จิรฏฺฐิติสมฺปาทนวณฺณนา

[76] ลกฺขฏฺฐาเน ฐิตํ สเรน วาลํ วิชฺฌตีติ วาลเวธีฯ อิธ ปน อเนกธา ภินฺนสฺส วาลสฺส อํสุํ วิชฺฌนฺโต ‘‘วาลเวธี’’ติ อธิปฺเปโตฯ เตน วาลเวธินาฯ สูเทนาติ ภตฺตกาเรนฯ ‘‘อาการา ปริคฺคเหตพฺพา’’ติ สงฺเขปโต วุตฺตมตฺถํ วิวริตุํ ‘‘ยถา หี’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ตตฺถ สุกุสโลติ สุฏฺฐุ เฉโกฯ ธนุคฺคโหติ อิสฺสาโสฯ กมฺมนฺติ โยคฺยํฯ อกฺกนฺตปทานนฺติ วิชฺฌนกาเล อกฺกมนวเสน ปวตฺตปทานํฯ อาการนฺติ ธนุชิยาสรานํ คหิตาการํฯ ปริคฺคณฺเหยฺยาติ อุปธาเรยฺยฯ โภชนสปฺปายาทโยติ อาทิ-สทฺโท อวุตฺตาการานมฺปิ สงฺคาหโก ทฏฺฐพฺโพฯ เตน อุตุภาวนานิมิตฺตาทีนมฺปิ ปริคฺคณฺหนํ วุตฺตํ โหติฯ ตสฺมินฺติ ตสฺมิํ ตรุณสมาธิมฺหิฯ

ภตฺตารนฺติ สามินํ, ภตฺตเวตนาทีหิ โปสกนฺติ อตฺโถฯ ปริวิสนฺโตติ โภเชนฺโตฯ ตสฺส รุจฺจิตฺวา ภุญฺชนาการํ สลฺลกฺเขตฺวา ตสฺส อุปนาเมนฺโตติ โยชนาฯ อยมฺปิ โยคีฯ อธิคตกฺขเณ โภชนาทโย อากาเรติ ปุพฺเพ ฌานสฺส อธิคตกฺขเณ กิจฺจสาธเก โภชนาทิคเต อากาเรฯ คเหตฺวาติ ปริคฺคเหตฺวา สลฺลกฺเขตฺวาฯ นฏฺเฐ นฏฺเฐ สมาธิมฺหิ ปุนปฺปุนํ อปฺปนายฯ

มหานสวิชฺชาปริจเยน ปณฺฑิโตฯ ตตฺถ วิสทญาณตาย พฺยตฺโตฯ ฐานุปฺปตฺติกกโอสลฺลโยเคน กุสโลฯ นานจฺจเยหีติ นานจฺจเยหิ นานาสภาเวหิ, นานารเสหีติ อตฺโถฯ เตนาห ‘‘อมฺพิลคฺเคหี’’ติอาทิฯ สูเปหีติ พฺยญฺชเนหิฯ อมฺพิลคฺเคหีติ อมฺพิลโกฏฺฐาเสหิ, เย วา อมฺพิลรสา หุตฺวา อคฺคภูตา, เตหิ จตุรมฺพิลาทิมิสฺเสหิฯ เอส นโย ติตฺตกคฺคาทีสุปิฯ ขาริเกหีติ วาติงฺคณกฬีราทิมิสฺเสหิฯ นิมิตฺตนฺติ อาการํ รุจฺจนวเสน ภุญฺชนาการํฯ อุคฺคณฺหาตีติ อุปรูปริ คณฺหาติ อุปธาเรติฯ อิมสฺส วา สูเปยฺยสฺส อตฺถาย หตฺถํ อภิหรติฯ อภิหารานนฺติ อภิมุเขน หริตพฺพานํ ปณฺณาการานํ, ปูชาภิหารานํ วาฯ นิมิตฺตํ อุคฺคณฺหาตีติ ‘‘เอวํ เม จิตฺตํ สมาหิตํ อโหสี’’ติ นิมิตฺตํ คณฺหาติ สลฺลกฺเขติฯ

สมาธิปริปนฺถานนฺติ สมาธิสฺส ปริปนฺถภูตานํฯ ธมฺมานนฺติ กามจฺฉนฺทาทินีวรณธมฺมานํฯ สุวิโสธิตตฺตาติ สุฏฺฐุ วิโสธิตตฺตา, วิกฺขมฺภนวเสเนว สมฺมเทว ปหีนตฺตาติ อตฺโถฯ กามาทีนวปจฺจเวกฺขณาทีหีติ อาทิ-สทฺเทน อสุภมนสิการเนกฺขมฺมานิสํสปจฺจเวกฺขณาทีนิ สงฺคณฺหาติฯ