เมนู

โสกาทินิทฺเทสา

[544] โสกาทีสุ โสโก นาม ญาติพฺยสนาทีหิ ผุฏฺฐสฺส จิตฺตสนฺตาโปฯ โส กิญฺจาปิ อตฺถโต โทมนสฺสเมว โหติฯ เอวํ สนฺเตปิ อนฺโตนิชฺฌานลกฺขโณ, เจตโส ปริชฺฌาปนรโส, อนุโสจนปจฺจุปฏฺฐาโนฯ ทุกฺโข ปน ทุกฺขทุกฺขโต ทุกฺขวตฺถุโต จฯ เตเนตํ วุจฺจติ –

‘‘สตฺตานํ หทยํ โสโก, วิสสลฺลํว ตุชฺชติ;

อคฺคิตตฺโตว นาราโจ, ภุสํว ทหเต ปุนฯ

‘‘สมาวหติ จ พฺยาธิ-ชรามรณเภทนํ;

ทุกฺขมฺปิ วิวิธํ ยสฺมา, ตสฺมา ทุกฺโขติ วุจฺจตี’’ติฯ

อยํ โสเก วินิจฺฉโยฯ

ปริเทโว

[545] ปริเทโว นาม ญาติพฺยสนาทีหิ ผุฏฺฐสฺส วจีปลาโปฯ โส ลาลปฺปนลกฺขโณ, คุณโทสกิตฺตนรโส, สมฺภมปจฺจุปฏฺฐาโนฯ ทุกฺโข ปน สงฺขารทุกฺขภาวโต ทุกฺขวตฺถุโต จฯ เตเนตํ วุจฺจติ –

‘‘ยํ โสกสลฺลวิหโต ปริเทวมาโน,

กณฺโฐฏฺฐตาลุตลโสสชมปฺปสยฺหํ;

ภิยฺโยธิมตฺตมธิคจฺฉติเยว ทุกฺขํ,

ทุกฺโขติ เตน ภควา ปริเทวมาหา’’ติฯ

อยํ ปริเทเว วินิจฺฉโยฯ

ทุกฺขํ

[546] ทุกฺขํ นาม กายิกํ ทุกฺขํ, ตํ กายปีฬนลกฺขณํ, ทุปฺปญฺญานํ โทมนสฺสกรณรสํ, กายิกาพาธปจฺจุปฏฺฐานํฯ ทุกฺขํ ปน ทุกฺขทุกฺขโต มานสทุกฺขาวหนโต จฯ เตเนตํ วุจฺจติ –

‘‘ปีเฬติ กายิกมิทํ, ทุกฺขญฺจ มานสํ ภิยฺโย;

ชนยติ ยสฺมา ตสฺมา, ทุกฺขนฺติ วิเสสโต วุตฺต’’นฺติฯ

อยํ ทุกฺเข วินิจฺฉโยฯ