4. ปถวีกสิณนิทฺเทสวณฺณนา

[51] ผาสุ โหตีติ อาวาสสปฺปายาทิลาเภน มนสิการผาสุตา ภาวนานุกูลตา โหติฯ ปริโสเธนฺเตนาติ เตสํ เตสํ คณฺฐิฏฺฐานานํ ฉินฺทนวเสน วิโสเธนฺเตนฯ อกิลมนฺโตเยวาติ อกิลนฺตกาโย เอวฯ สติ หิ กายกิลมเถ สิยา กมฺมฏฺฐานมนสิการสฺส อนฺตราโยติ อธิปฺปาโยฯ คณฺฐิฏฺฐานนฺติ อตฺถโต, อธิปฺปายโต จ ทุพฺพินิเวธตาย คณฺฐิภูตํ ฐานํฯ ฉินฺทิตฺวาติ ยาถาวโต อตฺถสฺส, อธิปฺปายสฺส จ วิภาวเนน ฉินฺทิตฺวา, วิภูตํ สุปากฏํ กตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ สุวิสุทฺธนฺติ สุฏฺฐุ วิสุทฺธํ, นิคุมฺพํ นิชฺชฏนฺติ อตฺโถฯ

อนนุรูปวิหารวณฺณนา

[52] อญฺญตเรนาติ อญฺญตเรนาปิ, ปเคว อเนเกหีติ อธิปฺปาโยฯ มหนฺตภาโว มหตฺตํฯ ตถา เสเสสุฯ โสณฺฑวา โสณฺฑีฯ ตถา ปณฺณนฺติอาทีสุฯ โพธิองฺคณาทีสุ กาตพฺพํ อิธ ‘‘วตฺต’’นฺติ อธิปฺเปตนฺติ อาห ‘‘ปานียฆฏํ วา ริตฺต’’นฺติฯ นิฏฺฐิตายาติ ปวิฏฺฐปวิฏฺฐานํ ทาเนน ปริกฺขีณายฯ ชิณฺณวิหาเรปิ ยตฺร ภิกฺขู เอวํ วทนฺติ ‘‘อายสฺมา, ยถาสุขํ สมณธมฺมํ กโรตุ, มยํ ปฏิชคฺคิสฺสามา’’ติฯ เอวรูเป วิหาตพฺพนฺติ อยมฺปิ นโย ลพฺภติ, วุตฺตนยตฺตา ปน น วุตฺโตฯ

มหาปถวิหาเรติ มหาปถสมีเป วิหาเรฯ ภาชนทารุโทณิกาทีนีติ รชนภาชนานิ, รชนตฺถาย ทารุ, ทารุมยโทณิกา, รชนปจนฏฺฐานํ, โธวนผลกนฺติ เอวมาทีนิฯ สากหาริกาติ สากหารินิโย อิตฺถิโยฯ วิสภาคสทฺโท กามคุณูปสํหิโต คีตสทฺโทติ วทนฺติ, เกวโลปิ อิตฺถิสทฺโท วิสภาคสทฺโท เอวฯ ตตฺราติ ปุปฺผวนฺเต วิหาเรฯ ตาทิโสเยวาติ ‘‘ตตฺถสฺส กมฺมฏฺฐานํ คเหตฺวา’’ติอาทินา ยาทิโส ปณฺณวนฺเต วิหาเร อุปทฺทโว วุตฺโต, ตาทิโสเยวฯ ‘‘ปุปฺผหาริกาโย ปุปฺผํ โอจินนฺติโย’’ติ ปน วตฺตพฺพํฯ อยมิธ วิเสโสฯ

ปตฺถนีเยติ ตตฺถ วสนฺเตสุ สมฺภาวนาวเสน อุปสงฺกมนาทินา ปตฺเถตพฺเพฯ เตนาห ‘‘เลณสมฺมเต’’ติฯ ทกฺขิณาคิรีติ มคธวิสเย ทกฺขิณาคิรีติ วทนฺติฯ