เมนู

มนินฺทฺริยสฺส ปน สหชาตธมฺมานํ อตฺตโน วสวตฺตาปนํฯ ชีวิตินฺทฺริยสฺส สหชาตธมฺมานุปาลนํฯ อิตฺถินฺทฺริยปุริสินฺทฺริยานํ อิตฺถิปุริสลิงฺคนิมิตฺตกุตฺตากปฺปาการานุวิธานํฯ สุขทุกฺขโสมนสฺสโทมนสฺสินฺทฺริยานํ สหชาตธมฺเม อภิภวิตฺวา ยถาสกํ โอฬาริกาการานุปาปนํฯ อุเปกฺขินฺทฺริยสฺส สนฺตปณีตมชฺฌตฺตาการานุปาปนํฯ สทฺธาทีนํ ปฏิปกฺขาภิภวนํ สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺจ ปสนฺนาการาทิภาวสมฺปาปนํฯ อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยสฺส สํโยชนตฺตยปฺปหานญฺเจว สมฺปยุตฺตานญฺจ ตปฺปหานาภิมุขภาวกรณํฯ อญฺญินฺทฺริยสฺส กามราคพฺยาปาทาทิตนุกรณปฺปหานญฺเจว สหชาตานญฺจ อตฺตโน วสานุวตฺตาปนํฯ อญฺญาตาวินฺทฺริยสฺส สพฺพกิจฺเจสุ อุสฺสุกฺกปฺปหานญฺเจว อมตาภิมุขภาวปจฺจยตา จ สมฺปยุตฺตานนฺติ เอวเมตฺถ กิจฺจโต วินิจฺฉยํ วิชานิยาฯ

[528] ภูมิโตติ จกฺขุโสตฆานชิวฺหากายอิตฺถิปุริสสุขทุกฺขโทมนสฺสินฺทฺริยานิ เจตฺถ กามาวจราเนวฯ มนินฺทฺริยชีวิตินฺทฺริยอุเปกฺขินฺทฺริยานิ สทฺธาวีริยสติสมาธิปญฺญินฺทฺริยานิ จ จตุภูมิปริยาปนฺนานิฯ โสมนสฺสินฺทฺริยํ กามาวจรรูปาวจรโลกุตฺตรวเสน ภูมิตฺตยปริยาปนฺนํฯ อวสาเน ตีณิ โลกุตฺตราเนวาติ เอวเมตฺถ ภูมิโตปิ วินิจฺฉยํ วิชาเนยฺยฯ เอวํ หิ วิชานนฺโต –

สํเวคพหุโล ภิกฺขุ, ฐิโต อินฺทฺริยสํวเร;

อินฺทฺริยานิ ปริญฺญาย, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสตีติฯ

อิทํ อินฺทฺริยานํ วิตฺถารกถามุขํฯ

สจฺจวิตฺถารกถา

[529] ตทนนฺตรานิ ปน สจฺจานีติ จตฺตาริ อริยสจฺจานิ – ทุกฺขํ อริยสจฺจํ, ทุกฺขสมุทโย อริยสจฺจํ, ทุกฺขนิโรโธ อริยสจฺจํ, ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจนฺติฯ ตตฺถ –