เมนู

อิติ อฏฺฐารส ธาตุโย ทฺวาทสายตนานิ ปญฺจกฺขนฺธาติ สพฺเพปิ เตภูมเก ธมฺเม ขคฺเคน สมุคฺคํ วิวรมาโน วิย ยมกตาลกนฺทํ ผาลยมาโน วิย จ นามญฺจ รูปญฺจาติ ทฺเวธา ววตฺถเปติฯ นามรูปมตฺตโต อุทฺธํ อญฺโญ สตฺโต วา ปุคฺคโล วา เทโว วา พฺรหฺมา วา นตฺถีติ นิฏฺฐํ คจฺฉติฯ

สมฺพหุลสุตฺตนฺตสํสนฺทนา

[672] โส เอวํ ยาถาวสรสโต นามรูปํ ววตฺถเปตฺวา สุฏฺฐุตรํ ‘‘สตฺโต ปุคฺคโล’’ติ อิมิสฺสา โลกสมญฺญาย ปหานตฺถาย สตฺตสมฺโมหสฺส สมติกฺกมตฺถาย อสมฺโมหภูมิยํ จิตฺตํ ฐปนตฺถาย สมฺพหุลสุตฺตนฺตวเสน ‘‘นามรูปมตฺตเมวิทํ, น สตฺโต, น ปุคฺคโล อตฺถี’’ติ เอตมตฺถํ สํสนฺเทตฺวา ววตฺถเปติฯ วุตฺตญฺเหตํ –

‘‘ยถาปิ องฺคสมฺภารา, โหติ สทฺโท รโถ อิติ;

เอวํ ขนฺเธสุ สนฺเตสุ, โหติ สตฺโตติ สมฺมุตี’’ติฯ (สํ. นิ. 1.171);

อปรมฺปิ วุตฺตํ, ‘‘เสยฺยถาปิ, อาวุโส, กฏฺฐญฺจ ปฏิจฺจ วลฺลิญฺจ ปฏิจฺจ มตฺติกญฺจ ปฏิจฺจ ติณญฺจ ปฏิจฺจ อากาโส ปริวาริโต อคารนฺเตฺวว สงฺขํ คจฺฉติ, เอวเมว โข, อาวุโส, อฏฺฐิญฺจ ปฏิจฺจ นฺหารุญฺจ ปฏิจฺจ มํสญฺจ ปฏิจฺจ จมฺมญฺจ ปฏิจฺจ อากาโส ปริวาริโต รูปนฺเตฺวว สงฺขํ คจฺฉตี’’ติ (ม. นิ. 1.306)ฯ

อปรมฺปิ วุตฺตํ –

‘‘ทุกฺขเมว หิ สมฺโภติ, ทุกฺขํ ติฏฺฐติ เวติ จ;

นาญฺญตฺร ทุกฺขา สมฺโภติ, นาญฺญํ ทุกฺขา นิรุชฺฌตี’’ติฯ (สํ. นิ. 1.171);