อิติ วุฏฺฐานฏฺเฐน สมถวิปสฺสนา เอกรสา โหนฺติ, ยุคนทฺธา โหนฺติ, อญฺญมญฺญํ นาติวตฺตนฺตีติฯ เตน วุจฺจติ วุฏฺฐานฏฺเฐน สมถวิปสฺสนํ ยุคนทฺธํ ภาเวตี’’ติ (ปฏิ. ม. 2.5)ฯ

เอวเมตฺถ วุฏฺฐานพลสมาโยโค เวทิตพฺโพฯ

ปหาตพฺพธมฺมปหานกถา

[829] เย เยน ปหาตพฺพา ธมฺมา, เตสํ ปหานญฺจาติ อิเมสุ ปน จตูสุ ญาเณสุ เย ธมฺมา เยน ญาเณน ปหาตพฺพา, เตสํ ปหานญฺจ ชานิตพฺพํฯ เอตานิ หิ ยถาโยคํ สํโยชนกิเลสมิจฺฉตฺตโลกธมฺมมจฺฉริยวิปลฺลาสคนฺถอคติอาสวโอฆโยคนีวรณปรามาสอุปาทานอนุสยมลอกุสลกมฺมปถจิตฺตุปฺปาทสงฺขาตานํ ธมฺมานํ ปหานกรานิฯ

ตตฺถ สํโยชนานีติ ขนฺเธหิ ขนฺธานํ ผเลน กมฺมสฺส ทุกฺเขน วา สตฺตานํ สํโยชกตฺตา รูปราคาทโย ทส ธมฺมา วุจฺจนฺติฯ ยาวญฺหิ เต, ตาว เอเตสํ อนุปรโมติฯ ตตฺราปิ รูปราโค อรูปราโค มาโน อุทฺธจฺจํ อวิชฺชาติ อิเม ปญฺจ อุทฺธํนิพฺพตฺตนกขนฺธาทิสํโยชกตฺตา อุทฺธํภาคิยสํโยชนานิ นามฯ สกฺกายทิฏฺฐิ วิจิกิจฺฉา สีลพฺพตปรามาโส กามราโค ปฏิโฆติ อิเม ปญฺจ อโธนิพฺพตฺตนกขนฺธาทิสํโยชกตฺตา อโธภาคิยสํโยชนานิ นามฯ

กิเลสาติ สยํ สํกิลิฏฺฐตฺตา สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺจ สํกิเลสิกตฺตา โลโภ โทโส โมโห มาโน ทิฏฺฐิ วิจิกิจฺฉา ถินํ อุทฺธจฺจํ อหิริกํ อโนตฺตปฺปนฺติ อิเม ทส ธมฺมาฯ

มิจฺฉตฺตาติ มิจฺฉาปวตฺตนโต มิจฺฉาทิฏฺฐิ มิจฺฉาสงฺกปฺโป มิจฺฉาวาจา มิจฺฉากมฺมนฺโต มิจฺฉาอาชีโว มิจฺฉาวายาโม มิจฺฉาสติ มิจฺฉาสมาธีติ อิเม อฏฺฐ ธมฺมาฯ มิจฺฉาวิมุตฺติมิจฺฉาญาเณหิ วา สทฺธิํ ทสฯ

โลกธมฺมาติ โลกปฺปวตฺติยา สติ อนุปรมธมฺมกตฺตา ลาโภ อลาโภ ยโส อยโส สุขํ ทุกฺขํ นินฺทา ปสํสาติ อิเม อฏฺฐฯ อิธ ปน การโณปจาเรน ลาภาทิวตฺถุกสฺส อนุนยสฺส อลาภาทิวตฺถุกสฺส ปฏิฆสฺส เจตํ โลกธมฺมคฺคหเณน คหณํ กตนฺติ เวทิตพฺพํฯ