รุกฺขสฺส อนฺโต นาม รุกฺขมูลํฯ ปพฺพตสฺส ปน ปพฺภารสทิโส ปพฺพตปเทโสฯ อจฺฉนฺนมริยาทนฺติ ยถา วสฺโสทกํ อนฺโต น ปวิสติ, เอวํ ฉทนสงฺเขเปน อุปริ อกตมริยาทํฯ อนฺโต ปน ปพฺภารสฺส วสฺโสทกํ ปวิสติ เจ, อพฺโภกาสสงฺเขปเมวาติ ตตฺถ ปวิสิตุํ วฏฺฏติฯ สาขามณฺฑโปติ รุกฺขสาขาหิ วิรฬจฺฉนฺนมณฺฑโปฯ ปีฐปโฏ ขลิตฺถทฺธสาฏโกฯ

ปวิฏฺฐกฺขเณ ธุตงฺคํ ภิชฺชติ ยถาวุตฺตปพฺภาราทิเก ฐเปตฺวาติ อธิปฺปาโยฯ ชานิตฺวาติ ธมฺมสฺสวนาทิอตฺถํ ฉนฺนํ รุกฺขมูลํ ปวิสิตฺวา นิสินฺโน ‘‘อิทานิ อรุโณ อุฏฺฐหตี’’ติ ชานิตฺวาฯ รุกฺขมูเลปิ กตฺถจิ อตฺเถว นิวาสผาสุกตาติ สิยา ตตฺถ อาสงฺคปุพฺพโก อาวาสปลิโพโธ, น ปน อพฺโภกาเสติ อิเธว อาวาสปลิโพธุปจฺเฉโท อานิสํโส วุตฺโตฯ ปสํสายานุรูปตาติ อนิเกตาติ วุตฺตปสํสาย อนาลยภาเวน อนุจฺฉวิกตาฯ นิสฺสงฺคตาติ อาวาสปริคฺคหาภาเวเนว ตตฺถ นิสฺสงฺคตาฯ อสุกทิสาย วสนฏฺฐานํ นตฺถิ, ตสฺมา ตตฺถ คนฺตุํ เนว สกฺกาติ เอทิสสฺส ปริวิตกฺกสฺส อภาวโต จาตุทฺทิโสฯ มิคภูเตนาติ ปริคฺคหาภาเวน มิคสฺส วิย ภูเตนฯ สิโตติ นิสฺสิโตฯ วินฺทตีติ ลภติฯ

อิติ อพฺโภกาสิกงฺคกถาวณฺณนาฯ

11. โสสานิกงฺคกถาวณฺณนา

[34] น สุสานนฺติ อสุสานํฯ อญฺญตฺโถ น-กาโร, สุสานลกฺขณรหิตํ วสนฏฺฐานนฺติ อธิปฺปาโยฯ น ตตฺถาติ ‘‘สุสาน’’นฺติ ววตฺถปิตมตฺเต ฐาเน น วสิตพฺพํฯ น หิ นามมตฺเตน สุสานลกฺขณํ สิชฺฌติฯ เตนาห ‘‘น หี’’ติอาทิฯ ฌาปิตกาลโต ปน ปฏฺฐาย…เป.… สุสานเมว ฉเวน สยิตมตฺตาย สุสานลกฺขณปฺปตฺติโตฯ ฉวสยนํ หิ ‘‘สุสาน’’นฺติ วุจฺจติฯ

โสสานิเกน นาม อปฺปกิจฺเจน สลฺลหุกวุตฺตินา ภวิตพฺพนฺติ ทสฺเสตุํ ‘‘ตสฺมิํ ปน วสนฺเตนา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ ครุกนฺติ ทุปฺปริหารํฯ ตเมว หิ ทุปฺปริหารภาวํ ทสฺเสตุํ ‘‘ตสฺมา’’ติอาทิ วุตฺตํฯ