯ อาลิมฺเปตฺวาติ ชาเลตฺวาฯ ฆนชาลายาติ อวิรฬวเสน ปวตฺตอคฺคิชาลายํฯ

ปตนสทิสนฺติ ปตมานสทิสํฯ อกเต คณฺหนฺตสฺสาติ วุตฺตนเยน ยถา กสิณมณฺฑลํ ปญฺญายติ, เอวํ อนภิสงฺขเต เกวเล เตชสฺมิํ นิมิตฺตํ คณฺหนฺตสฺสฯ